Sokrates öğretisine neden insanı merkez alarak işe başlamıştır? Neden felsefe tarihinde ahlak felsefesinin başlatıcısıdır? Neden önce doğanın özü, doğa olaylarının yasalarını ele almamıştır? Çünkü o doğayı anlamaya başlamanın tek yolunun insanı anlamak olduğuna inanmıştır. Bu olmadan, tanrısal olanı anlama girişimleri boş ve
faydasızdır. Buradan hareketle kendi öğretisinin merkezini ahlak üzerine temellendirmiştir. En başından itibaren de bütün çabası, ahlakı yeniden inşa etmek ve akıl ürünü bilgi sayesinde onu derinlere yerleştirmek olmuştur. Bu bilgi, bütün ahlak bilgisidir ve doğru bir ahlakın ayrılmaz parçasıdır. Bir insan, ahlaklı olmak, doğru davranmak için önce açık ve seçik şekilde bunun bilgisine ulaşmalıdır.
Öyleyse Sokrates'e göre doğru davranış için doğru bilgi şarttır. doğru bilgi olduğundaysa bunun ardından doğru davranışın geleceği de apaçıktır. Bilgi, insanın sahip olduğu en büyük güçtür ve duygulara yenik düşmesi imkânsızdır." Erdem (aretē), salt erdem olarak bu bilgiye dayanır. Sokrates'in bilginin erdem olduğuna dair bu ana düşüncesi Aristoteles'te de açıkça ortaya konmuştur.
Bilgiyi hiçbir duygunun alt edemeyeceği, bu bilgiden pay alan tek tek erdemlerde kendini gösterir. Böylece insan cesursa tehlikelerin karşısında nasıl doğru davranacağını bildiği için cesurdur, adilse insanlar için neyin doğru olduğunu bildiği için adildir; dindarsa tanrılar için neyin doğru olduğunu bildiği için dindardır, aklıselim sahibi ve bilgeyse iyi ve soylu olanı nasıl elde edeceğini, kötü olandan da nasıl sakınacağını bildiği için sağduyu sahibi ve bilgedir. Ama örneğin gözü kara ya da cüretkârsa doğru bilgiden yoksun olduğu için böyledir.
Sokrates'e göre erdem insanı mutluluğa (eudaimōnia), yani hazza götürecek en iyi araçtır, çünkü kendiliğinden mutluluk yaratacak güce sahiptir. Ama insan sadece erdeme sahip olmakla mutlu olmaz. aynı zamanda bu erdemi eylemlerinde de göstermek durumundadır. yani doğru davranışlar sergilemek zorundadır."
Mutluluk her insan için son erektir ve bu mutluluk çoğu insanın bildiği gibi bir mutluluk (hēdonē) değildir. Sokrates'in bahsettiği mutluluk, hiçbir zaman tam olarak tanımlanmamış bile olsa, genel anlamda iyiyi kötüden, hazzı acıdan düzgün bir şekilde ayırt edebilme erdemine sahip olmaktır.
Sayfa 154Kitabı okuyor
·
11 views
Yorum yapabilmeniz için giriş yapmanız gerekmektedir.