Kitap, adından da anlaşılabileceği gibi, 2 ana bölümden oluşuyor: Tarihsel Kapitalizm ve Kapitalist Uygarlık. İlk bölüm 1992'de Türkçedeki ilk baskıdan beri mevcut, 2. bölüm ise 2012'deki genişletilmiş 6. basımda ekleniyor. Alt bölümler ise şöyle: Tarihsel Kapitalizm: 1. Her Şeyin Metalaştırılması: Sermaye Üretimi 2. Birikim Politikaları: Kazanç İçin Mücadele 3. Afyon Olarak Hakikat: Akılcılık ve Akılcılaştırma 4. Sonuç: İlerleme ve Geçişler Üzerine Kapitalist Uygarlık: 1. Bir Bilanço 2. Gelecekten Beklentiler Bu şekilde basitçe bir "içindekiler"den bahsettikten sonra, kitaba dönebilirim. İlk ana bölümün dili biraz ağır ve ekonomik terimlerle dolu olsa da, bu konuya alışık bir okurun büyük ölçüde zorlanacağını düşünmüyorum. Kitabın dili gayet açık ve anlaşılırdı, yazarın dil kullanımını beğendiğimi ayrıyeten söylemek isterim. 1. ve 2. bölümlerde, yazar bize kapitalist sistemin nasıl ve hangi koşullar altında ortaya çıktığını, merkez-çevre ekonomilerin nasıl oluştuğunu ve geliştiğini, kapitalist sistemin mantığını ve değerlerini anlatırken, daha önce okuduğum kitaplarda karşılaşmadığım farklı noktalara dikkat çekiyor. Günümüzde gerek maddi gerek sosyokültürel alanda birçok zorluğa yol açan ırkçılık ve cinsiyetçiliğin kapitalist kökenlerini açıklıyor, 21. yüzyılda en çok sivil hayatına mal olan iç savaşların kapitalizme dayanan sebeplerini belirtiyor. Irkçılık ve cinsiyetçilik ile kapitalizm arasındaki ilişki elbette belirgin, ama bir şema halinde detaylarıyla incelendiğinde, ufuk açıcı şeyler okuduğumu hissettim. 3. bölümde hakikat kavramını, bu kavramın bizler için ne zamandan beri, neden ve nasıl bu kadar değerli (hatta kutsal) olduğunu anlatıyor. Bilim ve sermaye arasındaki ilişki, hakikat üretimi ve dağıtımı, hakikat emperyalizmi gibi konulara değinmesi açısından etkileyiciydi. Bilim ve hakikat nedir, onlara kadar ihtiyacımız vardır? Güney yarımküredeki toplumlar batı biliminden/hakikatinden/kültüründen önce ve sonra nasıl yaşıyorlar? Ve sonuç olarak, kapitalizm bizim ilerlememize nasıl katkı sağladı? 2. ana bölümdeyse, kapitalizmin tarihini bitirip günümüzde kapitalizme odaklanıyoruz. Bu kısmı okumak ilk kısma göre daha "kolay"dı, daha günlük dille yazılmıştı. Bilanço kısmı, yazarın bakış açısını görmek açısından çok hoşuma gitti, çünkü hiçbir şeyi basitçe ve dışarıdan göründüğü gibi işlmememişti. Bol bol veriye yer verdiği bu bölümde yaptığı ölçüm yöntemleri, istatistik kullanımı, dağılım incelemeleri "akıllıca"ydı. Kapitalizmin modern dünyamıza olumlu/olumsuz etkileri açıklanırken bu etkilerin ayrıcalık, demokrasi, hiyerarşi, eşitlik, kutuplaşma gibi kavramlarla olan bağlarını da ekleyerek, aslında durumun göründüğü gibi olmadığını, göründüğünden çok daha kötü olduğunu gösteriyor. Gelecekten beklentiler bölümünde de günümüzdeki şekliyle kapitalizmin çökmekte olduğunu, ömrünü tamamlamak üzere olduğunu ve uzun süre devam edemeyeceğini belirtip bunun sebeplerini açıklıyor, gelecekte ne olabileceğine dair birkaç küçük öngörüde bulunuyor. Benim için çok doyurucu bir kitaptı, hepi topu 150 sayfayı böyle dolu dolu kullanmak, böyle kapsamlı bir çalışma yapabilmek kolay olmasa gerek. Kitap hakkındaki sanırım tek eleştirim şu olacak: Yazar bazen çok yanlı gibiydi. Kitabın bir kaynakça içermemesi, bahsedilen verilerin, "gerçek"lerin nereden alındığını bilmememiz bence bir eksiklik. Immanuel Wallerstein her ne kadar dünyaca tanınan ve saygı gösterilen bir bilim insanı olsa da, okuduğum bazı yerlerde "Acaba gerçekten 'tam olarak' böyle mi, yoksa yazar aşağı yukarı bir tahminde mi bulunuyor?" gibi düşündüğüm oldu. Bunun dışında, yazardan bağımsız olarak, çeviride çok fazla gereksiz Türkçeleştirme çabası vardı. Yabancı kökenli olsalar bile (ki bunda herhangi bir sorun yoktur, bütün diller yabancı kökenli binlerce kelime kullanır) bilinen, kullanılan, dile yerleşmiş kelimeler yerine; kimsenin kullanmadığı, sonradan yaratılmış "Öztürkçe" kelimeleri zorla dayatıp "O dediğin öyle değil böyle denir" demek, dili sevmek/saymak değil dile hakimiyet kurmaya çalışmaktır. Yapmayınız sayın çevirmenler, lütfen.

Tarihsel Kapitalizm ve Kapitalist UygarlıkImmanuel Wallerstein · Metis Yayınları · 2012189 okunma

··

291 görüntüleme

Yorum yapabilmeniz için giriş yapmanız gerekmektedir.

Gönderi

ferat Ⓐ