Rusların başarısız işgal girişimi
Sahib Giray Han Kazan'a dönmedi ve şehzade Safa Giray, Kazan tahtına çıktı. Safa Giray 1510 senesinde Kırım'da doğmuştu. O, Sahib, Muhammed ve Saadet Girayların biraderi olan şehzade Fatih Giray'ın oğludur. Ona Kazan Hanlığı'nın ağır günlerinde, 13 yaşında iken Kazan tahtına çıkmak mukadder oldu. 1524 senesinde Rus hükümeti Kazan'a karşı yeniden harbe başladı. Rusya'da çok büyük bir ordu hazırlandı (Kazan vakanüvisi bu ordunun miktarını 150.000 olarak gösteriyor; Herberşteyn ise bu rakamı 180.000'e çıkarıyor). Rus ordusunda Şah Ali de hazır bulunuyordu. O, Kazan tahtının varisi davası ile Kazan'a yürümekte idi. İlkbaharda yapılması düşünülen harp seferi suların taşmasından dolayı ertelendi. Rus ordusu Kazan'a doğru üç ayrı koldan hareket etti. Bu kollardan ikisi gemilerle, biri de karadan süvari olarak gidiyordu. Ancak bu birlikler kendi hareketlerini aynı zamanda Kazan etrafında birleşecek şekilde tanzim edemediler ve Kazan'a muhtelif vakitlerde yaklaştılar.
Rus piyadesi Knez Belskiy'in kumandasında 7 Temmuz'da Kazan'a yaklaştı ve Kazan'ın yakınındaki Gostinniy Ostrov'da karaya çıktı. Süvari ve topçular çok geride kalmışlardı. Bundan dolayı Rus piyade birliği ağır bir duruma düştü. Rus askeri lüzumsuz yere vakit kaybetti ve kendisi ile beraber getirdikleri iaşeler tükendi. Rus askerleri aç kaldığı gibi, iaşenin yeniden getirilmesi de imkânsız bir hâlde idi. Ayrıca Mariler bütün etrafı tahrip ediyor ve düşman kuvvetlerinin bütün hareketlerini murakabeleri altında tutuyorlardı. Bundan dolayı Büyük Knez III. Vasiliy kendi kuvvetlerinin ihtiyaçlarından haberdar değildi. Askerler kendileri de vaziyetleri hakkında haber vermekten aciz idiler.
Herberşteyn'e göre, Rus hafiyeleri Kazan kalesinin duvarlarında yangın çıkarmışlardı. Lakin ellerinde top olmayan Rus askeri Kazan kalesinin bu vaziyetinden istifade edemiyordu ve Kazanlılar hiçbir mâniaya uğramadan kalenin duvarlarını tamir ettiler.
Sviyaga ırmağında Kazan askerleri şehre yaklaşan Rus süvarisinin yolunu kesmek istediler, hatta 500 kişilik bir süvari grubunu imha ettiler. Rus vakanüvisine göre, süvariler karşılarına çıkan Mariler tarafından imha edildi ve savaş esnasında kargaşalıktan istifade ederek yalnız 9 Rus neferi kaçabilmişti. Bu birliğin kumandanı da yaralanarak esir düştü ve esaretin üçüncü gününde düşmanın elinde öldü. Bu fena haberin Rus piyadesi arasında yayılması çok ağır tesir bıraktı. Herberşteyn konuyla ilgili aşağıdaki satırları kaleme almıştır:
"Rus askerine bu mağlubiyetin haberi gelir gelmez karargahta kaygı ve telaş başladı ve bu haletiruhiye Rus süvarisinin tamamıyla imha edilmiş olduğu hakkında yayılan haberlerin tesirini bir kat daha büyüktü. Ruslanın kaçmaktan başka hiçbir düşünceleri yoktu. Fakat nereye kaçmalıydılar İdil Nehri'nin yukarısına doğru mu, Nijniy Novgoroda mı, yoksa aşağıya doğru giderek kara yolu ile Rusya'ya mı dönmeliydiler? Yukarıya gitmek oldukça tehlikeli idi, Rusların gemilerle top ve diğer malzeme getiren ikinci kollarına karşı Kazanlıların hücumları evvelkine nisbetle daha muvaffakiyetli çıktı. Bu Rus kuvvetlerinin Küçük Sundiry (Kozmodemyansk'tan 15 km. mesafede) köyü civarında konakladıkları gecede Tatar kuvvetleri ani olarak bu gemi kafilesine dağlık sahilden hücum etti ve neticede her birinde 30'ar asker taşıyan 90 gemi Kazanlıların eline geçti. Bu kafilenin kumandanı Paletskiy, kendi gemisini sahilden İdil'in ortasına taşıyabildi ve sisten istifade ederek Rus kuvvetlerine tamamıyla çıplak bir halde iltihak edebildi. Kazan vakanüvisi, pek çok büyük ve küçük toplanın İdil ırmağına atıldığını, pek çok askerin suda boğulduğunu, birçoklarının korkudan kendilerini suya attıklarını; bundan sonra bütün yaz mevsiminde Marilerin bu malzemeleri sudan çıkartarak toplan Kazan'a gönderdiklerini, işe yarayan malzemeleri kendilerine bıraktıklarını yazıyor. Kazanlıların bu parlak büyük zaferi, 1469 senesinin galebesini hatırlatıyordu.
Fakat Kazanlılar Gostinniy Ostrov'da açlıktan kıvranmakta olan Rus piyade kuvvetlerine karşı vaktinde hücuma geçmemekle büyük bir askeri hata yaptılar. Rusların süvarilerini Kazan'a yaklaştırmamak için Kazan askerinin Sviyaga ırmağının sağ tarafında verdikleri savaş muvaffakiyetli olmadı ve Tatar askerleri Kazan'a dönmek zorunda kaldı. 15 Ağustos günü Rus süvarisi Rus piyadesi ile birleştikten sonra Ruslar hücuma geçtiler ve Kazan'ı muhasara altına aldılar. Fakat Kazan süvarisi kalenin haricinde kaldı ve durmadan şehri muhasara eden Rusları ani hücumları ile hırpaladı. Muvaffakiyete inanmadıklarından Rus kuvvetlerinin kumandanı, Kazan hükümeti ile muzakereye girişti. Rus vakanüvisine göre, Kazan kalesinin yanında bir günden fazla kalamadan Rus askeri, büyük telaş ve kaygı ile Rusya'ya döndü. Paletskiy komutanlığındaki Rus filosu dönüşte yine Marilerin hücumuna uğradı ve büyük zayiat verdi.
Muahede mucibince Rus hükümeti, Safa Giray'ı Kazan hanı olarak tanıdı. Müverrih Solovyov, "Vasiliy karşı olmasına rağmen, Safa Giray'ı Kazan Hanı olarak kabul etti. Vasiliy, o kadar büyük bir orduyu Giraylardan birisini Kazan tahtına yerleştirmek için göndermemişti. Harp seferi muvaffakiyetsiz oldu ve onun ümitlerini boşa çıkardı" diyor.
Sayfa 77Kitabı okudu
·
12 görüntüleme
Yorum yapabilmeniz için giriş yapmanız gerekmektedir.