Büyük Ev İncelemesi
Her romanın bir kahramanı vardır. Bütün olaylar o kahramanın etrafında örülür. Bu kitabın kahramanı ise bir kişi değil, bir olay. Kitapta anlatılan her şey bu olay ile bağlantılı. Tarihin unutulmak istenen utançların biri. Peki, nedir bu olay?
Kolombiya, 1928. Çalışma şartlarını protesto etmek için grev yapan tarım işçilerine ordu müdahale etmiş, resmi kayıtlara göre 47, resmi olmayan kaynaklara göre ise 3000’i aşkın insan öldürülmüştür. Tarihin kanla bastırılan en büyük grevlerinden biri. Peki neden bu derece sert bir müdahalede bulunmuştur Kolombiya devleti? Sebebi Güney Amerika’nın birçok ülkesinin tarım ürünlerini sömüren bir şirkettir, United Fruit Company.
Bu firmanın ismiyle ilk kez 
Utanç İmparatorluğu kitabında karşılaşmıştım. Honduras’ın muz sanayisinin tamamının United Fruit Company elinde olduğundan bahsedilmekteydi. Ancak çok daha fazla bilgiyi 
Saklı Seçilmişler kitabında gördüm. Özellikle 1928 Kolombiya katliamı hakkında epey bilgi vermekteydi bu kitap. United Fruit Company sadece ticaret yapan bir firma değildir. Etki alanı o denli geniştir ki hükümetleri bile kontrol eder. Tabi ki bilinen yöntemlerle; rüşvet, tehdit, adam satın alma…Güney Amerika’da işleri o kadar büyütmüştür ki, yerel demiryollarının, postanelerin bile işletmesini üzerine almıştır. Çok sıkışınca ABD’yi devreye sokar. Eğer dediğimizi yapmazsanız başınıza gelecekleri siz düşünün der sömürgeleştirilmiş ülkelerin hükümetlerine. Ne de olsa arka bahçesidir Güney Amerika. Muz Cumhuriyeti ismi de buradan çıkmıştır. Şilili şair Pablo Neruda bakın muz cumhuriyet nasıl anlatılıyor;
Trompetler çaldığında
Her şey düzelmişti dünyada,
Ve Tanrı bölüştürmüştü dünyayı
Coca-Cola, Anaconda
Ford ve diğer şirketler arasında;
Meyve Şirketi
En şerbetlisini aldı,
Ülkemin merkezi kıyısını,
Amerika’nın en hoş bölgesini.
“Muz Cumhuriyeti” olarak
değiştirdiler adlarını ülkelerin
Hükümetler istediklerini yapmazsa hemen B planı devreye sokulur ve bir askeri darbe yapılırdı. Misal, Guatemala’da olduğu gibi.
United Fruit Company bir süre sonra adını değiştirdi, ne mi oldu? Chiquita Brands International. Yani 1980’lerde o zamanın başbakanı Turgut Özal tarafından ülkemize sokulan meşhur Çikita muz.
Büyük Ev ’in konusu da bu kural tanımaz United Fruit Company’nin 1928’de Kolombiyada sebep olduğu felaket. Kolombiyalı askerler, grev yapan Kolombiyalı işçilerin üzerine ateş açıp binlercesini öldürdü. Kimin çıkarı için? Kökü ABD’de olan açgözlü bir firma için. Biraz daha fazla para kazanmak için bir çok insanın hayatını yok ettirdiler. Kuşkusuz bu olay özellikle Güney Amerika’nın aydın kesiminde kapanmaz bir yara açtı. Bir çok şair ve yazar bu olayı eserlerinde paylaştırlar. 
Gabriel Garcia Marquez – 
Yüzyıllık Yalnızlık gibi. 
Álvaro Cepeda Samudio ’da kitabında bu olayı kendi açısından ele almış. Kitabın anlatımı ilginç. 10 bölümden oluşan kitabın bazı bölümleri sadece diyalog üzerinden ilerlerken, bazı bölümlerinde ise diyaloğa hiç yer verilmemiş, düz bir anlatım tercih edilmiş. Bazı bölümler ise edebiyatla alakalı değil. Misal grevin bastırılması için alınan resmi karar bir bölüm olarak kitaba eklenmiş. Her bölümde farklı bir açıdan bakılmış. İlk bölümde grevi bastırmaya giden iki askerin gözünden anlatılmışken bir diğer bölümde grevin kanla bastırılmasına destek veren bir derebeyinin gözünden anlatım gerçekleştirilmiş. En acı bölüm ise grevi organize eden siyasi parti elemanının olayların çığırından çıkacağını sezdiği an köylüleri terk etmesi.
Bu sefer ki incelemem bir edebiyat kitabı incelemesinden çok tarihte gerçekleşen bir olay hakkında bilgi vermek şekilde oldu. Konudan biraz saptım ama bu seferlik de böyle olsun. Bu kitabı okumam benim için faydalı oldu zira geçmişte okuduğum iki kitabın sayfalarını tekrar karıştırdım, bilgilerim tazelendi. Eğer sizin de bu tür konular merakınız varsa hem Utanç İmparatorluğu'nu (baskısı kaldı mı bilmiyorum) hem de Saklı Seçilmişler'i okumanızı tavsiye ederim.
·
1 artı 1'leme
·61 görüntüleme
Yorum yapabilmeniz için giriş yapmanız gerekmektedir.