Devletle birlikte çürüyen birey ve toplumu birbiri ardından gelen üç dönemde işler.Devlet ve toplumun birbirine eş giden çöküş hikâyesidir.Romanda işlenen her kesim bir kirlenme halindedir.Birkaç roman karakteri kirlenmeden uzak kalır.Anlatılan kesim ağırlıklı olarak eğitim görmüş bir kesimdir. Romanda Abdülhamid devri,Meşrutiyet ve Mütareke dönemi anlatılır.Bu üç dönemin toplumsal yapısıyla üç dönemin İstanbul’undan kesitler verir. İmparatorluğun çöküşüne ait olan ilk iki bölümde toplumun üst sınıfının yozlaşması vurgulanır. 93 Harbi’nde şehit olan Salim Bey’in karısı,oğlu Adnan’la İstanbul’a gider.Göç ettiklerinde sekiz yaşında olan Adnan Darüşafaka’ya verilir.Okulunu bitirdikten sonra edebiyat üzerine yazılar yazar ve edebiyat dersi verir.Bir siyasal roman olan Yıkılan Vatan adlı romanı üzerinde titizlikle çalışır.Dönemin hastalığı olan verem annesini de bulur. Hayatında yalnız tesadüflere inanan Adnan’ın ders verdiği kişiler arasında maliye nazırının kızı Süheyla ve Abdülhamid’in adamının kızı Belkıs vardır.Adnan,Süheyla,Belkıs için bir aşk devreye girer.Romanın aşk katmanında kadın olarak Süheyla’nın tutkusu özellikle dönem düşünüldüğünde hayli cesurdur.Adnan bu iki kadın arasında his olarak gidip gelirken onun hayatında başka kadınlar da olur. Değişen siyasi iklimle,İttihat ve Terakki Cemiyeti’nin onu İstanbul’un en güvenilir kişilerinden yapmasıyla ve cemiyetle ilişkisinin öğrenilmesiyle Adnan’ın hayatı kararır.Adnan tutuklanır.Meşrutiyetle beraber ittihatçıların ileri gelen adamlarından olur.İstanbul’un üç döneminde dengeler değiştikçe,siyasi iklim değiştikçe Adnan’ın konum ve maddi durumu da değişir.Meşrutiyetle beraber ünlü bir avukat olan,para kazanan Adnan,Mütareke Döneminde yine parasız kalır.Adnan’ın iş,maddi hayatının inişi,evlilik hayatına yansır ve eşi ondan boşanır.Süheyla zamanında Adnan’a söylediği şeyi yapar.Fakat Adnan’ın annesi gibi veremden ölmesiyle Adnan tarafından sevilmediğini de anlar.Romandaki aşk ilişkileri his kadar parayla da şekillenir. Roman kişi kadrosu çok kalabalıktır.Osmanlının son dönemindeki çeşitli insan profilleri yansıtılır.Kişilerin çoğu kötüdür,siyasi entrikalar çevirirler,çıkarları için oyun kurarlar,çıkar oyunlarına dahil olurlar, yükselme hırsı taşırlar. Roman anlatıldığı dönemlerin adet,kültür,moda,siyaset ,kullanılan eşyalar,sosyal hayat, vb konularda hayli ayrıntı barındırır.Üç dönemim değişen dengelerinin ekonomiye ,siyasete,sosyal hayata yansıması ve haliyle bu yansımaların bireye topluma olan etkileri anlatılır.Yozlaşmış ve iç içe geçmiş insan ilişkilerine de yer verir.Osmanlının nasıl adım adım çöküşe gittiğini işler.Bunu üç dönemle aktarır. 93 Harbi’nin İstanbul’a gelen muhacir etkisi,sarayda ziyafet verilirken İstanbul’un hali,meyhaneler,Suavi Vakası,Abdülhamid’in hadis yaktırması(bu iddia ile yasal olarak tahttan indirilir)Meşrutiyet ilanı,Ziya Paşa,dönemin inkılaplarıyla değişen sosyal ve siyaset hayatı, ,Osmanlı kasasının vahim durumu,Yahudilere Filistin’de toprak satılması vb konuları barındırır. Birey ve toplumsal değişimi üç konak,üç dönem ve Adnan karakteri üzerinden anlatan romanda Adnan ve Belkıs’ın evliliği ilginçtir;onlar gözleriyle kavga eden bir çifttir. Jön Türkler,halktan ve saray içinden Abdülhamid’e düşman olanlar,hafiyeler,gündüz saraydan para alıp gece saraya sövenler,muhacirler,devlet adamları,umumi ev işletenler ve bu evlerde çalışanlar,komisyoncular, külhanbeyleri,kocasını aldatanlar,sürgüne gidenler,nazırlar vb kişiler roman karakterleridir. Roman özellikle ilk iki bölümde Abdülhamid’e eleştiride bulunur. Çöküş toplumun her katmanında hissedilir çöküşe sürükleyen de siyaset kadar bu katmalardaki kişilerdir. Romanda batılılaşma mevzusu da yer alır. Toplumdaki her katmanı anlatsa da ağırlıklı olarak eğitim görmüş bir kesimi anlatır.İttihat ve Terakki döneminde Adnan önemli biri haline gelir.İşgal dönemindeyse para kazanma hırsında olan Adnan’ın hayatı bir değişime uğrar.Adnan yasak aşklar yaşar bu ayrıntı daha önce belirttiğim birey devlet çöküşünün eş zamanlı oluşuna bir örnektir.İşgal döneminde İstanbul’da bir kesimin işgal yokmuşçasına ve cephelerde savaş yokmuşçasına yaşamaları da buna bir örnektir.

Üç İstanbulMithat Cemal Kuntay · Oğlak Yayıncılık · 20202,465 okunma

21 görüntüleme

Yorum yapabilmeniz için giriş yapmanız gerekmektedir.

Gönderi

hernevikitap