Gönderi
Dr. Ethem Bakar'ın Unutulmuş Yapıtının Yeniden Neşrine Dair
Dr. Ethem Bakar (1877-1945), kendi neslinin iyi eğitim almış, çalışkan bir hekimidir. Diyebiliriz ki ilk defa 1909 yılında neşredilmiş "Terbiye-i İrade" [İrade Terbiyesi] adlı eserindeki ilkelerini kendi hayatına başarıyla tatbik etmiştir. Dönemin en yaygın hastalığı olan verem hastalığına dair mesaisi, araştırmaları ve neticesi dahi bunun göstergesidir.
Genellikle ilginç bir şekilde günümüz Türkiyesinde aşırı popülerlik kazanmış bir kitap olan Jules Payot'nun "İrade Eğitimi" ile mukayese ediliyor. Cemil Meriç'in aslında Bakar'ın yapıtına atıf yaptığı, ancak bu atfın sehven Payot'ya yapılmışcasına defalarca kullanıldığı hususları hayli yazılıp çizilmiş. Hatta döneminin aydınları arasında yaygın bir pozitivist/ilerlemeci dünya görüşünde olması da bir kusur gibi tenkit edilmiş bazı kalem erbabınca. Oysa bir önemi yok bunların. Zira Bakar'ın eseri, memleketimizde alanında ilk çalışmalardandır ve objektif bir yaklaşımla okunduğunda günümüzün birçok kişisel gelişim kitabında (mesela Alışkanlıkların Gücü, Atomik Alışkanlıklar gibi kitaplarda) işlenen birçok düşüncenin Bakar'ın yapıtında da bulunuyor olması dikkat çeken bir husustur.
Bakar, kitabın önsözünde Payot'nun "L'Education de la Volonté" [İrade Eğitimi] yapıtının özgünlüğünü belirtir ve vesile olduğu tartışmalardan bahseder. Ancak neden Payot'nun yapıtını çevirmektense, aynı konuda telif bir çalışma yaptığını şu şekilde ifade eder: "Böyle olmakla beraber, Payot'nun gerek neşrediliş tarihi gerekse ilmî kıymeti itibariyle birinciliği elinde tutan eserini aynen tercüme etmeyi münasip görmedik. Zira bu kitaptan sonra neşredilen kimi eserlerde pek mühim gördüğümüz, irade terbiyesi meselesinde birçok kıymetli husus vardır ki bunları ihmal etmeye kesinlikle razı olmadık. Keza Payot'nun kitabı özellikle üniversite öğrencilerine 'hakiki çalışma'yı öğretmek için yazıldığından, bizim bütün insanlara hitap etme amacımızı gerçekleştirmeye gücü yetmez." (Ethem Bakar, İrade Terbiyesi, Sadeleştirilmiş Metin, haz. Ömer Faruk Can, İstanbul: Ketebe Yay., 2023, s. 24).
Bunların dışında, önsözden sonra yer verilen "Kitapta Kullanılan Terminoloji Hakkında" başlıklı kısa bölüm, yazarın terminolojiye hakimiyetini ve bu konuda ne kadar titiz bir çalışma yaptığını da ortaya koymaktadır.
Bakar, Batıda bu alanda teşekkül etmiş literatürden sadece bir eseri seçip çevirmeyi değil, bu literatürü bir bütün olarak nakletmeyi, bunu yaparken de konuyla ilgili çeşitli usulleri sentezleyerek "yegâne bir usûl koyma" (a.g.e., s. 24) amacıyla çaba harcadığını belirtmiş, çalışmasının gayesini ise; "Osmanlılara fayda sağlayacak uygulama yönü yoğun bir eser telif etmek suretiyle ferdi telakki ve tekâmüllerini sağlamak" (a.g.e., s. 25) şeklinde ifade etmiştir.
Kitabın "İradenin Psikolojisi" başlıklı bölümü, yazarın kendi dönemindeki bilimsel çalışmaların bulgu ve tespitlerime yer verilerek yazılmıştır. Keza, "Bilhassa İrade Terbiyesi" bölümünde yer verilen "Derin Tefekkür" kısmı ise son derece özgündür.
·
697 views
Yorum yapabilmeniz için giriş yapmanız gerekmektedir.