Item: Kıskanmak
Rating: 8 puan verdi
Author: ayşegül

ayşegül

@ddlays

13 Ekim 2023 21:37

240 syf.

· Kitabı okudu

8/10 puan verdi

4 günde okudu

Kıskanmak, Zeki Demirkubuz'un yönetmenliğindeki filmi üzerine gerçekleşen bir söyleşi ile haberdar olduğum bir eserdi. Filmin edebi dilinden etkilendiğim için romana dair beklentilerimin de artmasıyla kitabı temin ettim, ve anladım ki çoğu yerde noktasına kadar aynı şekilde aktarılan diyaloglar bulunuyor. Öyle ki kitabı okumuş muyum daha önce sorgulaması yaşattıran kısımlar bile oldu. Yani beklentim karşılanmış oldu, okumak her daim daha çok etkileyecek sanırım beni. Spoiler vermemek adına olay örgüsüne çok değinmeyeceğim için garip bir inceleme olabilir. Eser 1937 yılında Tan gazetesinde tefrika edilirken 1946 senesinde Hilmi Kitabevi aracılığı ile kitap şeklinde basılmış. Olaylar ana karakterimiz Seniha, abisi Halit ve abisinin eşi Mükerrem çerçevesinde kıskançlık, daha da baskın şekilde haset ile beslenerek ilerliyor. Eserin ismine dair, günümüzde sık kullanımı ile, akla düşen ilk varsayımlar sevilen birine duyulan kıskançlık oluyor aslında. Ancak Örik bu duygudan basit ve klişe bir kurgu çıkarmak yerine okuru daha da derinlere ve karanlığa sürüklemiş. Bunun sebebi ise yoğun bir şekilde işlenen ve aktarılan duygunun kıskançlık değil haset olması. İmrenmek, kıskanmak ve haset etmek kavramları üzerinde durulan bir video izlediğimi hatırlıyorum, aradaki farklar dile getirildiği takdirde, yani kavramsal olarak anlamları bariz şekilde farklı olsa da hissetme bağlamında ayırt edilmesi güç kavramlar. Eserde de kıskançlık ve hasetlik arasındaki çizgide bocalayan bir karakter olarak Seniha çıkıyor karşımıza. Bu kıskançlık zaman zaman farklı hallere bürünse de nihayetinde koca bir hasetle başbaşa kalıyoruz. Kötücül bir karakter olarak tanımlanan Seniha çirkin bir karakter; “Güzellik görecelidir” yargısını çiğneyerek çirkin etiketi üzerine yapıştırılan ve ailesi tarafından dahi çirkinliğinden dem vurularak acınılacak bir karakter. Bu durumu göz önünde bulundurarak hasedini abisinin eşi Mükerrem'in saf güzelliğine, bulunduğu nezih ortamlara ve topladığı ilgiye, abisini güzel bir kadınla paylaşma fikrine ya da aynı evde güzel bir kadınla yaşamaya mahkum olmasına yöneltebiliriz. Ama bunların hiçbirinin bir değeri yok Seniha'nın gözünde; Seniha'yı varlığı ile boğup bunaltan tek şey abisinin güzelliği, iyiliği, mutluluğu, sağlığı, kısaca abisi. Peki birçok değeri hiçe sayıp öz abisini bile korkunç bir kadere mahkum etmek için uğraş veren Seniha'nın hasedini, çirkin olması ile başlayan ızdırabı ile aklayıp paklayabilir miyiz? Başıma bir şey gelmeyecekse eğer evet, aklarız diyorum :D Seniha'ya hüküm süren bu yıkıcı duygunun haset şeklinde filiz verdiğini söylemek doğru olmaz diye düşünüyorum. Çirkinliği bahanesi ile anne babasından yalvararak almayı bile kendine hak görmediği 'sevgi' Seniha'dan umulduğu takdirde okurların beklentisinin karşılıksız kalacağı yüksek bir ihtimaldir. Bu durumda Seniha'yı kötücül bir karakter şeklinde tanımlamak da haksızlık olur. Viktor Frankl'ın “Anormal bir duruma gösterilen anormal bir tepki normal bir davranıştır.” saptaması gibi, sevgiye layık görülmeden yetişen birinden sevgi nasıl umulabilir? Seniha'nın abisi Halit tam bir erkek güzeli, beyaz tenli, sarı saçlı, mavi gözlü, güzellik algılarına layığıyla yakışan bir görüntüye sahip. Seniha ise yalnızca kara kuru ifadesiyle yetinilmiş bir çirkinliğe sahip, ya da güzellikten yoksun. Çocukluk dönemlerinde bu durum oluşabilecek tüm abi-kardeş ilişkisini baltalayan ilk nokta aslında, her ne kadar kontrol edilemeyen bir şey olsa da. Çevre ve aile faktörünü ele almadan dahi içgüdüsel olarak ilişkiyi riske atma tehlikesi taşıyan bu aykırılık, ayrımcılık ve eşit verilmeyen sevgi ve ilgi ile gittikçe keskinleşiyor, ancak nedense en keskin uç her zaman Seniha'yı hedefler halde. Aileden alınan destek ve sevgi ile çevrenin birey üzerindeki etkisi bir nevi kabullenilebilir diye düşünüyorum, ancak önünde diz çöken tüm dünya bile aileden onay görmeme ve kabullenilmemeye deva olamaz. “Kuzguna bile yavrusu anka görünür dendiği halde bu ne biçim bir ana idi ki kızının çirkinliğinden katiyen emin bulunuyor, bunu açıkça ilan ediyordu!” (Örik, 2020: 38). Şu sorgulama kafaya bir kez yerleştikten sonra iç ferahlatacak bir açıklama olacağını da sanmıyorum. Seniha ile Halit ölçüşmek için bile aynı terazide bulunmamış hiç, Seniha'nın bir ağırlığı dahi yok çünkü Halit'in yanında. Eğitim mi? Seniha'nın okumaya vereceği yol masrafı Halit'in Avrupa eğitimine verilmeli. Evlilik mi? Seniha'ya layık bir aday dahi olsa Seniha'ya döşenecek çeyiz ile Halit'in geçimi sıkıntıya girebilir, ama çeyiz masrafı yoksa dört çocuklu dul bir adam koca lakabıyla altın tepside teklif edilebilir. Seniha abisinin Mükerrem gibi güzel ve genç bir kız ile evlenmesinden rahatsız ise bu Mükerrem'in güzelliğinden değil, abisinin böyle bir kız tarafından sevilmeye layık görülmesindendir. Bu yüzden Mükerrem, abisini yaralayacak en sağlam silahlardan birine dönüşür Seniha'nın gözünde. Ancak tıpkı keskin ucun Seniha'ya yönelmesi gibi, silah da en başından beri kendine yöneliktir aslında. Çünkü Halit her zaman her şeyin bir yolunu bulurken Seniha kıskançlığının karanlık yollarında debelenir durur, hasretini çektiği yıkılmış ve çaresiz Halit'i ise hiçbir yolun sonunda bulamaz. Eser anne-oğul ilişkisi bağlamında da zengin bir içerik sunuyor. Kız güzelliğine sahip ve her istediği kadını elde etmeye bir iç çekişiyle muktedir olan oğlu Nüzhet'e derinden bağlı olan Nuriye, Halit'e aynı şekilde bağlı olan annesiyle özdeşleştirilebilir. Nuriye için Örik “Nüzhet'in kalbinde kendinden başka bir kadının yer almasına asla tahammül edemez, bunu kendi hukukuna ve haysiyetine karşı adeta bir tecavüz sayardı.” ifadesini kullanıyor, ama aynı zamanda bu çapkınlıklardan gurur da duyarak diğer kadınlara onun annesi siz değilsiniz, benim demenin kibrini yaşıyor. Güzel erkekler kadınların canını yakmış, denk gelmiş diyelim. :d Aşk ilişkilerine de girmek isterdim ama klişeden öteye gidemez muhtemelen. Sevdiğim bir eser oldu, yazarı tekrar tercih eder miyim emin olamıyorum yine de.

KıskanmakNahid Sırrı Örik · Everest Yayınları · 20221,358 okunma

72 görüntüleme

Yorum yapabilmeniz için giriş yapmanız gerekmektedir.

Gönderi

ayşegül