Mai ve Siyah, Servetifünun Dönemi edebiyatının ilk modern romanıdır. Bu yönüyle gerçek anlamda servetifünun romanının başlangıcı sayılır. Eser, özellikle modernleşme sonrası Avrupa kültürünün servetifünun topluluğu ile yoğrulduğu bir içeriğe sahiptir. Bu dönemi en iyi yansıtan yapıtlardan biri olduğunu söyleyebilriz. Çünkü bizzat bu topluluğu anlatan otobiyografik özellikler gösterir. Bu açıdan Avrupa’daki realist dönemin de izlerini taşır. Halit Ziya Uşaklıgil, bu romanda içerisinde bulunduğu topluluğun psikolojik durumuna içten bir ayna tutmuştur. Batı roman tekniği ile yazılmıştır ilk Türk roman özelliğini taşıyan eserde mai hayalleri, siyah ise hayal kırıklıklarını simgelemektedir. Roman Osmanlı-Türk toplumunun uygarlık değişmesini bütün sancılarıyla yaşadığı bir çağda, orta aydın sınıfından bir gencin içinde yaşadığı ortamı, hayallerini ve hayallerinin gerçeklerle yüz yüze geldiğinde yerle bir oluşunu anlatmaktadır. Mai ve Siyah’ın okuyucuya bu kadar dokunmasının ve etkisini bugüne kadar sürdürmesinin nedeni şüphesiz okurun ana karakter olan Ahmet Cemil’de kendinden bişeyler bulmasıdır. Yazar da bu hususta şu şekilde konuşarak Ahmet Cemil’in ne kadar da bizden biri olduğunu tasdiklemiştir: ‘… onda hemen bütün ben varım, benim bir daha geri gelemeyecek olan emellerle, hülyalarla ve onların yanı başında hüsranlarla, elemlerle dolu olan gençliğim var… Hatta yalnız benim değil bütün gençler var… Memleketimin bedbaht gençliği var. Sizler varsınız…’ Hikayeden biraz bahsedecek olursak; Ahmet Cemil’in okuldan tanıdığı zengin arkadaşı, Hüseyin Nazmi ile arkadaşlığı ikisinin de okumaya olan ilgisi ile derinleşir. Bu iki genç ilk okuma heveslilerine özgü doymak bilmez bir açlıkla ellerine ne geçerse okumak isterler. Bir süre sonra romanlardan nefret ederler. Sonrasına tarihe merak sararlar. Ve en nihayetinde şiire düşerler. Bir zaman gelir ki kökten okumaya küsüp okumaz olurlar. Fransız şiirlerini keşfettiklerinde ise önlerinde yeni bir ufuk açıldığını hissederler. Kendilerini Fransız edebiyatı hususunda geliştirmeyi planladıkları bu zaman diliminde Ahmet Cemil babasını kaybeder ve bütün ailenin yükünü omuzlarına almak zorunda kalır böylece bütün hayatı değişir. Daha sonrasında gelişen olayları spoiler olmaması açısından buraya yazmayacağım fakat Ahmet Cemil bir tarafta hayalleri başta yazmak istediği eser, diğer tarafta annesi ve kız kardeşinin sorumluluğu ile bir yol ayrımına gelmiştir. Bunun ötesinde en yakın arkadaşı Hüseyin Nazmi’nin kız kardeşine duyduğu aşk ve bu aşk ile ilgili yaşadığı umutsuzluklar vardır. Halid Ziya, Ahmet Cemil’i oldukça idealist bir karakter olarak yazmıştır. Romandaki ikincil kişiler oldukça gerçekçi bir şekilde resmedilirken Ahmet Cemil’in kötü bir yanını pek göremezsiniz. Ahmet Cemil’in okuma tutkusu özellikle şiire olan zaafı onda hastalıklı bir hassasiyet yaratmıştır. Ama bütün bunlar daha ondokuz yaşında olmasına rağmen babasını kaybettikten sonra ideallerinden vaz geçip ailesine sahip çıkmasına engel olmaz. Aslında kahramanımız tam olarak ideallerinden vaz geçmemiştir. Bir yandan para kazanıp ailesine bakarken diğer taraftan çok önem verdiği eserini yazmaktadır. Bu da okuyucunun gözünde Ahmet Cemil’i en üst seviyeye çıkarmaktadır. Öte yandan Ahmet Cemil arkadaşı Hüseyin Nazmi’nin yaşamına zaman zaman öykünmekte onun Erenköyü’ndeki köşkünü hayallerinin merkez noktası olarak görmektedir. Ahmet Cemil; asil ve temiz, yetişme şekli ile devri ve fakirliğiyle ne kadar bizden biri ise idealizasyonu ve küskünlüğü ile de bizden ayrılmış bir karakterdir. Eser, Türk edebiyatında hayal-hakikat çatışmasının en güzel örneklerinden biridir. Nitekim mai (mavi) ve siyah renkleri de bu çatışmaya hizmet eder. Özgür ve müreffeh bir ülke hayali ile yaşayan servetifünun sanatçılarının bu emellerine ulaşamaması çatışmanın gövdesini oluşturur. Mai ve Siyah’a hayal ve hakikat ikileminin bu denli yansıması dönemin şartlarıyla da alakalıdır. Çünkü servetifünun sanatçıları İstibdat Dönemi’nde yaşamıştır. Bu dönem basın ve yayın organları üzerinde mutlak bir sansürün uygulanmasıyla bilinir. Kitaptaki hayal kırıklığının en önemli nedenlerinden bir diğer edebî kıymettir. Nitekim yayıncılar romanda Ahmet Cemil’in yazdığı metinlere gerekli değer göstermez. Bu da sanatçı da bir yıkıma sebep olur. Ahmet Cemil’in hayalleri ve hakikatlerine misafir olurken kendinizden bişeyler bulacağınıza eminim. Keyifli okumalar.

Mai ve SiyahHalid Ziya Uşaklıgil · Can Yayınları · 201926,7bin okunma

·

1 artı 1'leme

·

1.123 görüntüleme

Yorum yapabilmeniz için giriş yapmanız gerekmektedir.

Gönderi

Nilllll