"Tulipomania: Dünyanın En Çok İmrenilen Çiçeğinin Hikayesi & Yarattığı Olağanüstü Tutku" Kitap, 17. yüzyılın başından 1637'ye kadar süren Hollanda lale piyasasını anlatıyor. Bir popüler tarih-araştırma kitabı. Lale Devri deyince bizim aklımıza gelen ise 80 sene sonra 1718'de III. Ahmet döneminde ortaya çıkan bir rehavet dönemi. Elbette laleye ilgi var ve piyasası oluşuyor ama çıkarılan ferman ve tavan fiyat uygulaması sayesinde Hollanda'da yaşananlar burada yaşanmıyor. Onun yerine "Lale Devri", siyasal ve ekonomik açıdan gerileyen bir devletin ilgilendiği eğlenceler ve hobilerle oluşturduğu tezatı konu alıyor. "Lale Çılgınlığı (Tulipomania)" ise Avrupa'da gerçekleşen ve halka inen bir olay. Hikayeye göre lalelerin yaprakları geldiği ülkede kullanılan tülbenti hatırlattığı için "tulip (tulp)" diye İngilizce ve Felemenkçeye geçmiş. Bir diğerine göre ise bir yabancının "Bu nedir?" sorusuna bizimkiler lale yerine tülbenti sorduğunu sanıp "tülbent" demiş ve ihraç edilen lalenin ismi öyle kalmış... Hollanda ile yapılan bir ticarette bir tüccarımız, malların yanında hediye olarak lale soğanı gönderiyor. Hollandalı tüccar ise bunları kızartıp, zeytinyağı ve sirke ile tatlandırıp yiyor; kalanını da yetiştirip ileride yemek adına toprağa ekiyor ve sonra çıkan güzel bitkilere şaşıp kalıyor. Bu güzel bitkileri satmaya başladığında kıskanan diğer zenginler daha iyi fiyat verdikçe ortaya yükselen bir talep ve arz çıkıyor; bir süre sonra bitki yetiştirmesini bilmeyen kurnaz tipler, bunu yetiştiren çiçekçilerden soğan alarak satmaya ve git gide yükselen bir ilgiyle sebep oluyor. Böylece (bugünkü NFT'ye benzer) bir piyasa oluşuyor. Hanlarda, sokaklarda, çiçekçilerde, umarsızca alım ve satım, hırsızlıklar, borçlanmalar, o günün "opsiyon" tarzı ticari uygulamaları ile alışveriş... Balon fiyatlar 1637'de patlayınca piyasadan kaçış ve hüzünlü son. Lalelerin en güzel desenli (çizgi ve nokta gibi) olanlarının gördüğü ilgi ise hep yüksek seviyede kalmış. (Yani günümüzdeki tek renkli desenler gibi değil.) Kitap Hollanda içinde geçen lale dönemi için çok önemli ve detaylı bir eseri oluşturuyor. Kişiler, hikayeler, piyasa, sokaklar, hatta siyasi olaylar... Ancak Osmanlı'dan bahsettiği kısa bölüm çok yavan ve saçma (basmakalıp kafesler ve harem vs.). Yine de kitap 2000'de yazıldığı ve yazarın asıl konusu olmadığı için önemsiz buldum; zira o dönemde Türkiye'de bile tarih dedikodu, eğlence veya kavgadan ibaretti. Artık günümüzde entelektüelleri tv ve sosyal medyadan dinleyerek işin bilimsel kısmını kavradık ve okumaya başladık; böylece daha objektif bakıyoruz. Türkçe çeviri fena değil, sadece sahafta bulabildim (Nadirkitap). Yeni bir basım gerekli.

Lale ÇılgınlığıMike Dash · Sabah Kitapları · 20003 okunma

·

35 görüntüleme

Yorum yapabilmeniz için giriş yapmanız gerekmektedir.

Gönderi

Amo Rise