1. "Doğru diye bir şey olup olmadığına inanmıyorum;' diyen birisine, "Bir iddia bile ortaya koymadın ki?" diye sorulabilir. Bu kişi bütün iddiaların yanlış olduğunu mu söylemek istiyordur? Sadece "Kar siyahtır"ın değil, ama aynı zamanda, "Kar beyazdır"ın da mı yanlış olduğunu öne sürüyordur? Bu kişi, ortaya atılan bütün iddiaların yanlış olduğunu, ya da kendisinin hiç doğmadığını, çocukluk yaşamadığını ya da hiç ailesi bulunmadığını veya şu anda hayatta olmadığını mı kastediyordur?
2. "Mutlak hiçbir doğru olmadığını kastediyorum:' "Mutlak" sözcüğü ifadeye tam olarak ne katıyor? "Karın beyaz olduğu doğrudur" ve "Karın beyaz olduğu mutlak olarak doğrudur;' arasındaki fark nedir? "Mutlak" sözcüğü, söylenişe belli bir vurgu katıyor, fakat iddianın anlamına da bir şey katıyor mudur? Ve bir kimse, "Söylediğin şey kesinlikle (mutlak olarak) yanlıştır"a itiraz ettiğinde, bunu, vurgu dışında, "Söylediğin şey yanlıştır" dan farklı kılan nedir? Her iki cümle de aynı durumu tanımlamıyor mudur?
3. "Tüm doğruluk görecedir:' "Mutlak” "görece"nin zıttıdır. Eğer bir kimse, "Bütün doğrular, görecedir," derse, bu ne anlama gelir? Neye göre görecedir? "Şimdi bir sandalyede oturuyorum:' Bu ifade nasıl görecedir? Ve böyle söylemek ne anlama gelir? Bir kimse şöyle diyebilir: "Masanın bir tarafında ben oturuyorsam ve sen de diğer tarafındaysan, sana göre vazo, masanın sağ tarafındadır, bana göreyse sol taraftadır." Vazonun nerede durduğu, kişinin pozisyonuna göredir:' "Sağ" ve "sol" hakikatte görece terimlerdir, ama doğruluk, onların ifade ettiği şey midir? Mary'nin oturduğu yerden bakıldığında vazo sağ taraftadır ve Jerry'nin oturduğu yerden ise (masanın karşı tarafında) vazo sol yandadır; şu halde, her iki önerme de tam olarak doğru değil midir? Ya da birisi diyebilir ki: "Eğer Kuzey'e dönersem, Doğu benim sağımdadır; ama eğer Güney'e dönersem, Doğu benim solumdadır." Bu ifade herhangi bir şeye görece midir? O da (nitelikler olmaksızın) doğru değil midir? Eğer bir kimse, "Doğu, sağdadır"ın görece olmasına itiraz ederse, bu itiraza karşı, bizzat ifadenin eksik olduğu cevabı verilir; konuşmacının hangi yöne döndüğünü bilinceye kadar onun doğru olup olmadığını bilemezsin. Konuşan kişi Kuzey'e dönerse, önerme doğrudur. Yani Kuzey'e dönersen önerme, "Doğu senin sağındadır," şeklinde olur.
4.Ama bir önermenin doğruluğu, onu kuran kişiye bağlı değil midir? Bir kimse, "Muhasebe ilginçtir" ve bir başkası da "Kendi adına konuş, o sana ilginç gelebilir, ama bana sıkıcı geliyor," diyorsa, doğru olan şey nedir? Şüphesiz, birine ilginç gelen bir başkasını sıkabilir. "X ilgimi çeker" ve "X canımı sıkar" önermelerinin her ikisi de doğru olabilir ve genelde doğrudurlar. Bu türden pek çok önerme vardır: "O kadını büyüleyici buluyorum", ''Ama ben bulmuyorum:' Bunlar birbiriyle çelişmiyor; her biri nasıl hissettiğini ve karşıt olarak ne hissettiğini ifade ediyordur. A önermesi, senin ya da benim hakkımda olduğu zaman bile, senin için doğru ve benim için yanlış değildir. Yılanlara dokunmayı sevdiğin için senin hakkında bir doğru olabilir ve sevmediğim için benim hakkımdaki bir doğruluğu ifade eder. Sırf yılanlara dokunmayı sevdiğin için sana göre doğru değildir, doğru olduğu için doğrudur. Nokta.
5. Bir kimse, doğruluğun zamana görece olduğu iddiasına uygun olarak aynı yolla karşılık verilebilir. "New York kentinin altı milyon nüfusu var," önermesi, önermenin kurulduğu zamana göre değil midir? Bir zamanda doğru, başka bir zamanda yanlış değil midir? Ama yine görecelik, önermeyi tamamlamak için ihtiyaç duyulan bilgiye sahip olduğumuz zaman ortadan kalkar. "New York şehrinin 1816 yılında altı milyondan fazla nüfusu vardı," yanlıştır ve "New York şehrinin 1996'da altı milyondan fazla nüfusu vardı;' doğrudur. İkisi de zamana görecedir; zaman, önermede belirtilmiştir ve New York şehrinin nüfusu hakkında sıhhatli bir rapor vereceksek, zaman önermede belirtilmek zorundadır.
6. Birinin şöyle dediğini varsayın: "Bildiğim kadarıyla, o (bildiğim şey) doğrudur:' "Bildiğim kadarıyla" ibaresi önermeye tam olarak ne katar? Önerme doğru mudur? Jüri üyelerinden birinin, "Bildiğim kadarıyla, o adam suçludur" yargısı, "Sanırım o suçludur" diye tercüme edilmez mi? "Bildiğim kadarıyla, o (bildiğim şey) doğrudur,'' demek, "Onun doğru olduğuna inanıyorum" demenin karışık bir yolu değil midir? Ve tabii ki bir kimse bir şeye inanırken, bir başkası inanmayabilir. İki kişi tartışıyor ve kişilerden biri, "Bildiğim kadarıyla, şu anda yeryüzünde başka dünyalardan gelen yabancılar var," diyorsa, bir başkası, "Bildiğim kadarıyla, böyle bir şey yok,'' cevabını verebilir. Peki, var mıdır yoksa yok mudur? Tüm mesele bu değil midir? "Bildiğim kadarıyla,'' deyimi, önermenin doğru olmaması ihtimaline karşın söylenmiş, bir çeşit kaçış yolu değil midir? Önermenin doğru olmaması durumunda kullanılan durumu kendi başına önermenin doğru olmadığını göstermez mi?
7.Bunların hepsi çok yalın ve tartışmaya açık görünebilir. Yine de, insanlar böyle bir şeyi sürekli olarak söylerler ve iddiaları doğru olmadığı zaman vurgulama ihtiyacı duyarlar. Şuna benzer şeyler de söylerler: "Bildiğim kadarıyla, falanca kişisinin söylediği doğrudur,'' ama söylediğinin doğru olup olmaması açısından o soruyu açık bırakır. Bir kimseye mahkemede, "Falanca kadını öldürdüğün doğru mu?" diye sorulduğunda, yargıcın varacağı sonuç tahmin edilebilir mi? Ya er kişisi "Bildiğim kadarıyla, hayır" derse? Bir kimse p önermesinden söz ederken, "Bu doğrudur," derse ve bir başkası da, "Bu doğru değildir,'' diye karşılık verirse ve o her iki durumda da tamamen aynı önermeden bahsediyorsak, o zaman kuşkusuz birinden biri hatalıdır. Ama eğer birisi, "Bunun doğru olduğuna inanıyorum;' der ve bir başkası da, "Bunun doğru olmadığına inanıyorum,'' diye cevaplarsa, her iki önerme de doğru olabilir: birisi inanıyordur, diğeri inanmıyor. Ve eğer kişilerden birisi, "Bana göre p doğrudur" ve diğeri, "Bana göre doğru değil,'' derse, birisi kalkıp onlara, "bana göre" ibaresinin önermeye ne kattığını, bu ibare olmadan anlam bütünlüğünün korunup korunmayacağını veya bunun, yalnızca konuşanın doğru olduğuna inandığı anlamına gelip gelmediğini sormalıdır. Belki de birkaç düzeltmeyle, birkaç doğru beyan dağınıklığından içinden seçilip çıkartılabilir.
8. ''Ama kısmen doğru ve kısmen yanlışsa buna ne demeli?" Doğru olan bir kaçının farkına varabildiğiniz bir önermeler öbeğiyle karşı karşıya geldiğinizde, "Söylediğinde doğruluk payı var;' diyebilirsiniz: "Kar beyazdır ve çimen beyazdır," yanlıştır çünkü tamamlayıcı ifadelerinden biri yanlıştır, tıpkı doğru-yanlış testine tabi tutulduğunda, her öğrencinin ifadelerden birinin yanlış olduğunun farkına varmasını beklememiz gibi. Peki, "Falanca kişisi entrikacı, bencil bir velettir," gibi bir önerme için ne söyleyebiliriz? Böyle bir önerme aşırı derecede belirsizdir ve kullanım sınırlarının "bencil", "velet" vs. gibi sözcükler için ne olduğu açık değildir. Ancak bundan ayrı olsa bile, söylenen şey, söyleyenin doğrusu olabilir, ama diğer farklı şeyler de o kişinin doğrusu olabilir: Falanca kişisi zaman zaman açık yürekli, yardımsever ve cömert olabilir. Bu kişi hakkındaki gerçeğin tümü olma iddiasında bulunulmadığı sürece, her iki ifade de doğru olabilir. " O, X'ten başka bir şey değildir” yargısı doğru olmayabilir ama "O bazen X, bazen Y'dir" yargısı doğru olabilir. Veya "O her zaman X'tir" yargısı yanlış olabilir, her ne kadar; "O kimi zamanlar X, kimi zamanlar Y'dir" bizim deyimimizle "fazlasıyla doğru" olsa da. Varsayalım ki birisi: "O doğru olabilir veya yanlış olabilir, ya da ikisi de olmayabilir: onun doğruluğu bilinmeyebilir;' iddiasında bulunsun. Bunun adı, doğruyu bizim doğruluk bilgimizle birbirine karıştırmaktır. Bir önerme doğru olabilir ama doğruluğu ve yanlışlığı bilinmeyebilir. Bilinmiyorsa, o hala doğrudur veya yanlıştır ama biz hangisi olduğunu bilemeyiz. Komşunun evinde davetsiz bir misafir olduğu hem doğru hem yanlıştır. Bununla birlikte aile hafta sonu evde olmadığı için önermenin doğruluğu ve yanlışlığı bilinmez. Bir önermenin doğruluğu, o önermenin doğruluğunun bilgisiyle karıştırılmamalıdır. Daha fazla doğru sürekli keşfedilmektedir ve bu doğruların çoğu yine de bilinmez, ama henüz onları bilmediğimiz gerçeğine göre daha az doğru değillerdir.
·
55 görüntüleme
Yorum yapabilmeniz için giriş yapmanız gerekmektedir.