Gönderi
İlk olarak baskıdan başlayalım. Elimde tuttuğum kitap, karton kapaklı, kapağında beynin ve Göbekli Tepe'de bulunan bir heykelin fotoğrafının olduğu Paloma Yayıncılıktan Erkan Aktaş çevirisiyle çıkan bir baskı. Kitabın orjinali 2017 yılında yazılmış ve kısa sürede kitap dilimize kazandırılmış ve İstanbul'da 2018 yılında basılmış.
Kitapta Torrey, dinleri (gerek örgütsel gerekse de bireysel olarak) beynin evrimiyle açıklamış. Bu noktada son 200.000 yıldaki beynimizde yaşanan evrimsel değişikliklerin dinlere nasıl sebep olduğunu çok güçlü örneklerle ortaya koymuş. Burada şunun altını çizmek istiyorum ki özellikle çocuklarda beynin gelişimi ile birlikte ortaya çıkan zihinsel becerilerin olduğu bölümdeki kanıtlar çok güçlü ve aksi kolay kolay yorumlanamaz derecede yazarın teorilerini doğruluyor.
Eğer ki ilahiyat bölümünde öğretim görevlisi olsaydım, birinci sınıfta bu kitabı zorunlu olarak okuturdum öğrencilerime. Çünkü dinlerin tarihsel gelişimi konusunda hiç bu denli kapsamlı ve açıklayıcı bir kitap görmedim. Dinlerin nasıl ortaya çıktığını bilmeden din bilimi dersi verilebilir mi bilmiyorum.
Yazarın en önemli iddiası, kişinin kendisinin farkına varmasında önemli bir etken olan otobiyografik belleğin dinlerin en önemli kaynağı olduğu yönünde.
"Nihayet, yaklaşık 40.000 yıl önce, otobiyografik bir bellek edindik ve kendimizi öncesinde mümkün olmayan bir şekilde geçmişte ve gelecekte düşünebilme becerisi kazandık." (s.234)
Beynimizin evriminin ve bununla birlikte gelişen zihinsel becerilerimizin dinlerin kökenleri olduğu ancak dinlerin yalnızca bunlardan beslenmediği, bununla birlikte diğer kişisel ve toplumsal ihtiyaçların da bunda payının bulunduğunu iddia eden yazar, özellikle toplumların kalabalıklaştıkça Tanrıların da güçlenip büyüdüğüne işaret ediyor. Atalara tapan Çatalhöyükten, Zeus'a tapan kalabalık Yunan toplumuna böyle ulaştığımızı söylüyor.
Dinlerin ekonomik kaynakları (zira, Hattuşaş'ta büyük tapınakta ilk dikkatinizi çekecek şey tahıl silolarıdır) kitapta biraz zayıf kaldıysa da değinilmediğini de söyleyemeyiz. İnsanların ürettikleri artık değerleri tapınaklara yığdıklarını bugün de hala geçerli olan, çalışmadan kazanan bir ruhban sınıfı yaratıldığını biz zaten biliyorduk bu nedenle kitapta belki de söylemesine gerek yoktu. Lakin bilmediğimiz şey, beynimizin fizyolojik yapısının bizim davranışlarımızı, düşüncelerimizi ne kadar iyi açıkladığı ki aslında buna şaşırmamak gerekir, düşüncelerimiz hislerimiz başka nerede olabilirdi zaten?
Kitabın doyurucu bilgilerine ilaveten, sonuna eklenen diğer teorileri özetleyen kısmı, kapsamlı dipnotları ve diğer kültürlerden rüya örnekleri ile son derece faydalı bir başucu eseri olacağını düşünüyorum.
Özellikle İlahiyat, Felsefe, Sosyoloji, Dinler Tarihi bölümlerinde okuyanların okuması gerektiğinin altını çiziyorum.
09.12.2018
·
42 views
Yorum yapabilmeniz için giriş yapmanız gerekmektedir.