Locus Solus’la beraber okuduğum en ilginç klasikti sanırım Tersine. Toplumdan ve çevresindeki insanlardan tiksinip, taşrada inzivaya çekilerek, tamamen kendi iç dünyası ve uğraşlarıyla hayata devam etmeye çalışan eski bir aristokratın, Jean des Esseintes’in hezeyanları kitap kısaca. Sanayi Devrimi sonrası toplumun da sosyoekonomik açıdan çok değiştiği, katmanlarının adeta yeniden yapılandığı dönem. Burjuvazinin, eski toprak sahibi aristokratlar yerine ticaretle uğraşanlardan oluştuğu, ruhban sınıftan sanatçılara herkesin kültürel erozyondan payına düşeni aldığı ortamda, artık kimseyle hiçbir şeyi paylaşamayacağını, topluma hiçbir şekilde ait olamadığını hisseden Des Esseintes, iç dünyasını yansıtan, oldukça sıra dışı bir ev hazırlıyor kendine Paris’ten uzakta. Çürüyen, yozlaşan toplumdan kaçarak kendi ideal dünyasını inşa ediyor evinde; sanatsal zevkleri ve dini anlayışını yansıtan oldukça tuhaf bir şekilde dayayıp döşüyor evini. Onun hayallerini, rüyalarını, edebiyat ve müzik başta olmak üzere sanatın çeşitli dallarıyla ilgili fikirlerini, din ve inanç sorgulamalarını, geçmiş anılarını ve bunların yarattığı duygusal çalkantıları, kısaca zihinsel dünyasını okuyoruz kitapta. Des Esseintes’in kafasının içindeki sesler ekseninde de Huysmans, toplumdaki yozlaşmayı eleştiriyor ve insanın toplumdan kopup kopamayacağını, koparsa sonuçlarının neler olabileceğini irdeliyor. Aslında yakın arkadaşı Emile Zola gibi natüralizm (doğalcılık) akımının etkisinde kalan bir yazar Huysmans. Fakat zamanla natüralist eserlerin bazı şeyleri es geçtiğini düşünüyor ve o zamana kadar yazılanların dışında bir eser kaleme almaya karar veriyor. Birçok karakterin uzak bir göz tarafından aktarıldığı, dış dünyanın merkezde olduğu romanların aksine tek bir karakterin iç dünyasına odaklanıyor, ki böylece önsözde söz edildiği gibi belki de ileride bilinç akışı dediğimiz tekniğe gidecek yolu açmaya ön ayak oluyor. Bu açıdan konu seçimi çok iyi. Keza, özellikle en sonda olmak üzere, kitap baştan sona anlatıcının iç dünyası olmasına rağmen toplumsal eleştirilerini es geçmemesi de çok hoş. Ancak hakikaten sabır isteyen bir kitap Tersine; karakterin -çoğunu tanımadığım- edebiyatçılar, ressamlar ile ilgili fikir ve eleştirilerini deneme tarzında paylaştığı kısımlar kitaba odaklanmayı ve metni ilgiyle takip etmeyi çok zorlaştırıyor. Özellikle 1887’de kaleme alındığını ve daha önce yazılan hiçbir şeye benzemediğini göz önüne alırsak, böyle bir teknik için bu kısımlar başka türlü nasıl olabilirdi bilemiyorum ama bu kısımların okuru yorduğu ve her okura da hitap etmeyeceği kesin. Houellebecq’in İtaat’i ve Dorian Gray’in Portresi sebebiyle uzun süredir merak ettiğim bir kitaptı, bu nedenle okuduğuma memnunum. Ancak dediğim gibi herkese tavsiye edebileceğim bir kitap değil. Tersine, gerek yazım tarzı gerekse Dekadan romanın atası sayılması bakımından edebiyat tarihinde önemli bir yere sahip. Dolayısıyla, edebiyatın nasıl evrelerden geçtiğine merak duyanlara tavsiye ederim ama keyif almak için okuyorsanız önermem.

TersineJ. K. Huysmans · Yapı Kredi Yayınları · 201885 okunma

·

1 plus 1

·

1,317 views

Yorum yapabilmeniz için giriş yapmanız gerekmektedir.

Gönderi

İpek Dadakçı