Son Saat gazetesinde Aralık 1925-Temmuz 1926 arasında tefrika edilen Orta Malı genel olarak anlatıldığı dönemin yozlaşmış yüksek sınıfını,bu sınıfın sürdürdüğü hayat biçimini anlatır.Bu anlatımın biçimi eleştireldir.Yazar yozlaşmanın, savrukluğun getirdiği kendiliğinden mizahı doğuracak ayrıntıları kullanmaz.Yazar durumu ciddi bir biçimde kaleme alır.Kıyaslarsak Hüseyin Rahmi Gürpınar bu yozlaşmaya ne kadar mizahla yaklaşırsa Selahattin Enis o kadar ciddi yaklaşır.Mevzu açılmışken belirteyim Hüseyin Rahmi Gürpınar’la ortak noktaları İstanbul yaşantısını anlatmaları ve Natüralist kalem olmalarıdır. Natüralizmin ayrıntılarından biri olan “olduğu gibi aktarma” yazarın cinsel ilişkileri teferruatla aktarmasını doğurur.Aynı zamanda etrafına uygun olmayan,yozlaşmış,tutkuya bağlı olan kişileri ve durumları tüm çıplaklığıyla metinlerinde aktarır.Orta Malı’nda da cinsellik ve cinsel yönelimlerde çeşitlilik bulunur.Fikriye’nin annesinin üçüncü eşi erkek sevgililerini eve getirir.Evlendiği kocalarından biri yaşı geçmiş kadınları tercih eden,boğaz tokluğuna yaşayan külhanbeyidir,bir nevi jigolodur. Romanda lezbiyen ilişkiler de bulunur.Yine yayınevinden okuduğum Saime (Ercüment Talu)romanında da(sanırm bu ilklerdendir)lezbiyenlik konusu işlenir . Yayınevinin“Türk Edebiyatında Tefrika Roman Tarihi (1831 -1928)”projesi içinde yayımlanan ve bu çalışmaya ait birçok kitap okudum.Çok titiz çalışmalar var.Latin harflerine aktarılmış orijinal metin ve günümüz Türkçesine aktarılmış metin olarak yayımlanmış.Yayınevi gününüz Türkçesine aktarılmış olan halini,tefrikaları sayfa olarak sunmuş ve bu biçimde okumak çok keyifliydi. Romanda Fikriye’nin başından geçenler ve olaylar sırasında etrafındaki kişilerin yaşamları eleştirel biçimde anlatılır. Fikriye katip emeklisi olan İshak Efendi ile annesi tarafından evlendirilir.Fikriye ardında dedikodularla evlenmiştir. Natüralizm özelliklerinden olan karakterlerin kalıtım özelliklerinin bireyin hayatını şekillendirmesi,kaderlerinin bir mucize ile değişime uğramaması romandaki karakterlerin de özelikleridir. Fikriye’nin annesinin erkeklere düşkün olması,Zertaç Hanm’ın annesinin seyis uşağıyla olan ilişkisi ,kocasını aldatması ve soya çekimle kızlarının da bu ahlak anlayışında olmaları işlenir. Fakirlikle,Fikriye’nin cinsel isteklerine yetersizlikle Fikriye ve İshak Efendi evliliği sürer.Fikriye annesinin kendini,yeni yaptığı evliliği düşünmesiyle Hacı Necmi Bey konağına hizmetçi olarak verilir.Ardından Hacı Necmi Bey’in kardeşi Celile Hanım’ın üç kızla yaşadığı konağına gönderilir.Fikriye’nin konak değiştirmesinin ilginç,önemli bir sebebi vardır ve Fikriye için önemli olan arada uğradığı eşinin izbe evine temelli gitmemektir.Erkeklere düşman olan Celile Hanım‘ın köşkünde sevinç,eğlence,zevk vardır.Fikriye burada Şadan ismini alır.Roman bu noktada lezbiyenliği işler.Fikriye yani Şadan yeni olandan, değişiklikten yanadır.Köşkün misafirlerinden olan,babası Abdülhamid devrinde paşa olan morfinman Zertaç Hanım’ın daveti ile Zertaç Hanım’ın köşküne gider.Bu köşkte de genç erkeklerle birlikte olan Zertaç Hanım’ın yaşantısına dahil olur.Fikriye’nin çevresi sürekli değişir.Okur olarak farklı hayatlara şahit oluruz.Fikriye, Zertaç Hanım’ın konağında tanıdığı Sedat’ın evine yerleşir .Trajik bir olayla bu evden ayrılır. Madam Anjel’in evine gider. Orada zamanında eşcinsel ilişkiler yaşayan,kadın eşyalarına dokunmaktan,bu eşyaları koklamaktan zevk alan Paşa gibi kendine has kimliklerle tanışır .Bu eve arada sırada uğrarken Zertaç Hanım’ın evinde tanıdığı neyzenin evine de gider.Neyzen Tevfik’i simgeler.Bir süre kendi evi ile başka evler arasında dolanır . Fikriye girdiği evlerde bir çevre edinir.Bu çevre ve parası sayesinde bir eve çıkar ve yanına acıdığı kocasını alır.Kocası İshak, Fikriye’nin yardımıyla köhne bir evde yaşarken Şişli’de yeni bir hayata uyum sağlamaya çalışır.Yarı aç yarı tok yaşadığı zamanları düşünerek karısının yaptıklarını,onun hayatını kabullenir. Fikriye ne yaşarsa yaşasın evlidir ve kocası onu gelir kaynağı olarak görür. Çingeneler hikâyesi yüzünden genel ahlaka uygun olmadığı gerekçesiyle mahkemeye verilen yazar cinselliği metinlerinde olduğu gibi aktarır. Romanda dönemin meyhaneleri gibi yerlerin ayrıntılı anlatımları vardır.Bu noktada Reşat Ekrem Koçu’yu anmadan edemem.Koltuktan Gedikliye, yumruk mezesinden tezgah müşterisine kadar meyhaneleri çok güzel anlatır.

Orta MalıSalahaddin Enis · Koç Üniversitesi Yayınları · 201722 okunma

·

148 görüntüleme

Yorum yapabilmeniz için giriş yapmanız gerekmektedir.

Gönderi

hernevikitap