Bir arkeoloğun zihin dünyasının arkeolojisi. Norbert, mesleği dışında hayatta hiçbir şeyle ilgilenmeyen alman bir arkeologdur. Seneler içinde yetkinleşmiş olduğu alanında faaliyetlerini sürdürürken, o adını koyması güç hissiyatın içine düşüverir. Keyfi kaçar. Onu rahatsız eden adını koyamadığı bir şeyler onda güçlü bir anksiyeteye sebep olur. Bunlar bir takım bastırılmış, zihnin derinliklerine itilmiş duygulardır. Bastırılan her şey gibi, bunlar şimdi rahatsız edici bir kararlılıkla Norbert'in bilincini bloke etmektedirler. Bu uyanışı tetikleyen şey, Roma'daki arkeolojik kazılarda çıkarılmış olan bir rölyeftir. Norbert, bu rölyefteki kadının zarafetinden çok etkilenmiştir. Bilhassa adımlarını atışındaki şahsına münhasır tavrından. Bu rölyefe "ilerleyen kadın" anlamına gelen "Gradiva" adını vermiştir. Bir gece rüyasında Gradiva'yı görür ve simge bombardımanının ardından anksiyete iyice hat safhadadır. Bilinçaltı, planlarını sinsice uygulamaktadır ve bu rüya ile birlikte Norbert'in aklına şu kesin karar ekilmiş olur: Acilen Gradiva'nın memleketine, Pompei'ye git, ve onun hakkında daha çok şey öğren. Mesleki üstünlüğünün ona vermiş olduğu yetkiyle acilen bir proje düzenler ve Pompei'ye doğru yola koyulur. Norbert buraya gelmeden önce her kadının yürüyüş şeklini izlemiştir ve asla Gradiva gibi zarif adım atan kimse görememiştir. Bu farkındalıkla birlikte Pompei'de zaman geçirirken Gradiva'yı görür ve inanamaz. Yürüyüşler tam da hayalindeki gibidir. Bunun bir illüzyon olduğunu düşünür, yine de kendini onunla vakit geçirmekten alıkoymaz. Onun gerçek olduğunu uzun görüşmeler sonrasında anlayacaktır. O Pompei'li Gradiva değil, çocukluk aşkı olan Zoe'dir. Bu aşkı öylesine kabullenmeyip, bastırıp, derinlere itmiştir ki, onu ancak bilinçdışı bazı yönlendirmeler kurtarabilecektir. Sevidiği kız, Zoe Bertgang. Almanca kelime "Bertang", "Gradiva" ile aynı anlama gelmektedir. Zoe, tıpkı o rölyefteki gibi yürüyen bir kadındır. Tüm imgeler bu rölyefte cisimleşmiştir. Norbert'in Gradiva, yani Zoe, ile yaptığı konuşmalarında hatıralar derinlerden yavaş yavaş çıkarılır. İnce arkeolojik işçilik, bu diyaloglarla yapılmış olur. Zoe'nin de dediği gibi "aşkımızı ancak mesleki bir gerekçelendirme, arkeolojik bir gerekçelendirme kurtarabilirdi". Arkeoloji için bastırdığı şeyler, şimdi arkeoloji aracılığı ile zuhur ediyorlar. 19. yüzyıl'ın başlarında çıkan bu eser, büyük bir psikoloğun aşırı ilgisini çekti. Jung'ın tavsiyesi üzerine okumuş olduğu bu esere Freud hayran olmuştur. Psikoanalitik süreçleri açıklamak için sanattan faydalanan Freud şöyle diyecektir: "Görüldüğü gibi sanatçı her zaman bilim adamlarından önde gider." Yayımlamış olduğu "Jensen'in Gradiva'sında Hezeyan ve Düşler" denemesinde sanat ile bilim bir araya gelmiş ve ruhun arkeolojisi olan psikanaliz açıklanmıştır. Küçük ama son derece kilit bir eser.

Gradiva - Bir Pompei DüşüWilhelm Hermann Jensen · İş Bankası Kültür Yayınları · 2022568 okunma

·

169 görüntüleme

Yorum yapabilmeniz için giriş yapmanız gerekmektedir.

Gönderi

Ahmet Haşim Delibaş