Zaman zaman, özellikle sınav dönemlerinde, sitemkâr oluyorum. Bunun sebebi ise, sistemin normalleştirdiği ve her birimizin (bazıları hariç) normalleştirileni sorgusuz sualsiz kabul edişimiz. Bize verilen, okutulan bilgileri 'unutmak' için 'ezberleten' bir sistem var ve bu hiçbir şekilde değiştirilip geliştirilmedi. Bunun muhakemesini yapan, değişim için adım atan yahut kendi sınav sistemini normalin dışında şekillendirmiş bir tane bile akademisyen, eğitim görevlisine şahit olmadım. İnsanlara bu sisremin bize bir şey öğretmediğini, aksine bilgisizleştirdiğini söylemekse çekinceye yol açıyor; çünkü çoğunluk her zaman daha baskındır, ve bu çoğunluğun manipülasyon ihtiyacını karşıladığı için ses çıkarılmaz. Birçok şeye sitem ederler ama sitem ettikleri şeyler için hiçbir şey yapmazlar, üstüne konuşmazlar bile.
Üniversite son sınıf öğrencisiyim, bu zamana kadar eğitim süreçlerimde 'çok başarılı' bir öğrenci olmadım. Açıkçası çok başarılı olmak ilgimi de çeken bir şey olmadı, kimseyi kendime bir rakip olarak görmedim ama elbette ben de bu sistemle tanışıp bu sistemin istediği üzerine kendimi tipleştirdim; standart bir tipleme. Ki bu sistemi benden daha çok içselleştirmiş insanların çevresinde olduğum için kendimi yetersiz olmakla itham edip, ya da buna karşı bir savunma mekanizması olarak şu hâlimi geliştirdim. Yetersiz miyim? Evet, her insan gibi. "Herkesin çalışma şekli farklıdır" diye genel bir söylem vardır, bu doğrudur ama ortak noktası aynılıktır. Sadece çoğu ya çok iyi içselleştirmiştir ya da geninin zekâ sermayesi iyidir. Ben sıradan, ortaokul ve ilkokula kadar eğitim görebilmiş bir ailenin çocuğu olarak büyüdüm; 17 yaşıma kadar neredeyse çok az kitap okudum, hatta belki hiç, bu elbette ailemin kültürel sermayesinin gelişmemişliğinden kaynaklı. Fakat bu benim diğerlerine göre 'başarısız' olduğumu ifade etmez; standartlara uymamak insanı başarısız yapmaz. Yalnızca toplumsal kontrolü bütünüyle içselleştirmemiş yapar.
Özü itibariyle geleceğim yer öyle ya da böyle, bu sistemin değişmesi olmadı geliştirilmesi gereğidir. Bu sistem herkese uyan bir sistem olduğundan değil, birileri tarafından böyle istendiği için uydurulan bir sistemdir.