tarih milletlerin varlıklarını muhafaza etmek içindir.
okumuş olduğum 
Yusuf Akçura Kemalizmin İdeoloğu adlı kitap içerik olarak adından da anlaşılacağı üzere yusuf akçuranın hayatı, hayatı sırasında içinde bulunduğu devlet kurumları, dernekler, cemiyetler ve onun düşüncelerine genel olarak eğilmekten ziyade yusuf akçuranın cumhuriyet dönemi türkiyesine ve kemalizme özellikle politika, ekonomi ve tarih alanlarında yaptığı çalışmalarla nasıl ve ne şekilde etkide bulunduğu konusuna değiniyor.
kitap, yazarı tarafından kendi içerisinde;
-kurtuluş savaşına dek yusuf akçura
-milli kurtuluş savaşı döneminde yusuf akçura
-cumhuriyetin inşası sürecinde yusuf akçura
-kemalizmin tarih felsefesine yaptığı katkılar bakımından yusuf akçura
şeklinde dört başlığa ayrılmış ve her bir başlıkta yusuf akçuranın bu süreçlerdeki faaliyetlerine yusuf akçuranın çalışmalarına da atıfta bulunularak değinilmiştir.
kitap hakkında yazmış olduğum bu yazıda kitabın içeriğinin daha da anlaşılır olmasını istediğimden kitabı bir bütün olarak değil de yazarın oluşturduğu başlıklar altında anlatmaya çalışacağım.
kurtuluş savaşına dek yusuf akçura
1876 yılında idil nehri üzerinde yer alan simbir şehrinde dünyaya gelen yusuf akçura iki yaşındayken babasının ölümü, osmanlı-rus savaşı sebepli çıkan ekonomik sorunlar nedeniyle 1883 yılında annesi ile birlikte istanbula göçmüştür. ilerleyen yıllarda da sürekli bu iki imparatorluk arasında seyahat yapacak olan akçura bu konu hakkında; rusyadaki türkler arasında, osmanlı imparatorluğundaki türklere kıyasla türklük bilincinin o zamanlar daha güçlü olduğunu dile getirir. yalnız akçura "biraz bilinçli türkçülüğü" istanbul yıllarında,
harbiye mektebi sıralarında edindiği konusuna da değinir.
bu yıllarda harp okulunda türkçülük yaptığı için önce 45 gün hapis cezası alan yusuf akçura devamında yine türkçülük yapmaya devam etmesi nedeniyle askeri okuldan atılır ve II. abdülhamit tarafından fizana sürgüne gönderilir.
akçura yanında arkadaşı ahmet ferit bey ile birlikte fizandan 1899 yılında ittihat terakki yöneticilerinin de yardımı ile tunus üzerinden fransaya kaçar. akçura fransaya geçince vakit kaybetmeden siyasal bilgiler okuluna kaydolur. burada bulunduğu sıralarda ilerleyen süreç hakkında yusuf akçura; "fikir ve muhakemelerime artık değişmeyecek kadar kesin, belirli bir yön verdi" diyerek buradaki entelektüel gelişiminin ve yaptığı çalışmalarının türkçülük görüşünü daha da pekiştirdiğini dile getirir.
fransada bulunduğu sürede avrupada ortaya çıkan üretim artışı sebepli kaynak ihtiyacının doğurduğu sömürgecilik anlayışının osmanlı devleti adına şark meselesi olduğuna değinen akçura, bunun osmanlıya etkisinin çeşitli milliyetlerden oluşan osmanlıdaki bu milletlerin ekonomik nedenlerden kaynaklanan bağımsızlık taleplerinde bulunacağını dile getirir ve osmanlı milletleri arasında milliyet fikrinin bu kadar gelişmesinden ve çeşitli milliyetler arasında ve özellikle iki din arasında bu derece düşmanlığın ortaya çıkmasından sonra, İmparatorluğun değişik unsurlarını birleştirerek ve kaynaştırarak ondan bir millet meydana getirmek mümkün değildir diyerek osmanlıcılığa karşı tavır alıp türkçülük konusuna eğilmek gerektiğini savunur.
akçura, "artık osmanlı milleti vücuda getirmekle uğraşmak, beyhude bir yorgunluktur." düşüncesindedir ancak bu konuda kesin ve kararlı bir duruşa da sahip değildir. bunu kendisinin 
Üç Tarz-ı Siyaset adlı çalışmasında osmanlıcılık, islamcılık, türkçülük konularına ayrı ayrı değinmesinden de anlayabiliriz.
1905-1908 yılları arasında rusyadaki türkçülük faaliyetlerine toplantılar düzenlemek, çalışmalar yayınlamak, gerekli kişi ve kurumlarla görüşmeler yapmak kaydıyla desteklerde bulunan akçura 1908 sonrası osmanlı imparatorluğunda türkçülük düşüncesinin gelişmesi konusunda çalışmalar yapar. #225200817 kendisinin idare heyetinde olduğu türk ocağı üzerinde ittihat ve terakkinin denetim kurmaya çalışması sonrası akçuranın ittihat ve terakki yöneticileri ile arası açılır. devamında #225200895 bunun yanında ittihat ve terakki ile arasına mesafe koymasına neden olan türkçülük-osmanlıcılık eksenli ana fikir ayrılığı, akçurayı, 5 temmuz 1912de ahmet ferit (tek) öncülüğünde kurulan milli meşrutiyet fırkasına yaklaştırır.
birinci dünya savaşı yıllarında türk-tatar heyetinin rus imparatorluğundaki amacını ve taleplerini çeşitli ülkelerde verdiği konferanslarla dünyaya duyurmaya çalışan akçura bu konu özelinde lenin ile de görüşmüştür.
yine bu dönemde akçura osmanlı imparatorluğu adına diplomatik görevler de üstlenmiş, rusyada bulunan ve serbest bırakılacak olan osmanlı savaş esirlerinin durumu ve dönüşleriyle ilgilenmek üzere, osmanlı hilal-i ahmer cemiyeti rusya üsera murahhaslığı görevini kabul etmiştir. yaklaşık bir yıl boyunca bu görevi yürüten akçura, rusyada bulunduğu bu yıllarda brest-litovsk antlaşmasını imzalayan osmanlı heyeti içinde de yer almıştır. birinci dünya savaşı sonrası istanbula dönen akçura #225201000
#225201097 milli mücadeleye katılır.
milli kurtuluş savaşı döneminde yusuf akçura
akçura ankaraya gelir gelmez politik, ekonomik, türkçülük konuları ağırlıklı olmak üzere ankarada bulunan milletvekilleri ve aydınlara açıklamalarda bulunup dersler vermeye başlamıştır.
hem kurtuluş savaşının hedefleri hem de kurtuluş sonrasında izlenebilecek siyasi ve ekonomik programlar üzerine fikirler üreten akçura Mustafa Kemal'in dikkatini çeker ve akçura Mustafa Kemal'in önerisiyle, istanbul mebusu olarak meclise dahil olup burada yasama çalışmalarına katılır aynı süreçte hukuk mektebinde yeniden başladığı hocalığı beraber yürütür.
akçura milli mücadeleye sadece fikri olarak destekte bulunmamıştır. o, milli mücadeleye gönüllü olarak askeri cephede de destek vermeye karar vermiş, yedek kurmay yüzbaşı rütbesiyle kazım karabekirin karargahında da görev almıştır.
milli mücadeleye hizmetlerini gören akçuraya Mustafa Kemal destek vermeye devam etmiştir. #225201175
milli mücadelenin büyük taarruz ile zaferle sonuçlandığı dönemlerde; "kahraman ordunun ve başkumandan Gazi Mustafa Kemal Paşa'nın düşman ordularını vatan topraklarından attığını" belirten akçura, milletin "istiklal, hürriyet ve hakimiyetine" karşı olan diğer düşmanlara "cehalet ve gaflet"e karşı mücadelenin kendilerinin vazifesi olduğunu söylemiş, yeni eğitim dönemine ilişkin hedefi de "üç kelime ile özetlenebilir" diyerek, "milliyetçilik, halkçılık ve aydınlık!" olarak ifade etmiştir.
akçura bu zaman aralığında fransız devrimi-sosyalizm, devletçilik-liberalizm konularını araştırmış ve ülkenin fransız devrimi ve devletçilik felsefeleri üzerine inşa edilmesi gerektiğini savunmuş, dile getirmiştir. #225201264
cumhuriyetin inşası sürecinde yusuf akçura
kurtuluş savaşı boyunca milli hareketin ihtiyaç duyduğu her alanda görev alan akçura, cumhuriyetin ilanıyla beraber daha çok fikir alanında kendini göstermiştir.
bu dönemlerde meclisin açılması ve cumhuriyet halk fırkasının kendi düşüncelerine aynı/yakın düşünceler üzerine kurulmasından memnuniyet duyan akçura; ''senelerden beri aradığım kaynağı nihayet işte bu halk fırkasında
bulmuştum.'' diyerek cumhuriyet halk fırkasına gönül rahatlığı ile üye olur.
bu süreçte cumhuriyetin ilanı, cumhuriyet halk fırkasının 9 umdesi, anayasa gelişmelerinden de memnuniyet duyan akçura bu memnuniyetini yine bu zamanlarda yazdığı çalışmalar ve metinlerde dile getirir. ancak bu gelişmeler akçuraya göre yetersizdir. yusuf akçura bu konu hakkında; #225201338 der.
buna ek olarak; #225201416 der akçura ve ekler; ''bütün aydınlar gericiliğe karşı birleşmezlerse, ortak amaca ihanet etmiş olurlar."
cumhuriyet sürecinde gerek ülke içerisindeki kişiler tarafından gerek avrupalı diplomatlar tarafından türkiyenin ekonomik durumunun, kapitülasyonların, türk devletinin seçmesi gereken ekonomik yolun ne olacağına dair konulara da kayıtsız kalmayan akçura, kapitülasyonların kaldırılması gerektiğini, devletçiliğin seçilmesi gerektiğini gerekli yerlerde gerekli kişilere sık sık dile getirmekten de geri kalmaz. #225201576 #225201533 #225203249
akçura; "öteden beri taşıdığım bir fikri sabit vardır: türkiyenin istiklali ancak türkiyeyi istismar eden sermayenin türk olmasıyla kaimdir. diğer istiklal, ancak istiklal-i siyasi olabilir; ancak ve ancak istiklal, istiklal-i iktisadidir.'' cümlesi ile Mustafa Kemal'in bu konu hakkındaki düşüncelerini, alacağı kararları da etkiler.
#225201626 bu düşüncenin devamında akçura anadolu coğrafyasında türkçülük fikrinin yaymak ve bu yayılan fikre derinlik kazandırmak ister. #225201769 #225202187
şeyh sait isyanı sonrası Mustafa Kemal ve inönü ile buluşan türk ocağı delegeleri arasında bulunan akçuraya ismet inönü; #225202100 demiştir. bu direktif de yusuf akçura ve ekibine manevi kuvvet vermiştir.
kemalizmin tarih felsefesine yaptığı katkılar bakımından yusuf akçura
fransa'da eğitim gördüğü yıllardan itibaren özelde türk, genelde dünya siyasi tarihiyle yakından ilgilenen ve bu konuda birçok çalışma yapmış olan akçura, ankara hukuk mektebi ile başlayan siyasi tarih profesörlüğü döneminde, konunun üzerinde daha ayrıntılı durma imkanı bulmuştur. 5 kasım 1925te açılan ankara hukuk mektebine siyasi tarih profesörü olarak atanan akçura, bu görevi milletvekilliği ile beraber, 1933 yılına kadar sürdürmüştür. 1933 yılında gerçekleştirilen üniversite reformunun ardından, aynı görev ve unvanla, istanbul
üniversitesine geçmiştir.
akçura, tarih yazıcılığı konusunda özellikle avrupada gözlenen gelişmeleri yakından takip etmiş ve yerli tarih çalışmalarında bu gelişmelerin uygulanması için çaba harcamıştır. bu nedenle hem osmanlı hem de türk tarih yazıcılığına yeni bir bakış kazandırmıştır. #225202485 #225202983
#225203078 akçura Mustafa Kemal'in düşüncelerini temsilen dile getirilen kemalizm terimine de düşünceleri ile katkıda bulunmuştur. #225203177
kemalizm idealleri arasında yer alan türkçülük idealinin "milli türk devletinin ve meclisinin kuruluşuyla gerçekleştiğini belirten akçura bunu millete de anlatmanın, benimsetmenin gerekliliğinden bahseder.
akçuraya göre millet; çoğunlukla aynı dili konuşur; fertlerinin bilimsel ve düşünsel düzeyi, hukuku, ahlakı, estetik, hatta siyasi fikir ve hisleri çok farklı değildir. çağdaş bir devlette millet aynı harsın ürünüdür. bundan dolayı, hiç olmazsa çoğunluğu, aynı mefkureye tutkundur. dolayısıyla çağdaş bir devlet millidir... çağdaş bir devlet, içinde kendisinden başka hukuki, dini ve siyasi bir otorite kabul etmez. başlangıcı ve sonu kendisidir. dolayısıyla çağdaş bir devlet tam bağımsızlığa sahiptir.
bu düşünceleri devamında akçura kemalizm ilkeleri doğrultusunda cumhuriyet döneminde tarih yazımı sürecine de dahil olur.
yusuf akçura klasik osmanlı vakanüvisliği/yazıcılığı ve avrupa merkezli tarih yazıcılığı konularında şu görüşlere sahiptir: #225203591 #225203709 #225203857
yusuf akçuranın bu görüşleri Mustafa Kemal'in düşünceleri ile örtüşür. zira Mustafa Kemal de #225205502 #225205297 #225204431 düşüncelerine sahiptir.
bu amaçlarla oluşturulan ilk dönem türk tarihi görüşleri ve basılı eserlerinde, cumhuriyet dönemi tarihçiliği ilk planda, türklere dünya tarihinde ve uygarlığında bir yer açmak gayretinde olmuştur. İkinci olarak, batı'nın "barbar halklar" siyasetine ve "cihangirane bir devlet çıkardık bir aşiretten" görüşüne bağlanan osmanlı aydınının, bir tür "gökten inmeci" devlet ve millet teorisini çürütmeyi hedeflemiştir. bu sırada bazı romantik görüşlere kapılınılsa da zamanla bu görüşlerden cumhuriyet dönemi tarihçileri vazgeçmeyi de bilmişlerdir. fuat köprülü bu konuda şöyle der; #225206455
akçura bu süreçte önce türk tarih encümeni olarak tarih ders kitaplarının hazırlanmasına dönük çalışmaların ilk ürünü, afet inanın musiki muallim mektebinde verdiği tarih ve yurt bilgisi derslerinde okuttuğu, "türk çocuklarına tarih notları" adıyla 1929 yılında basılan kitaba katkıda bulunmuş, devamında türk tarihi tetkik heyeti'nin başkan yardımcısı olarak 100 nüsha basılan türk tarihinin ana hatları adlı kitaba katkıda bulunmuş, lise tarih kitaplarının yazılması sürecinin de her aşamasında bulunmuş ve çeşitli bölümlerinin yazılmasını kendisi üstlenmiştir. 
Kemalist Eğitimin Tarih Dersleri Seti
birçok makale ve kitabın yazarı olan, milli mücadeleye başından sonuna dek destek veren, türkçülüğü farklı zaman ve coğrafyalarda her daim gerek bilimsel gerek şifahi gerek eylemsel savunan yusuf akçura 11 mart 1935 tarihinde geçirdiği kalp krizi sonucunda istanbulda vefat etmiştir.
türkçülük konusunda birçok çalışması olan, Mustafa Kemal'i fikirleriyle etkileyen, düşünce ve eylem adamı yusuf akçuranın ve eserlerinin daha çok okunması ve bilinmesi temennimdir.
bu yazıyı da bu temennimin gerçekleşmesine bir nebze de olsa yardımcı olur düşüncesiyle yazdım.
#225202294
#225206501
olur da bu kitabı okumak isteyen/ler olursa diye;
dosya.co/wl18kn53j3ej/Ke...
kitabın okuyucusuna, okuyucularına şimdiden iyi okumalar dilerim...
··
1 plus 1
·935 views
yazımı okuduğunuz ve yazım hakkında söylediğiniz güzel cümleler için ayrı ayrı teşekkür ederim. (=
uygulamadaki kişilerin görmelerini, tanımalarını istediğim bence önemli, değerli kitaplar hakkında kendimce bu şekilde tanıtım yazıları yazıyorum ara ara. söylediklerinizden bu düşünceme de görece ulaşmış kabul ediyorum kendimi. bu da beni ayrıca mutlu etti. 😌🙃
2 next answer
Bu yorum görüntülenemiyor
Yorum yapabilmeniz için giriş yapmanız gerekmektedir.