allahın bana bu oğlu vatanı kurtarmak için gönderdiğine inanıyorum.
okumuş olduğum 
Ana Türk adlı kitapta yazar zübeyde hanımın hayatına, geçirdiği hastalıklara, aile yaşamına detaylı olarak eğilmez.
bunun yerine kitabın yazarı 
Ümit Doğan zübeyde hanımın soyuna, ali rıza efendi ile evliliği ve çocuklarına, ali rıza beyin vefatına, zübeyde hanımın ikinci evliliğine ikişer üçer cümle ile değinip kitapta anlattıkları ile okuyucunun dikkatini zübeyde hanım ve Mustafa Kemal Atatürk arasındaki ilişkiye çeker.
kitabın içeriği hakkında yazmaya başlamadan önce bence önemli olan bir iki başlığa değinmek isterim.
-1857 doğumlu olan zübeyde hanım henüz 14-15 yaşlarındayken kendisinden yaklaşık 20 yaş büyük olan ali rıza efendi ile evlenmiştir.
-çok genç yaşlarda anne olan zübeyde hanım henüz 21-22 yaşlarında olduğu zamanlarda fatma, ömer ve ahmet adlarında üç çocuğunun vefatına şahit olmuştur. o artık sadece genç bir anne değil, evlatlarını kaybetmiş genç ve acılı bir annedir.
-zübeyde hanım 24-25 yaşlarında, kızı makbulenin bir yaşında, oğlu Mustafa'nın (Kemal Atatürk) dört yaşında olduğu zamanlar bağırsak veremine yakalanan eşinin sağlık sorunları ile ilgilenmiş aynı dönemde eşinin yunan çeteleri ile yaşadığı sorunlar konusunda eşinin çektiği sıkıntıları paylaşıp, eşinin sıkıntısı, üzüntüsü ile sıkılıp üzülmüştür.
-tüm bunları yaşayan zübeyde hanım henüz 27 yaşında iken eşinin vefat etmesi sonrası naciye isimli çocuğunun vefatını da görüp yaşamıştır.
artık zübeyde hanım 27 yaşında eşini ve dört çocuğunu kaybetmiş dul bir kadın, aynı zamanda makbule ve Mustafa (Kemal Atatürk) adlarındaki iki çocuğuyla tek başına kalmış bir annedir. zübeyde hanım bu dönemlerde maddi sıkıntılar da yaşamaya başlamış gerek bu sebepten gerek hüseyin adlı kardeşinin ısrarları sebebiyle 4 çocuklu ragıp efendi ile evlenmiştir.
zübeyde hanımın hayatı boyunca kendisinin hayata bakışını, maneviyatını, çocuklarına karşı ilgi alakasını... elbette birçok farklı etkenin etkilemiş olması mümkündür. ancak ben yukarıda belirttiğim dört başlığın zübeyde hanımın hayata bakışını özellikle etkilediğini düşünüyorum.
(olur da bu yazımı okuyacak olan kişi bulunursa) okuyucunun yazımın devamını aklında bu dört bilgiyi tutarak okumasını da özellikle isterim.)
şimdi Ümit Doğan 'ın kitapta anlattığı konular özelinde kitap hakkında yazacağım yazıya geçeyim.
zübeyde hanım kardeşinin rapladaki çiftliğine gittiği dönemde gerek Mustafa'nın çiftlikte yaptığı bazı haşarılıkların önüne geçmek gerekse de çiftlik işlerini yaparken Mustafa'nın kendisine zarar vereceğini düşünerek onun okumasını ister ve bu amaçla bazı adımlar atar. #224986502
zübeyde hanım oğlu Mustafa'nın okuyup tüccar olmasını ister. ancak oğlu Mustafa annesi ile aynı fikirde değildir. Mustafa bu süreçte annesine; ''ben omzunda basma topları taşıyan bir kumaş tüccarı olamam. ben asker olacağım.'' diyerek çiftlikten ayrılıp halasının evine gider.
bu düşüncesinin devamında askeri rüştiyeye kaydolan Mustafa'nın annesi zübeyde hanım 120 kuruş aylıkla geçinemez ve ragıp bey ile ikinci evliliğini gerçekleştirir. bu evliliğin olacağını kendisine sezdirenlerin davranışlarını duymazdan görmezden gelen Mustafa bir gün uzun süre sonra annesini ziyarete gittiğinde evde annesini saçları açık olarak bir adamın yanında görür. Mustafa annesinin yabancı bir adamın yanında saçlarını açamayacağını, dolayısıyla annesinin bu adamla (ragıp efendi) evlendiğini anlar. babasının yerine geçen bu adamı Mustafa kabul etmez. sinirlenir, evden çıkar. annesinin yaptığı evliliği onaylamayan Mustafa annesine yine cephe alır ve onunla aylar boyunca görüşmemek üzere ayrılır.
bir süre sonra annesi ile arası yine düzelir. bu dönemde Mustafa adının yanına Kemal adını almıştır. yine bu dönemlerde Mustafa Kemal artık manastır askeri idadisine gidiyordur.
bu okulu bitiren Mustafa Kemal devamında harp okuluna ve harp akademisine gider.
yıl 1905tir. harp akademisinde II. abdülhamite karşı faaliyetleri sebebiyle Mustafa Kemal tutuklanır, bekirağa bölüğünde hapsedilir, bir süre sonra serbest bırakılan Mustafa Kemal akademi mezunlarının genellikle ilk görev yeri olan selanike değil de suriyeye atanır. bu bir sürgündür.
oğlunun yaşadığı bu olaylardan haberi olan zübeyde hanım apar topar istanbula gelir. burada hapisten çıkan oğluyla iki üç gün görüşür, devamında dönemin idarecileri Mustafa Kemal'i alıp sürgün yerine gidecek olan vapura bindirirlerken zübeyde hanım engel olamadığı bu olayları sirkeci rıhtımında gözyaşları içinde izler.
suriyeye giden Mustafa Kemal annesini unutmaz, ali fuat aracılığı ile annesinin durumundan haberdar olur. Mustafa Kemal buradan annesine şam işi gümüş işlemeli başörtüleri de gönderir.
ilerleyen zamanda trablusgarp cephesine giden Mustafa Kemal buradan salih bozok ve ali fuata yazdığı mektuplarda yine annesinin durumunu sorar, bu arkadaşlarından yine gerekirse annesine maddi manevi yardımcı olmalarını ister. bu konuda arkadaşlarının annesine yapacakları harcamaları da Mustafa Kemal kendi maaşı üzerinden arkadaşlarına ödeyeceğini de hatırlatmayı unutmaz.
balkan savaşı sırasında yunanistana teslim edilen selanikte I. dünya savaşı sırasında durum bölgede yaşayan müslüman türkler için daha da kötüye gitmektedir. bu sebepten selanikten ayrılıp istanbula doğru yola çıkan zübeyde hanım 1915 martında çanakkale cephesinde görev yapan oğlu Mustafa Kemal'e durumu anlatan bir mektup yazar. eline geçen bu mektup üzerine Mustafa Kemal 23 mart 1915te annesinin aranıp bulunması için dedeağaç konsolosluğuna telgraf çeker.
ancak annesinin nerede, nasıl, ne halde olduğunu düşünen Mustafa Kemal bu süreçte çanakkale cephesindeki görevlerini de aksatmaz. o, bu süreçte, conkbayırında, anafartalarda, kemalyerinde emrinde olan türk ordusu ile düşman ordularına karşı zafer üzerine zaferler kazanır. Mustafa Kemal'deki görev ve sorumluluk bilinci üst düzeydedir. öyle ki ağustos 1915te annesinin bulunduğu kendisine haber verilen Mustafa Kemal eylül 1915te salih bozoka gönderdiği mektupta düşmanı kırdıklarını, yakında çanakkaleden düşmanı def edeceklerini yazar.
Mustafa Kemal mart 1915te annesinin selanikten istanbula doğru yola çıkmasından on ay sonra aralık 1915te annesi ve kız kardeşi ile istanbulda anafartalar kahramanı sıfatıyla buluşur.
annesi ve kızkardeşi ile beşiktaş akaretlerdeki eve taşınan Mustafa Kemal bu buluşmasından 1.5 ay sonra 16. kolorduya atanması sebebiyle 27 ocak 1916da edirneye gitmek için annesinden tekrar ayrılır.
buradan diyarbakıra gitmeden önce tekrar istanbula dönen Mustafa Kemal annesi ile bir iki günlüğüne de olsa tekrar kavuşur, hasret giderir.
daha sonra halepe giden oğlu Mustafa Kemal'in burada hastalanmasından haberi olan zübeyde hanım, oğlunun burada gözüne çöl kumları dolup kör olduğunu zanneder. kendisine durumun düşündüğü gibi olmadığını söyleyenleri dinlemeyen zübeyde hanım halepe oğlunu görmeye gider. oğlunun kör olmadığını, gözlerinin gördüğünü gören zübeyde hanım çok sevinir, Mustafa Kemal'e sık sık sarılıp onu öper.
geçen zaman içinde osmanlı devleti I. dünya savaşında mağlup olup mondros mütarekesini imzalar. bunun üzerine Mustafa Kemal halep bölgesinden ayrılıp aralık 1918de trenle istanbula gelir ve ailesinin yanına, beşiktaşa yerleşip mayıs 1919a dek burada ikamet eder. bu süreçte Mustafa Kemal hem ülkenin kurtuluşuna dair çeşitli planlar yapar hem de annesi ve kız kardeşi ile hasret giderir.
Mustafa Kemal samsuna gitmek için yola çıkacağı günün önceki akşamında beşiktaş akaretlerdeki evde annesi ve kız kardeşi ile duygusal bir konuşma yapıp onlardan helallik ister. zübeyde hanım oğlunun anlattıklarına çok üzülür fenalık geçirir.
ertesi gün Mustafa Kemal samsuna gitmek için yola çıkar. #225059160
annesi ve kız kardeşinden ayrıldıktan üç gün sonra Mustafa Kemal annesine ''samsuna ayak bastım. beni merak etmeyin.'' yazılı bir telgraf gönderir.
devamında Mustafa Kemal ailesine sıkıntı çekmemeleri yönünde de telgraf gönderir. #225060498
Mustafa Kemal'in samsuna gitmesi sonrası yaptıkları yüzünden (havza, amasya genelgeleri, erzurum, sivas kongreleri, kuvayi milliyeye destek vermesi, işgalleri protesto etmesi...) istanbul hükümeti ile arası açılır. en sonunda istanbul divanı harp mahkemesi 11 mayıs 1920de Mustafa Kemal için idam kararı çıkarır, bu kararı 24 mayıs 1920de vahdettin de onaylar.
istanbul hükümetinin yaptıkları bununla da sınırlı değildir. istanbul hükümeti sık sık Mustafa Kemal'in annesi ve kız kardeşinin oturduğu evi bastırıp arama yaptırır.
gerek oğlu adına çıkan idam kararı yüzünden gerekse de sık sık evlerinin basılması yüzünden bu süreçte zübeyde hanım iyice hastalanıp çöker.
bu süreçte makbule hanımın, ''anne üzülme abimin adamları evimizi ve bizi koruyor, bize bir şey yapamazlar.'' cümleleri, Mustafa Kemal'in arkadaşlarının, ''anne sen üzülme oğluna bir şey olmayacak.'' cümleleri teselli vermez, zübeyde hanım özellikle manevi olarak kısa sürede çokça yıpranıp çöker.
bu hal içerisinde bulunan zübeyde hanımın tek tesellisi oğlu Mustafa Kemal'in milli mücadele döneminde kazandığı başarılardır.
artık sağlığı iyice bozulan zübeyde hanım buna rağmen oğluna kazandığı askeri başarılardan sebep tebrik telgrafları göndermekten de geri kalmaz.
ancak zübeyde hanım yavaş yavaş ömrünün sonuna geldiğini de içten içe hissetmektedir. öyle ki zübeyde hanım sakarya meydan muharebesini kazanan oğluna tebrik telgrafı çektiği eylül 1921den iki ay sonra kasım 1921de darüşşafakaya kendisinin ölümünden sonra yapılması gerekenleri belirtip bağışta bulunur, şubat 1922de de detaylı olarak vasiyetini yazdırır zübeyde hanım.
nihayetinde 1919 mayısında anafartalar kahramanı sıfatı taşıyan oğlundan ayrılan zübeyde hanım üç yıl sonra haziran 1922de bu kez başkumandan sıfatı taşıyan oğlu ile adapazarında kavuşur. oğluyla kavuşması sonrası zübeyde hanım yanındakilere; ''oğlum hiç değişmemiştir. hiç mağrur olmamıştır. bir gazeteciye mülakat vermiş, çocukluk günlerini, bakla tarlasında bekçilik ettiği zamanları anlatmış. bunları okuyunca anladım ki, bildiğim gibi kalmış, hiç mağrur olmamış.'' demiştir.
24 haziran 1922 tarihinden izmire gideceği 17 aralık 1922 tarihine dek çankayada oğlunun yanında ikamet eden zübeyde hanım gözlerindeki kataraktın artması ve şeker hastalığının derecesinin yükselmesinden sebep sağlık açısından zor zamanlar yaşasa da oğlunun yanında olduğu için çok mutludur.
annesi zübeyde hanımın çankayada bulunduğu süreçte Mustafa Kemal annesi ile ilgilenmesinin yanında bir başka önemli konu ile daha ilgileniyordur.
Mustafa Kemal'in ilgilendiği bu bir başka önemli konu; ''anadolu coğrafyasından işgalci yunan ordusunun tamamen çıkarılması için yapılacak olan büyük taarruzun planlarıdır.''
Mustafa Kemal bu konu özelinde annesine hiçbir şey demez. Mustafa Kemal büyük taarruz için ankaradan ayrılıp cepheye gitmeden önce annesinin yanına gider, elini öper ve ondan izin ister. zübeyde hanım oğluna vereceği izinle nereye gideceğini sorunca Mustafa Kemal çay ziyaretine gideceğini söyler. bu cevap üzerine zübeyde hanım oğlunun ayaklarındaki çizmelere bakar, bunun sıradan bir çay ziyafeti olmayıp oğlunun cepheye gittiğini anlar ama üstelemeyip oğluna izin verir.
Mustafa Kemal'in zübeyde hanımın yanından ayrılıp gitmesi sonrası saatler geçer ama Mustafa Kemal dönmez, zübeyde hanım artık oğlunun cepheye gittiğine kesinlikle emindir. merkez kumandanı çağırtır ve ona;
''oğlum, seni bekledim. dönmedin. çay ziyafetine gideceğini söyledin. ama ben biliyorum, sen cepheye gittin. sana dua ettiğimi bilesin. harbi kazanmadan dönme.
annen.''
şeklindeki mektubu yazdırtıp Mustafa Kemal'e gönderir. bu şekilde başlayan anne oğul arasındaki mektuplaşmalar, telgraflar büyük taarruz boyunca devam eder.
haziran 1922de annesinden ayrılan Mustafa Kemal büyük taarruz sonrası 2 ekim 1922de tekrar ankaraya annesinin yanına döner.
ekim 1922den yıl sonuna dek zübeyde hanım Mustafa Kemal'in evliliği konusu ile de ilgilenir.
aralık 1922de kendisinin hastalığına bu bölgenin havası iklimi iyi gelir düşüncesi ile izmire getirilen zübeyde hanım kısa süre sonra 15 ocak 1923te 66 yaşında vefat eder. #221090107
annesinin vefatını eskişehirdeyken haber alan Mustafa Kemal seyahat programının önemli olduğunu düşünerek direkt izmire dönmez. Mustafa Kemal izmit, istanbul, bursa, manisadaki temaslarını tamamlar, bu bölgelerdeki orduları teftiş edip gereken emirleri verir ve bunları yaptıktan sonra 27 ocak 1923te (annesinin vefatından iki hafta sonra) izmire, annesinin mezarına ziyarete gelir.
Mustafa Kemal annesinin mezarı başında uzun, duygulu, sert, kararlı bir konuşma yapar. #220764723
kitapta benim anlatmaya çalıştığım konular ve bahsetmediğim diğer konular daha detaylı ve dipnotlarda kaynak gösterilerek anlatılıyor.
ayrıca zübeyde hanımın cenaze töreni sırasında gerçekleşen olaylar, zübeyde hanımın darüşşafakaya yaptığı bağışın metni, zübeyde hanımın yazdırdığı vasiyetnamenin maddeleri de kitapta detaylı ve yine dipnot açıklama destekli anlatılıyor.
bu şekilde kitabı okuyan okuyucunun eğer isterse konu ile ilgili farklı kaynaklara da ulaşabileceğini düşünüyorum.
Mustafa Kemal'i, Mustafa Kemal yapan annesinin bu uğurda yaşadığı zorlukları anlatan, bu aynı olaya bir diğer açıdan bakıldığında ise Mustafa Kemal'in annesi özelinde yaşadığı tüm zorluklara rağmen pes etmeyip vatanı hangi şartlar altında korumaya çalıştığını gösteren bu tarz kitapların daha çok bilinmesini, okunmasını dilerim.
bu yazıyı da bu konuya bir nebze de olsa dikkat çekmek için yazdım.
çile, kahır, azap, yoksulluk, ayrılık, üzüntü dolu bir hayat yaşayan, kaybettiği çocukları için evlat acısı yaşayıp vatan, ülke, türk milleti için kendisinden ayrı kaldığı oğlu Mustafa Kemal için hayatının çok büyük bir kısmında evlat hasreti çeken zübeyde hanıma sonsuz saygılarımı arz eder; kendisine şükran ve minnet duygularımı sunarım.
bunlara ek olarak kendisine karşı yapılan her türlü çirkin iftiralara karşı elimden geldiğince karşı koymaya çalışacağıma da aziz hatırası adına söz veririm.
#225064706
#225065026
konu ile alakalı görsel destekli güzel bir çalışmanın linkini de şuraya ekleyeyim:
isteataturk.com/Kronolojik/Tari...
gerek kitabın gerekse linkin okuyucusuna, okuyucularına şimdiden iyi okumalar dilerim...
olur da kitabı okumak isteyen/ler olursa pdf hali; dosya.co/k1g7l03in247/An...
Arkadaşım Can Osman Aksoy tam senin kafadan valla YouTube’ta güzel içerikleri var seninde kalemindeki bilgilerin çok başarılı bu platformda senin gibi insanlar bulmak zor 
Grekov Kafkayevski sağolasın🙏🏼🇹🇷
Harika bir ön izleme olmuş, emeğine sağlık 🙏
PDF ise rica edebilir miyim..
teşekkürler. 🙂
yazdığım yazıya eklemeyi unutmuşum. yorum olarak attım linki. 🙋♂️
eline sağlık, duygulandırdı metnin
😔 ne de güzel insan her ikisi de.. ne mutlu ki her ikisi de tam türk milletinin ihtiyaç duyduğu anda gerekenleri (kendilerini hiçe sayarak) yerine getirmişler.. 🙏😌
Yorum yapabilmeniz için giriş yapmanız gerekmektedir.