|yazı| hararinin doğal cehaleti-atilla f. ergun
kolaydenemeler.substack.com/p/hararinin-dog...
Harari’nin “Doğal” Cehaleti
İsrailli akademisyen, sadece kitaplarında değil, sosyal medyada da koyu bir felsefi cehalet sergiliyor.
ATILLA F. ERGUN
1 ARA 2023
“Doğa”, “doğal”, “doğa yasası/doğal yasa” ya da “doğal hukuk” dendiğinde kastedilen nedir? Hangi doğa? Kimin doğası? Hangi doğanın yasası? Günümüz dünyasında bu konuda yaygın bir yanlış anlama ve felsefi cehalet hüküm sürüyor. Kitapları çok satan, dünyaca ünlü akademisyenler cehalet örneği sergilediklerinde, işler daha da karışıyor. İsrailli tarihçi Yuval Noah Harari (doğ. 1976) onlardan biri, kitapları epey sattı, üniversitelerde okutuldu. Ancak yazdığı kitaplar ciddi yanlışlar içeriyor ve İsrailli akademisyen, sadece kitaplarında değil, sosyal medyada da koyu bir felsefi cehalet sergiliyor. Örneğin, Twitter’da (X’te) yazıyor:
“Biyolojik açıdan bakıldığında, hiçbir şey doğal olmayan [doğala aykırı] değildir. Mümkün olan her ne varsa tanımı gereği aynı zamanda doğaldır. Gerçekten doğal olmayan, doğa yasalarına aykırı bir davranış, basitçe var olamaz, bu yüzden yasaklanmasına da gerek yoktur.”[1]
Harari’nin tweeti
Bu, açıkça felsefi cehalettir. Harari, doğanın, doğalın, doğa yasasının ne olduğunu bilmiyor, dahası, kendi gündemini dayatmak istiyor, kendi durumunu ve dünya görüşünü haklı çıkarmak için yanlış bir yola başvuruyor. “Biyolojik açıdan bakıldığında, hiçbir şey doğala aykırı değildir. Mümkün olan her ne varsa tanımı gereği aynı zamanda doğaldır…” Bu doğru mu? Harari ne dediğini biliyor mu? Lafın nereye varacağının farkında mı? “Alfabenin bütün harfleri” hareketi bir yana, ensest, pedofili, zoofili veya nekrofili doğaya, doğala, doğa yasasına aykırı değil mi? Doğayı, doğalı, doğa yasasını Harari’nin “anladığı” gibi anlarsanız, değil, çünkü bunlar mümkün ve mümkün olan her ne varsa tanımı gereği aynı zamanda “doğal”, dolayısıyla, yasaklanmaları da gerekmez. Yani? Her şey serbest mi? Ya da her şey serbest mi olmalı? Bu “anlayışın” varacağı yer basitçe burasıdır (her şey serbest) ve bu, insanlık için ciddi sorun teşkil eder.
Şimdi, doğanın, doğalın, doğa yasasının ne olduğunu bilmeyen, anlamayan insanların cehaletleri, “doğal olmayan ne var ki”, “x eylemler doğaldır, çünkü doğada x eylemlerde bulunan canlılar vardır” veya yine cehalet yüklü itirazlardan biri olarak “doğal olmayan bir şey yanlışsa, o zaman protez kullanmak da yanlıştır, çünkü protezler doğal değildir” demeye kadar varır, örnekleri çok. Kulaklıklar veya gözlükler de doğal değildir!
Öncelikle, tekrar, klasik doğal yasa/doğal hukuk geleneğinde, doğa, doğal, doğa yasası dendiğinde, irrasyonel varlıkların doğasına atıfta bulunulmaz, insanın rasyonel doğasına atıfta bulunulur. İlaveten, doğal olan veya doğaya uygun olan iyidir dendiğinde, örneğin, deprem, kasırga, sel gibi doğa olaylarına, doğanın olağan akışı içerisinde meydana gelen yaralanma, hastalık vb. durumlara, tutkudan ya da kötü bir alışkanlıktan kaynaklanan, derinlere kök salmış/yerleşmiş, “ikinci doğa” haline gelmiş, ahlaken kötü olan bir karakter özelliğine veya kalıtım yoluyla geçen birtakım rahatsızlıklara veya yatkınlıklara/eğilimlere, kulaklık, gözlük ya da protez gibi yapay ya da insan yapımı şeylerin karşıtı anlamında doğal olana atıfta bulunulmaz, kastedilen bunların hiçbiri değildir. İlaveten sıralanan bu örneklerin daha geniş açıklaması için Edward Feser’ın konuyla ilgili makalesine bakılabilir.[2]
Doğal yasanın Skolastik tanımı şöyledir: Doğal ahlak yasası; tüm insanlar tarafından bilinebilen, onları iyilik yapmaya ve kötülükten kaçınmaya yönelten ve doğru akıl tarafından insanın doğası yeterince göz önünde bulundurularak keşfedilen [doğru akıl tarafından insan doğasından çıkarılan], aklın evrensel, pratikte zorunlu yargıları; rasyonel yaratık tarafından ebedi yasanın paylaşılması; insan doğasının gerekli düzenine ilişkin doğru aklın ilkeleri ya da emirleri.[3] Daha basit, kısa bir tanım da şudur: Doğal (ahlaki) yasa; insan olarak doğal sonumuz (amacımız) ışığında insan eylemlerinin uygun şekilde düzenlenmesi…[4]
Açıkça anlaşılacağı üzere, doğa yasası, ahlak yasasıdır ve doğal (ahlaki) yasayı buyuran akıl, tam anlamıyla insanın rasyonel doğasına aittir. Dolayısıyla, Harari gibi, “Biyolojik açıdan bakıldığında, hiçbir şey doğala aykırı değildir…” dediğiniz anda, felsefi açıdan bomboş bir insan olduğunuzu kanıtlamış olursunuz, çünkü doğal olmayan/doğaya aykırı olan demek, aklın düzenine veya insanın insan olarak özel haysiyetine veya gerçekleştirilen eylem türünün doğal amacına aykırı olan şey demektir.[5] Bu şekilde doğru anlaşıldığında, doğal olmayan/doğa yasasına aykırı olan tutum ve davranışların var olduğu açıktır ve bunlar, ahlaken kötüdür; örneğin, aklın düzenine uygun olmayan, cinsel eylemin doğal amacına ya da sonuna aykırı eylemler gibi (ki, bu konuyu daha önce ele almıştım). Ne yapmamız ya da ne yapmamamız gerektiği ne olduğumuzla ilgilidir ve biz, davranışlarımızı tanımlayabilen, ahlaken iyiyi-kötüyü bilebilen, ayırt edebilen, rasyonel doğaya sahip varlıklarız. Dolayısıyla, bir türe ait olsak da, biyolojik kategoriye indirgenemeyeceğimiz, salt biyolojik terimlerle tanımlanamayacağımız felsefi bir gerçektir. Ya da rasyonel varlıklar değilizdir, rasyonel doğamız yoktur, ahlaken iyi-kötü diye bir şey yoktur, her şey serbesttir.
Harari’nin ve benzer fikirleri savunanların yaptıkları şey, cehalet yüklü, akıldan mantıktan yoksun bir “tanımlama” yoluyla, basit bir meşrulaştırma, aynı zamanda bir tersine çevirme ya da iptal etme girişimidir, dahası, asıl meseleden kaçmaktır, hepsi bu kadar.
[Doğal yasadan/doğal hukuktan bahsedilen önceki denemeler, sırasıyla: 1, 2, 3, 4]
Atilla Fikri Ergun – kolaydenemeler.substack.com
---
Dipnotlar:
[1] Yuval Noah Harari, Twitter, (X), 24 Ağustos 2023 tarihli gönderi – Son görüntüleme: 1 Aralık 2023
twitter.com/harari_yuval/st...
[2] bkz. Edward Feser, Whose nature? Which law? (Kimin doğası, hangi yasa?), 12 Ekim 2012, edwardfeser.blogspot.com – Son görüntüleme: 1 Aralık 2023
edwardfeser.blogspot.com/2012/10/whose-n...
[3] Bernard Wuellner, S.J. (John Carroll University, Cleveland), Dictionary of Scholastic Philosophy (Skolastik Felsefe Sözlüğü), Loreto Publications, 2012, İlk olarak 1956’da The Bruce Publishing Company tarafından yayımlandı, s. 68-69
[4] John W. Carlson, Words of Wisdom: A Philosophical Dictionary for the Perennial Tradition (Bilgelik Sözcükleri: Daimi Gelenek İçin Felsefi Bir Sözlük), University of Notre Dame Press, Ocak 2012, s. 158
[5] Bernard Wuellner, a.g.e., s. 128
·
73 görüntüleme
Yorum yapabilmeniz için giriş yapmanız gerekmektedir.