Mazhar Müfit Kansu Erzurum kongresinden Sivas kongresine TBMM kurulumu ve Cumhuriyetin ilanına kadar Gazi Mustafa Kemal Atatürk'le birlikte verdikleri mücadeleyi anlatıyor.
624 sayfadan oluşan 2 ciltlik bu eser Cumhuriyetin kuruluşuna giden yolda yokluklar ve güçlükler içerisinde Mustafa Kemal Atatürk gibi bir dahinin âzim ve kararlılığı ve Milletiyle bütünleşerek Vatanın işgalden kurtarılarak ulusun Aydınlık yarınlara giden yolda yaşadıklarını Mazhar Müfit Kansu'nun anlatımı ile tarihe not düşmekte.
Kitapta günümüz türkçesinde kullanılmayan kimi terim ve sözcükler bazen okurun anlatılan konuya iştirak edememesine neden olabiliyor.
Kitabı okurken karlı fırtınalı günlerde üstü açık arabalarla yapılan zorlu yolculuklara, zetin, peynir ve Ekmekten oluşan iaşelere tanık oluyorsunuz. Cumhuriyeti kuranlar canlarını hice sayarak eşkiyaya, Çetelere, Isyancılara ve emparyal güçlere o günün olanaksızlıkları içinde mücadele ederek nihai zafere ulaşıyor.
Bazen satır aralarında gözleriniz buğulanıyor, daha evvel Yılmaz Özdil'in de bu kitabı kaynak göstererek yaptığı alttaki durumu okurken acı bir tebessüm ediyorsunuz.
Atatürk’ün eli açıklığı
Para onun için bir amaç değil, araç. Özellikle emekçilerin hakkını verip onların memnun edilmesi onun için çok önemli. Çünkü çalışıp değer üreten insana çok saygı duymakta. Atatürk’ün eli açıklığı, emekçilerin haklarının verilmesi konusunda
Mustafa Kemal Paşa ve arkadaşları Sivas’tan Ankara’ya doğru giderken yolların bozukluğu, karın aralıksız yağması, üstü açık arabalarda yolculuk etmeleri büyük sorunlar olarak karşılarına çıkmıştı. Söz konusu olan yurdun kurtarılmasıydı. Bu yolda her türlü zorluğa katlanıp önlerine çıkan engeli aşmak gerekiyordu. Hiç kimsede ne yorgunluk ne de vazgeçmek duygusu vardı. Çünkü yurt topraklarını işgalden kurtarmak, ulusu özgürlüğüne kavuşturmaktı amaçları. Bu amaca ölümleri pahasına, yürekten inanmışlardı.
Tokat üzerinden değil, Kayseri yolundan gidiyorlardı Ankara’ya. Kayseri yoluna saptıktan sonra bir köyde on beş dakika mola verildi. Bu dinlenme molası önceden düşünülmüştü. Arabalar, köy kahvesinin önünde durur. Arabalardan inenler, kahveye koşarak girdiler neredeyse. Amaçları ısınmaktı. Kar altında ıslanmış giysilerini biraz olsun kurutmak… Birer çay içtiler. Kemal Paşa, Sivas’tan ayrılırken Mazhar Müfit’e bankadan borç parayı alıp almadıklarını sormamıştı. Bir ara kahveden çıktı. Çıkarken Mazhar Müfit’e de çıkması için işaret etti.
Kahveden dışarı çıkınca Mazhar Bey’e: “Yahu, para alabildin mi?” diye sorar.“
Ben: Aldım amma, öyle bin lira değil, ancak yolluk miktarı.
Mustafa Kemal Paşa: Bizi Ankara’ya kadar götürebilir mi? Yeter mi?
Ben: İsraf etmezsek yeter gibi.
Mustafa Kemal Paşa: Yolda israf ne demek azizim?
Ben: Şuna on lira, buna beş lira bahşiş ver diye para sarf etmemek demek.
Mustafa Kemal Paşa: Güzel amma, yatacağımız yerlerde hizmet edenlere bahşiş vermeyelim mi?
Ben: Tabii vereceğiz, fakat miktarını bana bırakınız. İki lira verilecek yerde on lira veremeyiz. Kime verilmesini sizden sorarım, fakat miktarını ben tayin ederim.
Birkez daha Cumhuriyetimizin kurucusu Başta Gazi Mustafa Kemal Atatürk ve Mücadele arkadaşlarına minnet ve Şükran borçluyuz. Ruhları Şad olsun.
