Aykırı bir kitap... José Saramago'nun Körlük isimli sarsıcı kitabını okumuştum. Bu kitap da iç gıcıklayıcı, sorgulamaya iten tam bir hiciv kitabı. Tabi hicvedilen din ve Tanrı olunca herkesin kitabı beğenme ihtimali azalıyor. Hikaye, yaratılış mitiyle başlıyor. Sonra Kabil'in Habil'i öldürmesiyle Kabil yaşadığı yerden uzaklaşmaya karar veriyor. Yazar Kabil'i zaman ve mekanda yolculuk yaptırarak, dinler tarihindeki bazı olay ve şahıslar ile bir araya getiriyor. Olaylardaki mantıksız yanları vurgulayıp genel olarak adalet ve kudret kavramları üzerinden Tanrı'yı hicvediyor. Yalnız hikayeler hem tahrif olmuş dinler tarihinin doğruymuş gibi ele alınması hem de yazarın kurgusal katkıları nedeniyle gerçekliğini yitirince, hiciv de havada kalmış. Yazar aslında, Epikür'ün ortaya koyduğu Tanrı ve kötülük sorunu konusunda okurlarını düşünmeye itiyor. Tabi, burada bir varsayım var: "Tanrı'ya tarihe müdahale eden bir rol biçilmesi. Müdahale ederek kötülüğü kaldırabileceği varsayımı." Bu varsayım gelenekçi İslam ekollerinde de mevcut. Özellikle günümüz İslam anlayışında büyük yer tutan Eş'ari ekolü, Tanrı'yı kudret kavramı üzerinden ele alır ve "mülkün sahibidir, mülkünde istediği gibi tasarruf edebilir" der. Fakat, insanoğlunun Adem ve Havva'nın çocuklarının ilişkisinden dünyaya gelmesine ise "başka çare yoktu" diyerek Tanrı'ya zaruret atfeder ve kendiyle çelişir. Ya da "henüz Tanrı yasaklamadığı için bu durum ahlaksızlık değildi" der ve ahlakı, Tanrı'nın helal-haram kılmasına bağlar. Euthyphron ikilemi ya da ilahi buyruk teorisi olarak ele alınan bu durum, "ahlaki davranışlar Tanrı tarafından emredildiği için mi ahlakidir, yoksa ahlaki olduğu için mi Tanrı tarafından emredilmiştir?" şeklinde sorgulanır. Bu ikileme benim yorumum şöyle olur: Ahlakın bir emir gelmesiyle birden oluşması insanın biyolojik ve psikolojik tabiatına aykırı bir durumdur, mümkün değildir. Üç seçenek var: 1. Adem ve Havva yaratıldığında tabiatlarında mündemiç bir insaniyet olmalı ki, bu durumda çocukları ahlaksızlık yapmış olur. 2. Adem, Havva ve çocukları bu ahlaki melekelerden yoksundu, yani bugünün insanına göre ilkel değer yargıları ile yaratılmıştı. 3. İnsanoğlu evrimsel süreç içinde yaratılmış, ahlaki değerler biyolojik, psikolojik ve sosyal gelişim ile paralel bir şekilde "bir sürece vabeste" ilerlemiştir. Dolayısıyla Adem, ademlerden bir Adem, Havva da havvalardan bir Havvadır. Çocuklarının evliliği gibi (zaten İslami kaynaklarda olmayan Yahudi miti olan) bir durum söz konusu değildir. Ben 3. seçeneği mantıklı buluyorum.

KabilJosé Saramago · Kırmızı Kedi Yayınevi · 201811,2bin okunma

·

28 görüntüleme

Yorum yapabilmeniz için giriş yapmanız gerekmektedir.

Gönderi

Gökhan Güven