Gönderi
İyi bir deneyim yaşatmadı.
Seyahatname okuru olarak sayımız oldukça az. Bir seyahatnameyi hangi unsurların değerli kıldığını, seyahatname okurken hangi yan kaynaklarla birlikte hareket edilmesi gerektiğini bilmek uzun yıllara dayanan tecrübelerle geliyor.
Sanırım Türkiye'de araştırmacı ve akademisyenler haricinde seyahatnameleri hakkıyla okuyan bir avuç insandan biriyimdir. Bunu hem seyahatname okuyan insanlarla yaptığım sohbetlerden hem de aslında pek fazla seyahatname okuru olmamasından anlayabiliyorum.
Ebu Hamid Muhammed el-Gırnati gerçekten çağının önemli gezginlerinden biri. O kadar geniş bir coğrafyada seyahat etmiş ki muhtemelen onun gördüklerini, yaşadıklarını çok az insan deneyimleyebilir. Fakat iş bu gezileri kağıda dökmeye gelince, Gırnati hakkında söz konusu topraklardan "öylece geçip gitmiş" dememek için insan zor tutuyor kendisini. Geziyor olmak ile gezgin olmak arasında ne kadar büyük bir fark olduğunu bize hissettirmiş Gırnati ve gezginden ziyade, gezmeyi seven biri olduğunu ortaya çıkaran fasıllar kaleme almış.
Kitabın girişteki açıklama kısmında da belirtildiği üzere, kendisi kimi zaman yalancı kimi zaman da cahil olarak nitelendirilmiştir. Yani şöyle bir düşününce Büyük İskenderiye Feneri gibi dünyanın harikaları arasında sayılan bir yapı yıkılmadan önce gören az sayıda seyyahlardan biri olmasına karşın, bu yapı hakkında kulaktan duyma bazı söylentiler haricinde not almamış olması hakkındaki iddiaları da doğrular nitelikte. Çağdaşı sayılabilecek
İbn Cübeyr aynı coğrafyalardan geçip çok daha detaylı bilgiler aktaran gerçek bir gezgindir. Gırnati hakkında beni hayal kırıklığına düşüren bir başka unsur da Mısır Piramitleri'ni görüp, önemini anlamasına karşın Mısır hakkında genel bir tasvir yapmamış olması. Misal Sfenks heykelini görmüş mü? Gördüğünde ne kadarlık bir kısmı kumlar altındaymış? Neredeyse hiçbir gözlem aktarmayan bir gezgin olması büyük bir hüsran yarattı bende.
Peki bu kitap bize ne sunuyor? Öncelikle giriş kısmında Gırnati'nin ne kadar sofu bir karakter olduğunu görebiliyoruz. Dini güzellemeler ve dini metinlerle bir girizgah karşılıyor bizi. Ardından oldukça dağınık bir anlatımla, aklına ne gelirse sıraladığı bir derlemeye dönüşüyor kitap. Bir Kuzey Afrika'dayız, bir Çin'de, bir Arabistan'dayız bir Karadeniz'in kuzeyinde... Ben genelde harita eşliğinde seyahatnameleri okur ve gezginin takip ettiği yolu izlerim. Bu bana daha geniş bir pencerede değerlendirme yapabilmeyi, notlar almayı sağlar. Gırnati'yi harita üzerinde takip etmek çok zor. Bahsettiği bir yere gerçekten gitmiş mi yoksa yoldan geçen birinden orası hakkında bir hurafe mi duymuş anlamak neredeyse imkansız.
Kitap Gırnati'nin yaşadığı dönemde ne kadar söylenti, hurafe, batıl inanç ve önyargı varsa içeriyor. Bu açıdan dönemin sosyal yaşantısında insanların nelere inandığını anlama, keşfetme imkanı sunuyor. Bunun dışında bir seyahatname olarak başarısız ve etkileyicilikten uzak.
Dönemin hurafelerini, söylentilerini merak edenler için mini bir kaynak olabilir. Onun dışında tavsiye edemiyorum.
·
43 views
Yorum yapabilmeniz için giriş yapmanız gerekmektedir.