türk tarih kurumunun bastığı güzel kitaplardan.. (=
-ön bilgi-
ağustos 1526da mohaçtaki meydan savaşında ordusu osmanlıya mağlup olan macar krallığının başına aralık 1526da I. ferdinand seçilir. macarlar, almanların I. ferdinandı destekleyeceğini ve I. ferdinandın orta avrupadaki türk ilerleyişini durduracağını düşünür.
I.ferdinand macaristan kralı olduktan sonra rakibi (kanuninin desteklediği) johann zapolya'ya karşı mağlup olunca macar halkının gözünde saygınlığını kaybeder.
I. ferdinand halkının gözünde tekrar saygın konuma yükselmek için 1528 ve 1529 yıllarında kanuniye iki kez elçi gönderir. yalnız gönderilen bu elçiler kanuniye ulaşmaz, yarı yoldan geri döner.
ekim 1529da osmanlı ordusunun viyana kuşatmasının başarısızlığa uğramasından da kuvvet alan dönemin macar kralı I. ferdinand kanuniye (3. kez) 1530da bir kez daha elçi gönderir.
*********
okumuş olduğum 
Yolculuk Günlüğü 1530 adlı bu kitap I. ferdinandın kanuniye 1530da gönderdiği (3.) elçilik heyetinde bulunan lyüblinada ikamet eden obernburglu (günümüz almanya main şehri) çevirmen/tercüman benedict kuripesic'in yol boyunca tuttuğu günlüklerin kitaplaştırılmış hali.
I. ferdinand 1530da joseph von lamberg ve niclas jurischitz adlı iki soyluyu istanbula, kanuniye elçi olarak göndermeye karar verir ve bu amaçla bu iki kişiyi yanına çağırır.
I. ferdinandın yanına çağırdığı bu kişiler bu işe gönülsüzdür. zira görevin sorumluluğu ağırdır; koca avrupa kıtasını geçip istanbula varmak için çıkılacak olan yolculuk tehlikelidir, bu tehlikeleri atlatıp istanbula varsalar dahi istanbulda canlarını kaybetme riskleri de vardır. (elçiye zeval olmaz sözünün doğruluğunun sorgulamaya açık olduğunu biliyorlar demek ki..)
işte bu risklerden sebep I. ferdinand yukarıda adı geçen bu iki soylunun istanbuldan geri dönmemeleri olasılığına karşılık bu iki soylunun mal ve mülklerinin korunacağına dair metne imza atar.
ayrıca istanbula elçi olarak gidecek joseph von lamberg ve niclas jurischitz, mevki ve görünüşlerine uygun olması için kendi çevrelerinden seçtikleri genç soylu şövalyeleri yanlarına almak isterler ve bu kişiler için I. ferdinanddan on altışar at, armağan ve elbiselerin taşınması için sahibiyle/sürücüsüyle birlikte iki adet yük eşeği, çadırların, mutfak eşyalarının, yatakların, yanlarına aldıkları genç soylu şövalyelerin elbiselerinin taşınması için dörder katana (ağır yük taşıyabilen at) ve yeterli derecede macar altını isterler. I. ferdinand bu istekleri de kabul eder.
bu şartlar altına istanbula doğru yolculuğa çıkacak olan elçilik heyeti istanbula ulaştığında ise kanuniye macar kralı I. ferdinand'ın şu isteğini ileteceklerdir; ''macar krallığı mohaç meydan savaşı öncesindeki statükosuna döndürülsün (yani osmanlılar mohaç meydan savaşı ile aldığı yerlerden çekilsin.) buna karşılık macar krallığı kanuniye 100.000 gulden (altın para), başvezir ibrahim paşaya da (pargalı) 10.000 gulden verecek ve macar krallığı osmanlının kendisine vereceği hizmet ve görevleri kabul edecek. bunlara ek olarak osmanlı macar krallığına zarar vermeyecek, zarar vermeye çalışana karşı da osmanlı macar krallığını koruyacak.''
hazırlıklarını tamamlayan joseph von lamberg ve niclas jurischitz ve ekibi 22 ağustos 1530da laibach şehrinden (günümüz lübliyana) güzergahları hırvatistan, bosna, bulgaristan, romanya olacak şekilde yola çıkarlar.
(elçilik güney macaristandan, belgraddan direkt istanbula giden ana yolu kullanmaz. zira bu bölge türklerin elinde olduğundan bu bölgeden yapılacak yolculuk daha da zorlu ve risklidir.)
22 ağustos 1530da yola çıkan heyet 57 günlük yolculuk sonrası 17 ekim 1530da istanbula ulaşır.
heyet bu 57 günün 9 gününde dinlenmiştir. zira heyet eski alman mili üzerinden 254 millik bir yolculuk yapmıştır.
1 eski alman milinin yaklaşık 7.500 metre olduğu bilgisinden hareketle bu kalabalık elçilik heyeti 7.500 x 254 = 1.905 kilometre yol katetmiştir. (akılda daha bir netleşmesi adına; izmir-van arası 1.777 km'dir.)
17 ekimde istanbula ulaşan bu elçilik heyeti 25 ve 30 ekimde ve 9 kasımda olmak üzere 3 defa başvezir ibrahim paşanın (pargalı) huzuruna çıkmış 7 ve 14 kasım tarihlerinde de kanuni tarafından kabul edilmişlerdir.
22 aralıkta istanbuldan geri dönüş yolculuğuna başlayan heyet şubat 1531 sonlarında geri dönmüştür.
ek olarak; elçiliğin kendisine ilettiği I. ferdinandın teklifini kanuni kabul etmemiş ferdinandı tahttan alıp macar krallığı tahtına voyvoda johann zapolyayı koyduğunu söylemiştir.
heyette bulunan çevirmen/tercüman benedict kuripesic'in elçilik heyeti ile yaptığı yolculukta ve ulaştıkları istanbulda boş yere zaman geçirmemek adına tuttuğu bu günlüğü 1531de basılır.
istanbula giden elçilerden birisi olan lamberg bu kitap için;
''neler gördük yol boyunca
her yerde başımızdan neler geçti
istanbula giderken ve dönerken yuvaya
söylendi apaçık, gizlenmedi hiçbiri
yazıldı, üstelik basıldı da
okuyan çok şeyler bulur duyulmadık''
der.
benedict kuripesicin kaleme aldığı Yolculuk Günlüğü 1530 üzerine;
günlük yazanın gözleriyle gördüğü olayları aktarması, yaptığı çevre tasvirleri özelinde inandırıcıdır. ancak benedict kuripesic günlüğünde geçmişteki olaylara değinirken, geçmişteki olayları anlatırken taraflıdır/dönemin söylentileri öyle olduğu için de benedict kuripesic o şekilde yazmış olabilir.
bunun yanında benedict kuripesic yolculukları sırasında geçtikleri hıristiyan köylerindeki hıristiyan köylülerinin ve din adamlarının ağzından onların söylediğini iddia ettikleri şeyler ise aslında benedict kuripesicin duygu, düşünceleri, inanışlarıdır. benedict kuripesic türk düşmanlığı, ve bağlı olduğu hıristiyan inancının etkisinde kalarak türkleri ve müslümanları dönemin okuyucusuna kötü göstermek için deyim yerindeyse kara propaganda yapmıştır. benedict kuripesic bu sayede hıristiyan krallarının ve hıristiyan halkının osmanlıya karşı birleşmesini sağlamaya çalışmıştır.
ancak tüm bunlara rağmen günlük anlatım dili olarak akıcı ve okuyucusuna bilgi vericidir.
benedict kuripesicin yaptıkları yolculuklar sırasında geçtikleri yolları, çevreyi betimleyerek anlatması, bu yollar üzerinde bulunan köyler ve köylüler hakkındaki anlatımları, bu yollar üzerindeki kaleler, manastırlar, kiliseler hakkındaki anlatımları, bu yollar üzerinde rastladığı köleler hakkındaki anlatımları, bu yolculuğun belirli bölümlerinde kendilerini koruma görevini üstlenen malkoçoğlu ve akıncıları hakkında anlattıkları, akıncı murat beyin kendilerini alıp dönemin bosna sancak beyi hüsrev paşayı götürmelerini anlatması, bosna krallığı (günümüz hırvatistan, sırbistan, bosna hersek, karadağ ülkeleri) hakkında verdiği etnik, maden, dini inanç özelindeki bilgiler, yukarı bosna hakkında (günümüz mitroviça, yeni pazar, gilan, priştina bölgesi) verdiği bilgiler gayet akıcı ve okuyucusuna kendisini okutacak denli merak uyandırıcıdır.
benedict kuripesic devamında elçiliğin istanbula ulaşması sonrası topkapı sarayı ve topkapı sarayındaki görevliler, başvezir ibrahim paşa (pargalı) özelindeki anlatımları da aynı şekilde akıcı ve okuyucusuna kendine okutacak denli merak uyandırıcıdır. benedict kuripesic kendilerini karşılayan türk heyetinin kılık-kıyafetini, konuşma ve davranışlarını da okuyucusuna canlı bir şekilde aktarmayı başarır.
bunun yanında benedict kuripesic 7 kasımda kanuninin huzuruna çıkmak için geldikleri topkapı sarayı bahçesinde iki adet fil ve iç avluda on aslan ve iki leopar görür, 14 kasımda kanuninin huzuruna çıkmak için bir kez daha topkapı sarayına gelen heyet içerisinde yer alan benedict kuripesic bu kez de sarayda fillerin yanında türklerin ''surnopa'' dediği çok uzun boyunlu, dört ayaklı bir hayvanı görür. (benedict kuripesicin dediği surnopa aslında zürafadır.) benedict kuripesic bu tarz ilginç bulduğu şeylerden de bahseder.
son olarak benedict kuripesic dönüş yolculuğundan kısa kısa bahseder ve günlüğünü bitirir.
dönemin balkanları, orta avrupa şehirleri, bu bölgelerde yaşayan insanlar, bu bölgelerin coğrafyası hakkında çok çok yüzeysel de olsa bilgi/fikir sahibi olmak isteyenlerin, seyahatname, günlük okumayı sevenlerin bu kitabı okumaktan keyif alacağını düşünüyorum.
bahsettiğim dönem, bölge hakkında farklı okumalar yapmak isteyenler de şu kitaplara bakabilir; 
Bosna-Hersek ile İlgili Arşiv Belgeleri 
Bosna Hersek Tarihi 1463 - 1850 
Balkanlar 
Balkanlar'ın Osmanlı Tarihi 
Zafer Gölen adlı tarihçinin kitapları 
Leyla Coşan adlı tarihçinin kitapları 
Türk Korkusu 
Türkokratia
son olarak 
Drina Köprüsü adlı roman da balkanlardan, balkanlardaki osmanlıların farklı yüzyıllardaki varlığından, balkanların farklı yüzyıllardaki politik, kültürel durumundan bahseden (bence) okunulabilir bir roman..
türk tarih kurumunun 1989da basmış olduğu ve hala baskısı tükenmemiş olan kitabın satış linki; emagaza-ttk.ayk.gov.tr/detay/134/yolcu...
(kitabın satış fiyatı: 2 lira 40 kuruş. (= )
son olarak bu kitabın incelemesini yazan bir arkadaşın da dediği gibi bu küçücük günlükten muazzam bir tek sezonluk dizi ya da film çekilebilir. keşke bunu nekşflikş, bluğ tivi, amazon, gayin, puhu tivi, eksen falan yapsa. (yapmayacağını ben de biliyorum tabii..)
·
387 görüntüleme
Yolculuk Günlüğü 1530 - Benedict Curipeschitz kitabının PDF'si: drive.google.com/file/d/1-MF-SD6...
tenk yuğ.. (= tamam, ben elimden geldiğince kitabı tanıtmaya çalıştım, sen de kitabın erişilebilirliğini kolaylaştırdın.. biz elimizden geleni yaptık.. (= (=
2 sonraki yanıtı göster
Yorum yapabilmeniz için giriş yapmanız gerekmektedir.