Gönderi
Oksimoron
kitabı anlamak ve ondan zevk almak için ön-şart, şu ideolojiler hakkında bilgi sahibi olmaktır: anarşizm, kapitalizm,sosyalizm, liberalizm. ayrıca anarşizmin ve kapitalizmin (burjuvanın) tarihini de az çok bilmeli. anlayacağınız, bu incecik kitabın içi ağzına kadar dolu.
“anarşist olmak için kapitalist olan ve bunda kendince başarı gösteren bir insan.” bu cümle, bu eğlenceli kitabın en doğru özeti olabilir.
kitaptaki öykü, yalnızca mantık yürüterek pek çok eylemin haklı çıkarılabileceğinin iyi bir örneği. buradaki gayet tutarlı görünen bir mantık yürütme olsa bile, özünde hiç de öyle değil. yani söz konusu olan, aslında bir mantık safsatası. çünkü anarşizmin kendisine, sözde kapitalist araçlarla ulaşmak imkansızdır. anarşizm gibi ideolojiler, belli amaçlarla sınırlanamayacak, bölünemeyecek, hayatın her alanını doldurmak iddiasında bulunan ideolojilerdir. başka bir deyişle, örneğin kapitalist yollardan özgürlüğe kavuşmak ve tiranlardan kurtulmak (anarşizmin iki temel amacı), bir insanı anarşist yapmaya yetmez. bu ikisi, anarşizmin temeli olabilir ama tamamı değildir.
bazı amaçlara ulaşmak için, trenlerin bazen ray dışına çıkmasının (belirleyici şiddet, bir süre için ayıya dayı demek, iyiye erişmek için kötüye başvurmak, vb.) gerektiğini kabul ediyorum. bunun, amacı ne ölçüde zedelediği, olaya göre değişir. burada da amacımızı ne şekilde belirlediğimiz önemli. örneğin amacım sadece meclise girmekse, akp'ye de üye olabilirim, chp'ye de. fark etmez. ama amacım kemalizm'i savunmak için meclise girmekse, bu niyetle akp'ye üye olmak meclise girmemi mümkün kılsa da, mecliste kemalizm'i savunmamı neredeyse imkansız kılar. son durumda, baştaki amacıma ulaşmış sayılamam (meclise girdikten sonra partimden istifa edip bağımsız bir milletvekili olarak kemalizm'i savunabilirim. yine de bu yol dolambaçlı olup, inancımı savunacağım kitle önünde beni samimiyetsiz bir hâle de getirebilir). başka bir örnek olarak, avrupa sosyal demokrasisi, sosyalizmin bazı uygulamalarını getirdi diye, avrupa kapitalist olmaktan çıkmadı.
yani “anarşist banker” sözü, “beyaz karanlık” sözü gibi, bir oksimorondur. ancak hayal dünyasında mümkündür. unutmayalım ki hepimiz, kitaptaki banker gibi, kendimizi ve içinde bulunduğumuz durumu bu tür yollarla meşrulaştırmaya eğimliyiz. bunun için ilk kullandığımız alet de çarpık mantığımız.
fernando pessoa, bir inançtan diğerine geçmenin kolaylığını göstererek inançları eleştirmek ve böylece bizi eğlendirmek istemiş de olabilir. ikisini de başarmıştır.
33 views
Yorum yapabilmeniz için giriş yapmanız gerekmektedir.