“Biz Osmanlılarız, bizde çok arslan bulunur”
Devlet Ana, Kemal Tahir külliyatının en özel romanlarından biri. 1967 tarihli roman, Osmanlı İmparatorluğu’nun henüz bir nüve hâlinde bulunan doğuş günlerini şanlı bir üslûpla anlatıyor.
13. yüzyılın sonlarında, çökmek üzere olan Anadolu Selçuklu Devleti’nin Bitinya Ucu’nda beş altı yıldır barış sürmekteyse de savaştan elde edilen ganimetler kesilince halk yoksul düşer. Türkmenlerin başındaki Ertuğrul Gazi öldüğü gün oğlu Kara Osman, bey seçilir. Ahi şeyhi Edebalı, barışın sürmesinden yanaysa da Osman Bey’in yıllardır ilmek ilmek ördüğü fetih rüyalarını dinler ve sefer için olur verir. Beri yandan Kıbrıs’ın hunhar Senjan şövalyelerinden Notüs Gladyüs ve arkadaşları da Osman Bey’i öldürüp uçta kendi hükümranlıklarını kurmak isterler. Nâzım Hikmet’in dedesi Nâzım Paşa’nın “Be biz Osmanlılarız, bizde çok arslan bulunur” sözüyle açılan romanda Kemal Tahir, bu sözü romanının fikrî temeli olarak benimseyip gürül gürül bir anlatımla Osmanlı’nın kuruluş günlerinin en saf halini anlatacaktır.
Kitap altı bölümden oluşur: Kancık Vuruş, Uyandırılan Işık, Dost Çelmesi, Fal, Derin Geçit, Kerimcan’ın Yolu. Altı bölümde de hiç düşmeyen anlatım temposu ve Kemal Tahir’in bu romanda zirveleşen destansı üslûbu baskındır. İlk gençlik yıllarında bu kitabı ilk kez okuduğum zamana bu yaşımda tekrar baktığımda aklıma kazınanın bu zirve üslûp olduğunu görüyorum. Bu üslûpta biz sadece olayları değil; Türkmenlerin yaşam biçimini, cesaretlerini, Frenklerin kahpe tavırlarını, dağılan bir Anadolu Selçuklu’nun bozulan düzenini, dönemin dil özelliklerini de en canlı hâliyle görürüz.
Ertuğrul Bey oğlu Kara Osman Bey, onun oğlu 13 yaşındaki Orhan Bey, Osman Bey’in demircisi Kaplan Çavuş ve kızı Aslıhan, kitaba adını veren Devlet Hatun ve oğlu Kerimcan, sonradan Müslüman olan Mavro, Kamagan Derviş, Akçakoca gibi unutulmaz kişileriyle yaşayan kitapta bu Türkmen cephesinin karşısında Senjan şövalyelerinden Notüs Gladyüs, arkadaşı Türkopol Uranha, Çudaroğlu, Alışar Bey, Pervane Subaşı, Keşiş Benito vardır. Sayılan isimlerin tamamı kendine has özellikleriyle romanın genel çerçevesini çizer. Kemal Tahir’in okura sürprizi ise Yunus Emre’dir. Kaplan Çavuş’un arkadaşı olarak romanın bir bölümünde yer alır.
Kemal Tahir, edebiyat anlayışı gereği toplumcudur. Romanı salt estetik bir araç olarak görmekten uzaktır. Okura vereceği bir mesajı vardır. Bununla beraber roman sanatının inceliklerinden yararlanmayı ihmal etmez. Devlet gibi kurumsal bir yapıyı ele alırken de insanın trajedisini ihmal etmez. Karacahisar’ı alırken de Kerimcan’ın kardeşi Demircan’ı Notüs Gladyüs’e oklatırken de aynı hassasiyetin temsilciliğine soyunur.
1938-1950 arasını mahpushanede geçiren ve orada aldığı 15 ciltlik notlarından dev romanlar çıkaran Kemal Tahir, Devlet Ana’da tüm edebiyat anlayışını da bir anlamda verir: Onun derdi, bu topraklardan aldıklarını kendi has üslûbuyla yoğurup yine bu topraklara vermektir.
Devlet Ana 
Kemal Tahir
89 görüntüleme
Yorum yapabilmeniz için giriş yapmanız gerekmektedir.