IBNU'L MUKAFFA KİMDİR? Ibnu'l-Mukaffa’nın asıl adı Farsça’da “mübarek” anlamına gelen Ruzbih’tir. Doğum tarihi tam bilinmemekle birlikte Emevilerin yıkılışı, Abbasilerin ise kuruluşuna denk gelen bir dönemde dünyaya geldiği bilinmektedir. Ibnu'l-Mukaffa, babası sayesinde Basra’da iyi bir eğitim almış ve doğduğu dönem sayesinde bir devletin yıkılma ve kurulma süreçlerini siyasi ve toplumsal yapılarla gözlemleyerek kendini iyi yetiştirmiştir. Arap, Yunan, Fars ve Hint kültürleriyle ilgilenmiş; din, siyaset ve felsefeye de merak salmış; İran siyasi geleneğine ilgi duymuş; Aristo’nun eserlerini küçük yaşta tercüme etmiştir. Kıvrak zekası ve herkese karşı düşündüğünü gizlemeden söyleyen bir kişiliğe sahip olması; o dönemlerden günümüze kadar meşhur olmuş, bilhassa bazı devlet yetkililerini bile (Örneğin Tahir b. Hüseyin) derinden etkilemiştir. Çeviri kabiliyetiyle (Kelile ve Dimne eserini çevirmesiyle de meşhurdur) düşünce yapısıyla ve gözlem becerisiyle oldukça yetenekli olduğu düşünülen Fars (İran) asıllı bir yazardır. Kendisinin 36 yaşında öldürüldüğüne dair kişisel, dini, siyasi sebeplere dayalı pek çok rivayet vardır ancak maksat kitabı incelemek olduğundan yazar ile ilgili yukarıda yazmış olduğum genel bilgilerin yeterli olacağını düşündüm. KİTABIN İÇERİĞİ Kitabın içerisinde yazara ait 5 farklı telif eser, 5 ayrı bölüm olarak sunulmuş: 1)El-Edebü’s Sagir: Bu eserde bilim, ahlak, siyaset ve dostluğa dair öğütler bulunmaktadır. Hatta eserde yer yer Kelile ve Dimne’den ifadeler yer almaktadır. (Ibnul-Mukaffa bulunduğu dönem ve duruma göre ufku oldukça geniş bir yazar olduğunu buralarda gözlemleyebiliriz. Dini, siyaseti, felsefeyi, sosyal hayatı birbirinden ayrı olarak değerlendiren -ki bunun daha doğru olduğunu savunan- ama hepsini de bir bütün olarak ele alabilen birisi. Diğer eserlerinde de bu özelliği karşımıza çıkmaktadır.) 2)El-Edebü'l Kebir: Yöneticilerin sahip olması gereken özellikleri ele almaktadır. Aynı zamanda iyi dost seçiminden bahsetmektedir. (Burada birbirinden ayrı iki bağımsız konu ele alınmış. Dostluk kavramı her ne kadar yöneticilikle bağdaştırılsa da yer yer yaşanan bu konu ayrılmalarının akışı engellediğini düşündüm.) 3) Risaletü’s-Sahabe: İslam siyaset tarihindeki ilk ıslahatname olarak kabul edilir. Burada ise yazarın siyasi yapılara ve hükümlere dair eleştirileri bulunmaktadır. (Yazarın oldukça sivri dilli olduğunu burada hissetmiştim ancak yazar burada hem olumlu hem de olumsuz eleştiriler yaparak döneme göre oldukça ileri seviyede görüşler sunuyor.) 4)Ed-Derretü’l-Yetime 5)El Hikem Son 2 eser de ahlaki öğütler içeren kısaca ifade edilmiş hikmetlerden oluşmaktadır. KİTAP HAKKINDAKİ GENEL DEĞERLENDİRMELERİM Kitaptaki eserlerin her biri oldukça kıymetli. Ibnu'l-Mukuaffa oldukça sert konuşan birisi ama üslubunu da okumak oldukça zevkli. Çünkü bildiğini düşünmeden, düşündüğünden de emin olmadan konuşmayan bir yapısı var; bu netliği sayesinde kendini oldukça iyi ve sağlam savunarak ifade ediyor. Haklı veya haksız olduğu durumlar vardır ve tartışır elbet. Ancak eserlerinde ele aldığı hiçbir konu ve nasihat boşa değil, oldukça düşündürtüyor. Ayrıca bu kitapta ulusal ve uluslararası yazında da oldukça incelenen ve araştırma konusu olan eserlerini bir araya getirmişler. Bu derece mühim eserler barındırırken kitabın içerisindeki eserlere dair de daha detaylı bilgiler verilebilirdi. Çünkü bilgi sahibi olmayan birisi için bu kitabı baştan sona okumak oldukça zorlayıcı. Okurken zorlayıcı olmasının bir diğer sebebi de çevirisi. Vecdi Akyüz’den okumuş olduğum çeviri bazı yerlerde beni oldukça muğlakta bırakmakla birlikte cümleleri anlamamı dahi zorlaştırdı. Sırf bunun için kitaptan puan kırdım. Tez yazılarında bile çevirmenin dili oldukça karmaşık bulunmuş ve başka kolay anlaşılabilen çevirilerden de faydalandıklarını belirtmişler. Bunun için kitabın başka çevirilerine (Örneğin, Mustafa Demirci) bakılmasını tavsiye ederim. Kitaptan direkt siyaset üslubuna dair bir şey beklememek gerekiyor, hatta önce yazarı araştırsaymışım kitaba başlamadan beklentim daha doğru bir şekilde değişmiş olurdu. Özellikle Abbasi Devleti’nden örneklerle o dönemlerin siyasi – sosyal yapısını merak edenler, İslam dini ve felsefesi hakkında okumalar yapmak isteyenler için öneririm.

İslam Siyaset ÜslubuEbu Muhammed Abdullah b. El-Mukaffa · Dergah Yayınları · 201633 okunma

·

34 görüntüleme

Yorum yapabilmeniz için giriş yapmanız gerekmektedir.

Gönderi

Harmoniest