Apateizm nedir?
.
Okuyup öğrenince çok şaşıracaksınız.
.
En sade tanımı ile Apateizm, Tanrı inancına karşı ilgisizliktir. Apateistlere göre Tanrı’nın varlığının veya var olmamasının insan yaşamı için önemi yoktur. Bu yüzden apateizm bir inanç değil, inanca karşı bir tutumdur.
.
Apati (ilgisizlik) ve teizm (Tanrı inancı) kelimelerinin birleşiminden türetilmiş bir kavram olan apateizm, pragmatik ateizm olarak da adlandırılır. Onlar Tanrı’nın varlığını inkar etmedikleri gibi olmadığını da iddia etmezler. Bu nedenle din karşıtları ile aynı fikirde değillerdir. Dindarlarla da olmadıkları gibi. Aslında bu tutum dini inançlardan ve dine karşı tutumlardan özgürleşmeyi savunan bir tutumdur. Yani apateizm dini inanca teşvik etmeyen ve aynı zamanda karşı çıkmayan bir hoşgörü (veya umursamazlık - kayıtsızlık - ilgisizlik) pozisyonudur. (Ayni aslında bütün inançların ilk yayılma dönemlerinde ifade ettikleri ve sonradan çoğulluğa erişince vazgeçtikleri öğretileridir.)
Kafurun suresini hatırlayın:
.
Apateizm, “tanrı umursamazlık” olarak da bilinen, herhangi bir “deite” ve “teolojiye” karşı ilgisizliktir.
.
Neredeyse tanrıyı görseler bile inanmazlar veya umursamazlar bile diyebileceğimiz düzeyde bilince sahip olanlar vardır. Çünkü tanrının varlığı da (Tanrının) kendisi için bir anlam ifade eder. Ben bunu umursamak zorunda değilim gibi düşünce pek yaygın olmasa da vardır.
.
Tanrı veya tanrıların varlığına karşı bir tutum takınmayan, ilgi duymayan apateistler, tanrı veya tanrıların yokluğu ile de ilgilenmezler. İronik olarak “tanrı veya tanrıların varlığı ve yokluğuna karşı bir tutum” olarak da tanımlanabilir. Bu yönde herhangi bir kanı, inanç ve tutuma karşı bir ilgi de duymazlar.
“Herhangi bir tanrı inancını reddeden” inançlara veya inançsızlıklara karşı da ilgileri yoktur.
Bir apateist için “Tanrı var mı?” sorusu bile anlamsız bir sorudur. “Tanrı varsa” bile yaşam ile arasında herhangi bir ilgi yoktur. Tanrının yokluğu da insan hayatı için zaten gereksiz bir tartışma doğurur!
“Tanrı tanımaz” ifadesi apatesitler için eksik kalır. “Tanrı umursamaz” demek bu anlamda tam olarak olmasa da yerini bulan bir tanımdır. Bazı apateistler, tanrının varlığı ispat edilse bile umursamayacaklarını deklare edebiliyor. “Tanrı” kelimesine karşı tavır veya tavırsızlık sergileyen apateistleri “umursamak” isterseniz okumaya devam edin.
.
Tarih boyunca apateistler, birçok eleştiriye maruz kalmışlardır. Tanrı’yı inkar etmekle, ahlaki değerlere sahip olmamakla suçlanmışlar. Hazcılıkla (hedonizim) ile bir tutulmuş hatta sosyal sorumluluklarından kaçmak için geliştirilmiş bir yaklaşım olmakla itham edilmişlerdir. Çünkü çoğunluk ve yönetimler ile sistemin siyasal yapısından dolayı bu itham hakkını kendilerinde görmüş büyük bir kitle vardır. Hatta normalde bir arada olamayacak inanç ve düşünce sahipleri bu konuda hemfikir beyan ve eylemlerde birlik olmuşlardır.
Şuraye şöyle bir not düşmekte fayda vardır. Militan ateizm'in en çok çektiği görüş tipidir. gerçek anlamda çok bilinçli ve aktif bir ateist bir inanç sahibini inancı konusunda şüpheye düşürecek, inacının kural, şart veya uygulamalarını sorgulatacak doneler ve bilgiler ile donanımlı olarak (Tövbe - tövbe) dedirtip oradan uzaklaştıracak olabilecek iken. Bunu bir apatesit te ona yapar. İşte böylesi bir netlik sahibidirler.
.
Sosyal ve ahlâkî dokulardaki çağdaş yorumlar, teknolojik gelişmeler, din ve tanrı temelli tartışmalar ve olaylar apateist düşüncelerin yaygınlaşmasını kolaylaştırmıştır. Bu sebeple, 20. ve 21. yüzyıl “apateizmin hayat bulduğu yıllar” diyebiliriz. Dini bir motivasyondan uzak bireylerin daha yatkın olduğu apateist düşünce, çeşitli kombinasyonlardaki spritüel argümanları kendisi oluşturmuş veya tamamen bu yönde soyut bir düşünceler geliştirmiştir.
.
Apateizmin bir tanım yakınlık şekil de "Kayıtsız Agnostisizm" olarak anılır ve onlarda durum şöyledir:
"Hayatın nasıl yaratıldığını bilmiyorum. Hayatın nasıl yaratıldığı umurumda değil. Ben sadece yaratılan hayatı yaşamak istiyorum."
.
Şöyle bir diyalog yaşayabilirsiniz bir gün.
(SİZ) Babam (yazıda örnek kişi) / Annem / Öğretmenim; bana Tanrı yoksa hayatın nasıl var olduğunu açıklamaya çalışıyor ve her seferinde aşağı yukarı
"Umurumda değil" diyorum.
Hatta bir keresinde babama "Din hakkında düşünmekten daha önemli işlerim var" dedim. Beni yanlış anlama, hayatımın diğer alanlarında kayıtsız bir insan değilim, sadece din hayatımda bana hiç yardımcı olmadı ve Tanrı'nın var olup olmadığını düşünmekte bir fayda görmüyorum. "Bu ilgisizlik yüzünden, ateizmi insanlara, teistlere ve ateistlere açıklamanın mükemmel bir yolu olabilir ama benim için bu yolun da anlamı yok." söyleşisi size bir örnek teşkil etsin.
.
Bill Maher şöyle bir ilginç tanım yapıyor bu konuya aşıklık getirmek için.
- "Praying is trying to telepathically communicate with an imaginary friend, I wouldn't do that"
- "Dua etmek hayali bir arkadaşla telepatik olarak iletişim kurmaya çalışmaktır, bunu yapmazdım"
.
Şimdi burada kısa bir yan ötekiler konusuna değinelim ki farkı daha rahat anlayalım:
Teizm ve ateizm inançla, gnostisizm ve agnostisizm ise bilgiyle ilgilidir.
Bir kişi bir veya daha fazla tanrının var olduğuna (olabilirliğine - farklı inananların da doğru olma alternatifi nedeniyle) inanıyorsa teisttir (İnançlı). Öte yandan, herhangi bir tanrının varlığına inanmıyorsa, kişi ateisttir. Burada kimsenin tanrıların olmadığına inanması gerektiğini söylemediğime dikkat edin (- sadece var olduklarına inanmalı veya inanmamalısınız.)
Kişi kendi konumundan emin değilse (ya da bazılarının kullandığı alternatif bir tanımla, kesinliğin elde edilemez olduğuna inanıyorsa), o zaman aynı zamanda agnostiktir.
Bu nedenle kişi ikna olmuş bir teist, agnostik bir ateist, bir agnostik teist vb. olabilir.
Bir ateistin bilimsel veya mantıksal bir eğilimi varsa, genellikle yanlış olduğu kanıtlanmayan herhangi bir inaç görüşünün - görünüşte çok olası olmayan herhangi bir bilgi dahil olmak üzere - doğru olma olasılığına sahip olması gerektiğini kabul edecektir. Bu nedenle pek çok ateist, tanrıların olmadığına ne kadar emin olsalar bile ("kesinliğin" teknik anlamından yoksun olsalar bile) kendilerini agnostik olarak sayarlar. Bir ateist, yer çekiminin olduğu kadar hiçbir tanrının olmadığına ikna olmuş olabilir, ancak yine de kendisine agnostik sınıfında olan bir ateist gözüyle bakar. Bunu ifade edemezse bile. Yani burada şunu açıklamaya çalıştım Ateist'in demek veya diyebilmek öyle kolay bir söz ve bilinç ile olmaz.
.
Bu düşüncenin temelde neden oluştuğu, kişilerin akıllarında hangi fikirlerin bu düşünceyi var ettiği konusunda ise şöyle bir örnek vereyim.
"Yaratılışçılardan (inançlılardan) daha fazla kanıtınız yokken bir tanrının varlığını reddetmenin kibirli olduğunu düşünüyorum (ateist olamam demek istiyor). bu yüzden sadece... umurumda değil! Düşünmeye zaman ayırmak için daha iyi işler var - anlamlı bir hayat nasıl yaşanır gibi. Hayatın anlamı gibi"
.
Bir de Christopher Hitchens in şu sözü aslında Apateistlerin bir nevi dokunulmazlığını gündeme getirecek özelliktedir.
"That which can be asserted without evidence, can be dismissed without evidence."
"Kanıt olmadan ileri sürülebilen, kanıt olmadan reddedilebilir."
Christopher Hitchens
.
Şimdi dikkat edin ki varlık için ileri sürecek olduğunuz bütün kanıtlar aslında sahip olduğunuz bilginin kabul edilmiş (İnanılmış) yorumlanışından ibarettir. Evet o nedenle Apatistler sunulan kanıtları da var / yok anlamında umursamazlar. Umarım bu da bir şekilde nasıl veya neden umursamazlar düşüncesine açıklık getirmiştir.
.
Günlük hayat rutininden bir kaç örnek vereyim burada.
Sarımsağı, zeytini hurmayı severim, daha fazla veya az tuvalet kağıdı kullanabilirim ama kutsal su (Zemzem) damıtılmış mı? Musluk suyu mu pek ilgilenmiyorum.
Su benim için hayati öneme sahip almam gereken sıvıdır. Doğa için de aynı şekilde. Oruç tutuyorsun Hurma veya zeytin yahut sarımsak neden sevdiğini değil de dayatılan veya önerileni tercih ediyorsun.
İsraf konusu işte bak ben daha fazla tuvalet kağıdı kullanmıyorum senin gibi tasarruf ediyorum bu önemli. (Tuvalet kağıdı daha önce paylaştığımız sadece tuvalet kağıdı için dünyada her gün kaç tane ağaç kesiliyor bilgisine gönderme yapmak içindir. :) Çokça okuyup takip ediyorsanız bilirsiniz.
.
Az daha unutuyordum.
ÖLECEĞİZ evet öleceğiz sonrası ne olacak diye bir düşünce fikri ile Apateist bakış açısı nedir merak ediyor musunuz?
.
Bu çok basit. Öldüğümüzde ne olacağı hakkında hiçbirimizin hiçbir fikri yok. Sen var olduğunu iddia edebilirsin fakat seninki de senin inandığın ve doğru kabul ettiğin inanca dayanıyor. Sahi senin inancın kaç yıllık bildiğim kadarıyla 300.000 yıldır yaşıyor bu dünyada insanlar. Yani onlar nereye gittiler bu bilgilerinden yoksun olarak. Muaf tutuldular deme sakın.
Din, tanrı ve inançların etrafındaki her bilgi insan yapımıdır derler veya demezler fakat şu konuda da ettirler, çünkü insanlar bilinmeyenden korkarlar ve ölüm en büyük bilinmezdir. Bana ölüm korkusu ile gelme ölüm de hayatın bir parçası. Benim yaşayacağım ve benim öleceğim bir hayatın parçası.
.
Benden bir ek olsun: Günümüzde Güçlü insanlar bu korkuyu din yoluyla insanları kontrol etmek için kullanırlar.
"Eğer tanrı yoksa, o zaman hiçbir şey bilmeyecek veya endişelenmeyeceksiniz. Eğer tanrı diye bir şey varsa, eminim elinden geldiğince iyi bir hayat yaşadıysan, başkalarına yardım etmeye çalışıyorsan, evet başarısızız ama insanız, o zaman eminim ki sevgi dolu bir yaratıcı sizi karşılayacaktır, cennette/ruh dünyasında seni" derler".
Apateist ise Bir sonraki hayat için endişelenmeyi bırak ve bu hayat için, şu anda yaşadığın hayat için endişelen. Kesin olarak bildiğimiz GERÇEK. Hayatın mutlu yaşayın, mümkünse başkalarına yardım edin ve gezegen için en iyisini yapmaya çalışın. Bu kadar. Diğer her olay bunu takip edecektir.
.
Bu yazıyı kaleme almak yazmak genel hatları ile sıradan bir bilgi paylaşımı olarak yapmış olamayı ben de çok isterdim. Fakat gerçek Apateistlere haksızlık edemezdim. İşte o nedenle sadece formüle edilmiş tanım ile UMURSAMAZLAR deyip bıraktığım bir yazı benim yazım olamazdı.
.
Yazıyı okuyan arkadaşlar eğer mantığa ve bilgiye dayalı bir argümanınız olduğunu düşünüyorsanız bunu neden yazdığım ve paylaştığım konusunda hepiniz hemfikir olabilirsiniz. Çünkü be bu yazıda o şekilde davrandığımı düşünüyorum.
.
Şimdi de bilinçli bir Apateist size ne verebilir ona bakalım:
Tutarlı bir Apateist olan biri için önemli olan tek (şey) içimizden gelen düşünceler veya seslerdir. Senin bu seslerin size -yapmanızı- söyledikleridir. Eğer Tanrı (Allah) size adaletli davranmanızı, merhameti sevmenizi ve alçakgönüllü yürümenizi, başkalarına size davranılacağı gibi davranmanızı vb. söylüyorsa, o zaman Tanrı ile birlikte gidin. Tanrı (Allah) sana kafiri cezalandırmanı söylüyorsa, ooh, bir sorunumuz olabilir. Bir psiklog şart bence. ne dersin. İşte bu kadar küçücük (DEVASA) bir hayat bakış açısı ile karşı karşıyasınız aslında. Sınır çizginiz sizi ele verecektir.
Haydi cezalandırın Apatesit birini Fiili olmasa bile aklınızda, kafir deyin mesela, hatta cehennem için rezervasyon yaptırmış olduğunu düşünün. Sadece düşünün bakın kendinize...
.
Apatesit olmayanlar: İnançlıları veya inançsızlar.
Kendinize diyorsanız ki: Bir sürü sorum var ve inançlarımdan (inanmamamdan) hiç memnun değilim, ama hayatımı hiç düşünmeden yaşamaktansa sorgulama ve varoluşçuluk içinde yaşamayı tercih ederim. İstesem de beynim izin vermiyor buna. Siz sunu de r muhtemelen: Çok fazla umursuyorum ben de ve sanırım her zaman da umursayacağım. Fakat senin gibi değil. Sen de çok fazla umursuyorsun ve sanırım her zaman da umursayacaksın fakat neyi umursadığın önemli. İşte aramızdaki fark bu. Diye çok felsefik bir cevap alıp kara kara düşünmek zorunda kalabilirsiniz.
.
İnanç konusunda bir ölçek veya size paralel yahut farklı yönde ilerleyiş gibi değerlendirme kriterleriniz olabilir ancak bir apateist bu ölçeğe hiç yerleştirilemeyecektir.
.
Peki bun apatesitler iyi dilek temenni veya beklentilerini nasıl ifade ediyorlar gibi bir düşünce aklınıza geldi mi?
Apateistler dua etmez, umarlar.
Dua ile istemek yerine; Örnek olsun İnançlı biri İhtiyacı olan çocuklar için dua ediyorum diyecek. Apatesit te Umarım ihtiyacı olan çocuklar iyileşir. diyecek. Siz bunu bak sen de aslında kalben dua ediyorsun diyecek gibi algılamayın ve demeyin. Hoş algılasanız da o sizin düşünceniz onun değil. O gerçekten iyi olmasını umut ediyor. Sizin gibi yardım beklemiyorum başkasından diye söylememse de bir düşünceye sahiptir. Bunu da size söylemez. Çünkü o Apateist. farkı burada.
.
Onlar her (şeyin) doğal hali olmalı düşüncesini hayat geçirmeye gayret edenlerdir.
Hatta siz belik bunu yapmazsınız ama onlar yapar. yanlışınız olduğunda "Tanrını mutsuz ediyorsun, doğrusunu veya dediğini yapmaya çalış" derler. Evet bunu gerçekten derler. Çünkü siz de inancınızla birlikte bir değerli birisiniz neden hata yapasınız ki.
.
İnançlıların Apateistleri anlayamadığını söyleyebilirsiniz, Apateistler ise dindar insanları anlamakta zorlanmazlar. Çünkü din inanç olarak aklınızda bir bilgi, değerlendirme, sabitlik ve yargı içeriği var ettiği için siz inançsız değilsiniz. Bunlara yok derseniz inanç düşünce ve değerlerinizi aklınızdan atmış olmanız gerekir. Aynı durum Apateistlerle kıyaslandığında Ateist veya tesitler için de geçerlidir.
.
Öz farkındalık oldukça fazladır Apateistlerde. Onlarda inaca (veya inançsızlığa bağlı) bir rutin yoktur mesela.
Ayrıca onlar için "gerçek şudur..." Herhangi bir şekilde Var / Yok İddiasında bulunduğunuzda temel sizsinizdir. Bunu herhangi bir şekilde kanıtlayamaz veya reddedemezsiniz.
.
Apateistlerin şu ilginç özellikleri sizi çok şaşırtacak diye düşünüyorum: Onların öyle önemseme durumları olmadığı için akademik bir arayış içinde olmaları da söz konusu değildir. Basitçe ne düşündükleri veya inandıkları sadece kendilerini ilgilendirir.
.
Apateistlerde kendini beğenmiş bir tavır göremezsiniz. Oysa ki bir ateist veya inançlı birisi bu düşüncesini nasıl karşı tarfa aktardığını ifade eden örnekleri ile muhakkak karşınıza çıkar. Görürsünüz onları ve kendini beğenmiş tavırlarını bunu apateistlerde göremeyeceğiniz için içiniz rahat olsun.
.
Apateist yaşayanlar için apateist kelimesinin buraya kadar anlatılan haliyle anlamını kavradıysanız muhtemelen kendinizi olmasa da (ki pek ihtimal vermiyorum) etrafınızdaki birilerini sorgulamaya başalmışsınızdır demektir.
.
Şimdi aklınıza takılan en zor soru Apateistler için şu olabilir.
Bu Apateist arkadaş aslen inanç sahibi bir Apateist (Umursamaz) buy sorunu nasıl aşıyor derseniz.
Bu sorunun felsefik cevabı da şudur: Tanrı nasıl aynı anda hem yaratıcı hem de yönetici olabilir? İkisinden birisini ben kendim yaparım. Kaosa gerek yok. işte bu kadar basittir ve kesinlik içerir onların hayata bakışları.
.
Umarım sizleri bu uzun yazı ile sıkmamışımdır.
Çünkü yukarıda da belirttiğim gibi sadece ansiklopedipk veya Google vari bir yazı ile sıradan önemsiz bir konu hakkında kilit anahtar ikilemesi gibi bir bilgi sahibi olacaktınız fakat içerik hakkında derinlemesine ve detaylı bir bilgi ve fikir sahibi olmayacaktınız. İşte Apatesit yaşam tarzına sahip bu kişilerin doğru ve eksiksiz olarak anlatılması gerekiyordu. Çünkü diğerlerinin hepsi Ya kendilerini kendince, Yahut ötekilerini kendilerince çokça anlatıyorlar. Bunu Apateistler tahmin ettiğiniz üzere yapmıyorlar.
.
Çünkü onlar APATEİST
.
Umarım emeklerime ve okuduğunuza değmiştir
.
Kültür ve Merak grubu
.
#KültürveMerak yazıları
.
Okuduğunuz için teşekkürler.
Mehmet URAL
.31/08/2021
.
Paylaşıma açık ve Zotero kayıt linki
.
facebook.com/groups/kulturve...
.
·
275 görüntüleme
Yorum yapabilmeniz için giriş yapmanız gerekmektedir.