Reycilerin mümeyyiz vasıfları
(1) Daha önce de zikredildiği gibi re'y ile fetva veren yalnız bu grup değildir. Ancak hadisçilerden farklı olarak bunlar problem vazetmek ve fetva vermekten çekinmez, bilakis hadis rivayetinden çekinir ve bu mevzuda çok sıkı davranırlar, Bu davranışlarının sebepleri vardır:
i. Rasûlullah ve Ashabının, Kitap ve sünnette meselenin açık cevabı bulunmadığı zaman re'y ictihadına başvurulması hakkındaki söz ve tatbikatı bu nevi ictihadın meşru olduğuna delâlet etmektedir.
ii. Rasûlullah (s.a) ile O'nun Hz. Ömer, İbn Mes'ûd, 'Ali gibi Ashabı hadîs rivayetinde ifratı menetmiş, az rivayet etmeye teşvik eylemiş, bununla Hz. Peygamber nâmına söz söyleyerek, Şâri'e ait olmayan bir hükmün ona izafe edilmesine mâni olmak istemişlerdir.Bu sebeple hadise dayanan bir hükmün, onu benimsemiş veya rivayet etmiş bulunan sahâbî veya tabiiye izafesi -şâri'e nisbetine göre daha ihtiyatlı bir hareket olur.
iii. Ashâb devrinin sonlarına doğru, Medine dışındaki bölgelerde "haruriyye, şî'a, kaderiyye, cehmiyye" gibi bid'at fırkalar zuhur etmiş buna bağlı olarak da bilhassa Kufe civarında "hadis uydurma hareketi" başlamıştır. Bütün bunlar, hadislerin sıhhatini tespit mevzuunda büyük bir titizliği gerekli kılmaktadır.
iv. Hadisçilere nispetle re'ycilerde hadis ve åsår miktarı daha azdır. Buna mukabil, re'ycilerin ekseriyyetinin yaşadığı Irak bölgesinin, diğer millet ve kültürlerle teması daha sıkı, iktisadi ve içtimai problemleri daha yoğun ve şümullüdür.
(2) Re'yciler, hadisçilerin aksine henüz vukubulmamış dini problemleri tasavvur ederek bunlara vukuundan önce cevaplar hazırlamak ve bu cevapları münakaşa etmekten çekinmezler.
Katâde ile Ebû Hanife arasında cereyan eden bu mevzu ile alakalı bir konuşmanın sonunda Ebû Hanîfe şöyle demiştir: "Biz belâya karşı daha gelmeden hazırlanıyoruz, gelince neresinden girip neresinden çıkacağımızı bileceğiz."
(3) Tafsilâtını, müctehid imamların ictihadlarını tetkik ederken göreceğimiz kıyás, istislah, istihsân gibi şer'î nasların yalnız elfázına değil, rûh, mána ve teşrî hikmetine matuf istidlal yollarını kullanmaları da re'ycileri, bunları ya hiç kullanmayan veya ancak zaruret hâlinde kabul eden esercilerden ayıran vasıflardan biridir.
Sayfa 112Kitabı okudu
·
7 views
Yorum yapabilmeniz için giriş yapmanız gerekmektedir.