Alevilikte tasavvufi yapı
Alevilikte var olan senkretik yapıyla beraber dinî düşünce ve pratikler göz önünde bulundurulduğunda, Alevilik için tasavvufi bir yapının söz konusu olduğu görülmektedir. Nitekim, Alevilikte ilham ve keşfin (sezgi) epistemolojik anlamda temel bilgi kaynaklarından biri olarak kabul edilmesi; kişinin insan-ı kamil olarak yetiştirilmesi için gerekli adap ve erkanın dört kapı-kırk makam çerçevesinde oluşturulması; İkrar Verme Cemi’nin tarikata giriş, inabe-biat uygulaması olması, ibadet hayatının temeline oturtulan ve içinde “tevhid” bablarıyla beraber 12 hizmet üzerinden yürütülen “cem”in bir zikir toplantısı olması; cem esnasında coşkuyu sağlamak için okunan deyiş ve nefeslerin, diğer tarikatlardaki ilahiler, kullanılan saz ve keman gibi enstrumanların, kudüm, def veya ney ile aynı mahiyette olması, bazen sözlü de olsa kimi Zeynelabidin, kimi İmam Cafer, kimi Musa Kazım ve kimi de İmam Rıza aracılığı ile silsilelerini (şecere) Hz. Ali’ye ulaştırmak suretiyle “silsiletu’z-zeheb” denilen bir silsile kabul edilerek bu olgunun “el ele el Hakk’a” olarak isimlendirilmesi pir, rehber, dede, talib şeklinde hiyerarşik bir yapılanmanın bulunması; temel ahlaki prensiplerin, toplumda var olan değişik katmanların da benimseyip “edeb ya hû” kalıbında formüle ettikleri eline-diline-beline sahip olmak kabulü çerçevesinde şekillendirilmesi; şehirleşmeyle beraber farklı oluşumlar ortaya çıksa da geleneksel anlamda Aleviliğin ana ocak ve buna bağlı alt ocaklar ve bunların bağlı oldukları tekkelere göre yapılanması; “mûtû kable en temûtû/ölmeden once ölmek”, “hasibû kable en tuhâsibû/hesaba çekilmeden kendinizi hesaba çekin” vb. anlayışının esas kabul edilmesi; Alevilerin gerek temel kaynak olarak kabul edilen eserlerinde, gerek ozanların deyişlerinde ve gerekse Alevilerce kaleme alınan kitaplarda kullanılan dört kapı-kırk makam, üç sünnet-yedi farz, velayet, evliya, ermek, ermişlik, kutb, ilham, küntü kenz vb. örnekleri çoğaltılabilecek kavramların ana iskeleti oluşturduğu terminoloji göz önüne alındığında, Aleviliğin “tasavvufi oluşum” olarak değerlendirilmesi gerektiği görülmektedir
·
85 views
Yorum yapabilmeniz için giriş yapmanız gerekmektedir.