Henüz bir yaşını doldurmamış bu kitap, Türkiye’de tarih kitapları konusunda alışık olmadığımız türden bir basıma sahip. Bir çırpıda okuyabileceğimiz kitapta renkli baskı resimler, minyatürler, belgeler mevcut. Bu durum kitaba apayrı bir hava veriyor. Yazar İsmail Erünsal Fatih’in entelektüel hayatıyla gururlanacak okura görsel bir şölen de sunmayı es geçmemiş. Kitabımız Fatih'in okuma, şiir, sanat, tarih, coğrafya vb. merakına dair bilgiler içeren yedi bölümden oluşuyor. Birçok yazara göre döneminin çok ötesinde bir hükümdar olan, çağdaşlarının asla erişemediği (ardıllarının da erişemeyeceği) bir entelektüel olan Fatih, eğitime ve bilime çok fazla önem veriyor. İstanbul’un fethi sonrasında şehri bir dünya imparatorluğunun gözalıcı başşehri yapmayı amaçlayan Fatih, bu amaçla şehirde medreseler, kütüphaneler, saraylar kuruyor. Devrin kaynakları onun Arapça, Farsça, Grekçe, Latince, İtalyanca, ve Slav dillerini bildiğini yazıyor. (Şaban Teoman Duralı hoca bir söyleşisinde muhtemelen Uygurca da biliyordu demişti.) Saraydaki görevliler ona Latince ve Grekçe eserler okuyor. Büyük İskender'i bir idol olarak gören Fatih, Flavius Arrianus'un Büyük İskender eserini okutturuyor. Kritovoulos’a göre Midilli seferinde Troya’ya gidiyor ve Akhilleus ile Aias'ın mezarlarını ziyaret ediyor. Hatta Troya’nın intikamını aldığını belirtiyor. yine Kritovoulos’a göre Atina’da Akropolis'i ziyaret ediyor. İlyada'nın bir nüshasını saray kütüphanesi için hazırlatıyor ve Klaudios Ptolemaios'un Coğrafya adlı eserini de tercüme ettiriyor. Bir de dünya haritası hazırlatıyor. Titus Livius'un Roma Tarihi'ni okuyor. Batı'dan ve Doğu'dan birçok alimi İstanbul’da ve sarayında himaye ediyor. Onlarla felsefi tartışmalara girip, şiirler okuyor. Georgios Amirutzes ile felsefe ve din tartışıyor keza 1454'te Rum Patriği yaptığı Gennadios'la da. Ali Kuşçu'ya ne kadar hürmetkar davrandığını hepimiz biliyoruz. Tasavvufla ilgileniyor, şairlere maaş ödüyor. Kütüphanesinde Uygur, Kıpçak ve Harezm'den eserler var. Atabet'ül Hakayık'ın iki nüshası, Kaşgarlı Mahmut’un Divan-ı Lügat'it Türk'ünün birinci cildi kütüphanesinde mevcut. Ermenice, Süryanice, İbranice yazılan eserler de var bu kütüphanede. Dubrovnik arşivinden öğrendiğimize göre Veziriazam Mahmut Paşa vasıtasıyla getirilen bir esere teşekkür edip, merak ettiği başka bir eserin ellerinde olup olmadığını soruyor. Venedik’ten ressam, heykeltraş, döküm ustaları istiyor. Bellini'ye portresini ve bazı avrupa haritaları yaptırıyor. Floransalı hümanistlerden Francesco Berlinghieri eserini Fatih'e ithaf ediyor. Tüm bunları okurken insan Fatih'e bir kez daha hayran olmadan edemiyor. O dönemin imkanlarıyla bilime ve eğitime dair yaptıklarını şu anki imkanlarla nerelere taşırdı, sonrasında gelen osmanlı hükümdarları onun açtığı yoldan ilerleseydi neler olurdu insan bunları düşünmeden edemiyor. Şu an bile bunları yapan kaç dünya lideri var? Ya da gelip geçenlere baktığımızda kimler böyle olabildi?

Fatih'in Entelektüel Portresiİsmail E. Erünsal · Timaş Yayınları · 202342 okunma

·

94 görüntüleme

Yorum yapabilmeniz için giriş yapmanız gerekmektedir.

Gönderi

Septimius Severus