2024 Okuma Listesi
13. Hafta - 13. Kitap
2024 yılının 13. Kitabı Jean Paul Sartre’ın Selahattin Hilav çevirisiyle Can Yayınlarından çıkmış Sözcükler adlı kitabıydı. Elimdeki, Haziran 2021 baskısı. Daha önce Sartre okumayanlar anlatımı biraz karmaşık bulabilir. Sartre sevenlerin bayılacağı bir kitap olduğunu düşünüyorum.
Sartre’ın çocukluk yıllarını anlattığı bu kitap iki bölümden oluşur. Yazar ilk bölümü Okumak, ikinciyi Yazmak şeklinde adlandırır. Bir anlamda çocukluğunu iki döneme ayırmış olur. Her iki dönemde de büyükbabası hayatı üzerindeki en etkin kişi konumundadır. Okumak bölümü babasının ölümünden sonra büyükbabasının evine taşınmalarıyla başlar. Ufak tefek olduğu için arkadaşları tarafından dışlanır. Bu onun yalnız bir çocuk haline gelmesine neden olur. Ölüm ve yaşam hakkında düşüncelere dalar. Tanrıya olan inancını yitirir. “Tanrı’ya ihtiyacım vardı; onu verdiler bana ve ben, onu aradığımı kavrayamadan aldım. Yüreğimde kök salamadığı için, bir süre bitkisel hayat yaşadı içimde ve öldü.” (s. 86) Büyükbabasının kütüphanesinde dönemin ünlü yazarlarıyla tanışır. Sartre bu kütüphaneyi tapınak gibi görmeye başlar. “Dinimi bulmuştum artık! Hiçbir şey kitaptan daha önemli görünmüyordu bana. Kitaplığı bir tapınak olarak görüyordum.” (s.53)
Yaz başlarını büyükbabası olmadan annesi ve büyükannesi ile birlikte Arcachon’da geçirirler. Ayrıyken büyükbabasıyla mektuplaşmaya başlar. Böylece çocukluğu farklı bir döneme girmiş olur. İlk yazma deneyimi şiirle gerçekleşir. Annesinden vezin kurallarını öğrenip mektuplarını şiirlerle zenginleştirir. Sonra yazılmış eserleri taklit ederek düzyazıya geçer. Büyükbabası yazarları yoksul insanlar olarak gördüğü için onu bu konuda desteklemez. İlk zamanlar yazmaktan uzaklaşsa da içindeki yazma isteğini frenleyemez. Böylece büyükbabasını ve dış dünyayı sorgulamaya başlar. Bu sorgulamalar Varoluşçuluk felsefesinin ilk tohumlarını oluşturur.
