“Gerçek sevgi, koşulsuz bir adanmışlıktır, hakir görülmeyi önemsememektir, sorgusuz sualsiz itaat etmektir, kendi aklına ve tüm dünyaya karşı gelerek tüm kalbini ve ruhunu celladına vermektir - tıpkı benim yaptığım gibi.” (s.347) Miss Havisham’ın çarpıcı fakat sonuna kadar yanlış olduğunu düşündüğüm sözleriyle başlıyorum incelememe. Çünkü ana karakterimizin hayatına yön vermiştir bu kadın ve sözleri. Ana karakterimiz Pip ablası ve eniştesiyle yaşayan, sıradan bir taşra çocuğudur.

Charles Dickens her zamanki gibi öyküsünü büyük bir olay ile başlatıyor. Pip küçücük yaşında, hapisten kaçmış bir mahkumla karşılaşıyor. Tehdit ediliyor ve korkudan titreye titreye adama yardım ediyor. Bu olay aslında Pip’in karakter gelişimi için önemli bir olay olmasının yanında kitabın da mihenk taşıdır.

Charles Dickens tıpkı

İki Şehrin Hikâyesi ‘nde olduğu gibi tüm karakterleri ve tüm olayları örgü gibi örmüş, okuduğunuz hiçbir şeyin öylesine yazılmadığına emin olmuş. Karakterlerin hemen hemen hepsinin hayatlarının bir noktada birbirleriyle kesişmiş olması ve araya serpiştirilmiş hayalet yanılsamaları, ufak ufak hissedilmesi amaçlanmış gerginlik ve doğaüstü spiritüel bir olay ile karşılaşacakmışsınız hissi, Dickens’ın kaleminden okumaya alıştığımız şeyler olduğundan kitap boyunca sizi hiç terk etmiyorlar. Karakterlerin hepsi dolu dolu hikayelere sahip, her biri için ayrı ayrı roman yazılabilecek kadar enteresan hayatlar yaşıyorlar. Kitabın bir diğer mihenk taşı Miss Havisham’dır. Kendisi kalbi kırılmış, aşka acısı ile yanmış bir kadındır ve güneşe dahi küsmüştür. Hayaletten farksız yaşamını değiştirmeye gücü yoktur bu yüzden kendisine istediği şekli verebileceği bir evlat edinir. Güzeller güzeli Estella bebekliğinden itibaren onun ellerinde büyür. Miss Havisham, Estella’dan erkeklerin kalplerini paramparça etmesini, onları ağlatmasını ister. Kendi alamadığı intikamını Estella üzerinden diğer erkeklere yıkar aslında. Fakat kalbinde büyüttüğü anlamsız nefret ve diğer bütün kötücül duygular aslında dünyadaki lanetidir onun. Nitekim sonunda vicdan azabıyla ateşlerde yanan da kendisi olacaktır. Daha küçücükken Pip eve çağırılır ve Estella ile oyun oynamaya başlar. Estella tarafından ağlatılır, aşağılanır. Miss Havisham uzun bir süre bunu izlemeyi devam ettirir. İlerleyen dönemde kim olduğunu gizleyen varlıklı biri Pip’in büyük umutlar taşıdığını ve büyük bir beyefendi olacağını, bu yüzden de kendisine maddi olarak destek sağlayacağını bir avukat aracılığıyla iletir. Tek şartı kimliğinin gizli kalması ve kimse tarafından sorgulanmamasıdır. Pip ablasını ve onu çok seven eniştesini geride bırakır, bir beyefendi olmak üzere evinden ayrılır.

Martin Eden ‘ın burjuvazinin pençelerinde çırpınmasına benzer yaşadıkları. Yine de büyük umutları adaptasyonunu kolaylaştırır ve öyle ki geldiği yeri hepten unutur. Kitapta herkes öyle çok acılar çekiyor ki hiçkimseyi iyi ya da kötü kalıbına sokamıyorsunuz. Daha kötüsü hiçkimse konuşma cesareti gösteremiyor. Bence yıkımın başlıca sebebidir iletişimsizlik ve geç kalınmışlık. Kitabında bize iyi de bir ders veriyor Dickens. “Görünüşe aldanma.” diyor. Kitabın sonlarına doğru bu sözün doğruluğuna hak vereceksiniz. Gelen eleştiriler üzerine iki farklı son yazmış yazar. Ben orijinal sonu daha makul buldum. Çünkü yaşamını olduğu gibi kabullenemediğinden hayıflanan biriydi Pip. Sonunda bazı şeylerin kabullenildiği bir son daha yerinde olacaktır bu yüzden. “Fakat dünya böyle işte. Ümitler boşa çıkıyor. Son geliyor.” (s.905) -