Herman Melville ülkemizde en çok Moby Dick adlı romanıyla tanınan ABD'li romancı, öykücü ve şair, güney denizlerinde geçen gençliğinin deneyimlerini yansıttığı, insan ruhunun ikilemlerini ve ikiyüzlülüğünü sergilediği yapıtlar vermiştir. Melville, genç yaşta yazı yazmaya başlamış ama eleştirmenlerce beğenilmemiş, hak ettiği üne ancak ölümünden sonra kavuşmuştur. Pequod isimli gemi, tayfası ve kaptanıyla okyanuslarda balina avcılığı yapmaktadır. Balinalardan elde ettikleri değerli yağları satıp yaşamlarını sürdüren bu denizciler günün birinde dünyanın tüm okyanuslarına nam salan beyaz balina Moby Dick ile karşılaşırlar Moby Dick neredeyse tüm balina avcılarının tanıdığı hakkında efsaneler yaratılan bir balinadır. Kimisi onun ölümsüz olduğunu söyler, kimisi aynı anda birden fazla yerde görüldüğünü, kimisi de sırtından onlarca zıpkınla yaşadığını anlatır, Moby Dick böyle efsaneleşen ve rast geldiği av anlarında diğer balinaları kurtarıp gemileri de batıran bir nevi kahramanıdır denizlerin, işte bu balina ile karşılaşır Pequod gemisi ve bu karşılaşma Pequod'un kaptanı Ahab'ın bacağına ve geri kalan ömrünün denizlerde Dick'i aramasına sebep olacaktır. Ahab kaybettiği bacağı ile birlikte büyük bir öfke ve kin kazanmıştır dünyanın her yerinde balinaların izini sürüp o efsanevi balinayı aramak ve onu katletmek için durmadan yelken açmıştır. Öyle ki Ahab şöyle tanımlar Moby Dick ile ilişkisini : '' Gözler görülen şeyler mukavvadan maskeler gibidir. Ama her olan biten şeyde, her canlı işte, her sugötürmez olayda, bilinen her şeyin içinde, bilinmez bir akıl vardır. Bu akıl, kendi damgasını vurur o akılsız mukavva maskeye. Eğer insan vuracaksa, o maskeye vurmalı. Mahpus, zindandan kaçabilir mi duvarı delmeden? Beyaz Balina, benim dört bir yanımı saran o zindan duvarıdır işte. Bunun ötesinde hiçbir şey yok sandığım da oluyor zaman zaman. Ama ne olursa olsun, eziyor beni bu balina, kemiriyor içimi. İnsanı küçük düşüren bir güç görüyorum onda, anlaşılmaz bir kötülük görüyorum onda. İşte bu anlaşılmaz şeyden nefret ediyorum asıl. Beyaz Balina ister kötülüğün bir aracı olsun, ister kötülüğün ta kendisi, ondan alacağım öcümü.'' Böylesi bir nefret ve hırsla denizleri arşınlayan Ahab kendisiyle birlikte pek çok kişiye felakete sürükleyecektir ve bu da kitabın soluksuz okunmasına en büyük nedendir. Moby Dick kitabın kapağı okununca sıradan bir balina avcı öyküsü sanılan içeriğinde dünyanın neredeyse tüm mitolojik ögelerine yer veren, denizlerin altını üstünü irdeleyen, dinsel metaforlar, mitolojik imgeler ve şiirsel diliyle eşsiz bir okuma hazzı armağan eden çok büyük bir anlatıdır. Yazar öyküsünü kitaplaştırırken pek çok şeyi araştırmış, pek çok kaynaktan yararlanmış ve büyük bir okyanus destanı yaratmıştır. Yunus peygamberden, Nuh Nebi'den, Heracles'ten, Zeus'tan, İsa'dan söz etmiş olayı büyük bir şiire dönüştürmüştür. Kitabı okurken tüm bu anlatıları irdelemek anlamak mümkündür yazar bu mitolojik ve dinsel ögelerin yanında denizcilik kavramlarını ve balina dünyasının tüm detaylarını da anlatmıştır bu da kitabın nasıl incelikli ve derin bir emekle yazıldığının kanıtıdır. Kitabı Türkçe söyleyen Mina Urgan ve Sabahattin Eyüboğlu'nun muazzam çevirisine de değinmeden geçemeyeceğim o şiirsel ahengi düzyazıda duyumsatmak büyük bir başarı bana kalırsa ve Shakespeare sonelerini andıran uzu pasajların ritmini hissettiren o hazzı yansıtan çeviri haddim olmayarak takdiri hak ediyor..

Moby DickHerman Melville · Yapı Kredi Yayınları · 20215,6bin okunma

·

234 görüntüleme

Yorum yapabilmeniz için giriş yapmanız gerekmektedir.

Gönderi

Caner S.