Immanuel Kant
Bugün felsefe tarihinin en büyük filozoflarından biri olan Kant’ın doğum günü.
📌Immanuel Kant (1724-1804)
Doğu Prusya’nın Königsberg kasabasında doğmuştur ve hep burada yaşamıştır. Alman felsefesinin kurucu isimlerinden biri olmuş ve felsefe tarihinin kendisinden sonraki dönemini belirleyici olarak etkilemiştir.
📌Kant'ın büyüklüğü şöyle ifade edilir: Felsefede ya Kantçı olunur ya da Kant’a karşı çıkılır ancak Kant’a değinilmeden felsefe olmaz. Başta bilgi kuramı, ahlak ve estetik olmak üzere pek çok felsefi disiplinle ilgilenmiş ve bu alanlarda çığır açıcı katkılar sağlamıştır.
📌Kant, her zaman dakik olmasıyla efsanevi bir nam salmıştır. Sabah erkenden yürüyüş yapan Kant’ı pencerelerinin önünden geçerken görenlerin saatlerinin ayarını ona göre yaptıkları söylenir.
📌Kant, kararlılığın, çalışmanın, azmin cisimleşmiş hâlidir. Kant, felsefe tarihinin en önemli kitaplarından biri olan Saf Aklın Eleştirisi’ni 57 yaşında yazmıştır.
📌Kant, bilgi kuramı konusunda kendinden önceki iki büyük gelenek olan akılcılık ile deneyciliği birleştirmiştir. Kant, akılcıların doğuştan bilgilerini düzenleyerek, her insanda olanak olarak bulunan bilme yetileriyle ilişkilendirir.
📌Bilgi, insanda saf düzeyde bulunan bilme yetileri duyarlık, anlama, imgelem ve aklın eşgüdümlü çalışmasının sonucu olarak ortaya çıkar.
📌Kant, “Bütün bilgimiz deneyimle başlar ancak deneyimden ibaret değildir.” der.
📌Bilme yetileri Kant’ın gemüt (can) adını verdiği bütünde yer alır. Gemüt’ün düşünsellikle ilgili yanları anlama yetisi ve akıldır. Gemüt’ün duyusal yanı ise duyarlıktır. İmgelem yetisi düşünsel ve duyusal yanın birlikte iş görmesine aracılık eder. Duyarlığın a priori formları: uzay ve zaman; tasarımları görüdür. Görü, çeşitliliğini biçimlendiren yeti anlama yetisidir. Biçimlendirmeyi mantıksal işlevler ve kategoriler aracılığıyla yapar.
📌Görüsel çeşitlilik sentez edimiyle sınıflandırılır. Sentez ediminden sorumlu iki yeti: anlama yetisi ile imgelem yetisidir.
📌İmgelem yetisi tasarım çeşitliliğini ilkin zamansal bakımdan sıraya koyarak, ardından ayrımsayarak daha sonra da onları belli kavramlar altında toplayarak sentezler. Akıl, bilme etkinliğine sınır koyar. Diğer bir deyişle insan bilgisinin sınırlarını belirler. Kant’ın tüm felsefi dizgesi bu sınırları çizme üzerine kuruludur. Bu çabasını transendental felsefe olarak adlandırır. Transendental felsefe bilginin olanaklarını ve sınırlarını araştıran felsefedir.
📌Kant, ahlak konusunda da felsefe tarihi açısından önemli yer tutar. İyi isteme sağlıklı bir akılda doğal olarak bulunan koşulsuz bir iyiliktir. Başka bir şeye aracılık etmesinden ötürü değil, kendi başına değerlidir. İnsan bir ödev varlığıdır. Bir eylemin iyi olabilmesi için ödeve koşulsuz uygun olması gerekir. Kant’a göre ahlaki bir eylem ödeve biçimsel olarak uyan değil, ödevin kendisinden kaynaklanan eylemdir. Söz gelimi hırsızlık yapıp yakalanacağını düşündüğü için hırsızlık yapmayan kişi gerçekte ahlaksızdır.
#philosophy #sociology
·
92 views
Yorum yapabilmeniz için giriş yapmanız gerekmektedir.