(arkakapakyazısından) “Kendi kendini eğiten insanın hikâyesi olan Hayy bin Yakzân, Ortaçağ’ın en önemli dinî-felsefî eserlerinden biri sayılmaktadır. İbranice, Latince, Flamanca, Fransızca, Almanca, İngilizce çevirileriyle XVII. Ve XVIII. Yüzyıl Avrupası’nın en popüler eserlerinden biri olmuş, Avrupa edebiyatında azımsanmayacak bir iz bırakmıştır.” İbn Tufeyl, 1106 – 1186 yılları arasında Endülüs’te yaşamış, ünlü bir hekim, filozof, matematikçi ve şair. On parmağında on marifet taşıyan yazarın, yaşadığı dönem olan 12. Yüzyılda yazdığı bu eserin, yazılmasından yüzyıllar sonrasında, 17 ve 18. Yüzyıl Avrupa’sında pek çok dile çevrilmesi, bir de üstüne, epeyce de ses getirmiş olması ilgimi çekti ilk etapta. Arapçadan dilimize çevrilen kitabın giriş bölümünde, 20 – 25 sayfalık bir içerik incelemesine yer verilmişti. Ana metine geldiğimizde ise, bir ceylanın annelik edip büyüttüğü Hayy adında bir kahramanın aşama aşama kendini ve içinde yaşadığı dünyayı keşfetme ve anlamlandırma süreci anlatılıyordu. Bu anlatımda: İnsanın kökeni, Ruh, Canlıların ortak ve birbirinden ayrılan özellikleri, Doğum, Ölüm, Doğanın unsurları, Doğa – insan ve doğa – diğer canlılar ile ilgili gözlemlerinden bahsediliyordu derinlemesine. Hayy, bu gözlemleri yaparken, kendi türünün diğer canlılardan farkının üstün aklı ve fikri sayesinde sadece yaşamını sürdürme ile sınırlı kalmadığını, duyguları, düşünceleri, en önemlisi de aklı ile yaşamını zaman içinde yavaş yavaş şekillendirdiğini belirtmisti. Bunu yaparken de, fen bilimleri, sosyoloji, felsefe konularının temel kavramlarını, o alanda sözü gecen Aristoteles, İbni Sina, Gazali gibi duayenlerin değerli fikirleriyle destekleyerek sunuyordu. Bana en ilginç geleni ise (belki de bilgi eksikligim olabilir ama), insan ihtiyaçlarını Maslow’un İhtiyaçlar Piramidine benzer bir şekilde önceliklendirmesiydi. Çünkü, Maslow’un İhtiyaçlar Piramidi 1943 yılında yayınlanarak literatüre girmiş okuduğum kadarıyla. Hayy, kendi oluşturduğu bu öncelik sıralamasına uygun bir yaşam sürmeye ve çevresindekilere keşfettiklerini anlatarak onları da bu şekilde yaşama konusunda etkilemeye çalışıyordu. Tüm bu yaratılış sürecini ve sonrasında başlayan keşfetme döneminin aşamalarını Hayy’ın yaşının gerektirdiği özellikleri de göz önüne alarak basitten karmaşığa doğru anlatıyordu İbn Tufeyl. Ki bu bölümler bana biraz Sophie’nin Dünyası kitabını da anımsattı. İnsanın ihtiyaclarını karşılayıp kendini gerçekleştirerek geldiği en üst noktada da inanç ve yaratıcı konularını irdelidi ve en sonunda da Allah inancına bağlayarak bitirdi kitabı. Baştan sona bilgi dolu, pek çok konuda çağının üzerinde tespitlerle yazılmış, ilginç bir kitaptı. Okurken şimdi okullarda öğrendiğimiz pek çok bilginin temellerini yakaladığım, beni düşünmeye sevk eden bu kitabı gerçekten beğendim. İçeriginden ve anlam kaybı olmasın denilerek dilinin tamamen günümüz Türkçesi’ne uyarlanmamasından dolayı, normalden daha yavaş bir tempoda okudum. Kısa ama, zengin içerikli, yazıldığı dönemi düşündüğümde beni şaşırtan ve beğenerek okuduğum bir kitap oldu Hayy Bin Yakzan. Özetle, İnsan, yaratılış, inanç, doğa, felsefe konularına ilgi duyan, İbn Tufeyl hakkında bilgi sahibi olmak isteyen tüm okurlara bu kitabı tavsiye ediyor okumayı, keyifli okumalar diliyorum herkese. Kitaplarla kalın. (alıntılar) “…felsefe, kişinin kendine has ve ayrıcalıklı uğraşıdır, aydınlanma yolunda belirli bir mizaç ve istidadı gerektirir. Din ise toplumsal disiplindir, bakış açısı kişi temelinde değil, kavramlar ve toplumsal düzeydedir.” “Eğer bu sözler seni tevarüs etmiş olduğun itikatten şüpheye düşürüyorsa, bu kafi derecede bir faydadır. Zira, şüphe duymayan sorgulamaz, sorgulamayan görmez, görmeyen kişi ise kör ve şaşkın olmaya mahkumdur der ve şu beyti ekler Gazzzali: Gördüğüne tutun, işittiğini terk et. Güneş varken, Zühal’e ne hacet.” “..Aristolyen bir ön kabul, doğada hiçbir şey boş yere değildir.” “Medeniyetle birlikte doğadan ve onun özgür canlılarından uzaklaşma ve yabancılaşma kaçınılmazdır. Bu, Gılgameş’ten veri Yakın Doğu’nun temasıdır.” “Beden tektir, tüm aletleri uygun olduğu işlev ve ulaşmak istediği gayeler gereğince kullanır.”

Hayy Bin Yakzanİbn Tufeyl · İş Bankası Kültür Yayınları · 20211,614 okunma

·

82 görüntüleme

Yorum yapabilmeniz için giriş yapmanız gerekmektedir.

Gönderi

papirusktp