Satranç, Zweig’in psikolojik birikimini bütünüyle devreye soktuğu bir öyküdür. Bu metninde, Goerhe’nin “klasik öykü kuramı”an bağlı kalan ve “duyulmadık bir olayın sanatsal düzlemde işlenmesi” ilkesi doğrultusunda bir anlatı mimarisi oluşturan yazar, olay yeri olarak New York’tan Buenos Aires’e girmekte olan yolcu gemisini seçmiştir. Bu gemide tamamen rastlantı sonucu karşılaşan üç kişi, yani dünya satranç şampiyonu Mirko Czentovic, bir zamanlar çok usta bir satranç oyuncusu olan ama satrançtan uzak kalmış olan Dr. B., öyküdeki “duyulmadık olay”ın aktörleridir. Çünkü Dr.B., mükemmel bir satranç oyuncusu olmasını ve ilk maçta dünya şampiyonunu yenmesini, geçmişteki son derece sıra dışı bir olaya borçludur. Asıl mesleği avukatlık olan Dr.B., büyük manastırların ve bu arada eski Avusturya hanedanı üyelerinin mal varlıklarını yönetmektedir. Bu işini Avusturya’nın Naziler tarafından işgalinden sonra da sürdüren Dr.B., malvarlıklarına el koymak isteyen Gestapo tarafından tutuklanır. Bir otel odasına atılır ve dış dünyayla bağlantısı kesilir. Tam anlamıyla bir “hiçliğin” içerisinde, zaman ve mekan dışı bir yaşam sürer. Sorguya götürüldüğü bir sırada, asılı duran pardesünün cebindeki kitabı çalar ve kitabın içinde yüz elli adet değişik satranç partisinin bulunduğu bir tür satranç ders kitabı olduğunu anlar. Kitaptaki satranç partilerin hepsini ezberledikten sonra yenisini kendisi kurgulamaya başlar ve artık zamanla kendisiyle rakip olur. Bu da çok hırslanmasına neden olur. sinir krizleri bile geçirir.. Stefan Zweig İkinci Dünya Savaşı’nın korkunç atmosferinden uzaklaşmak için Brezilya’ya yerleşir. Nazilerin Avrupa’daki ilerleyişlerini, bu arada Gestapo’nun tüyler ürpertici cinayetlerini titizlikle izleyen yazar, arkadaşlarına yazdığı bir mektupta “Sizler yeni bir gün doğumunu bekleyebilirsiniz, benim buna gücüm kalmadı.. “ diyerek, 1942 yılında eşiyle birlikte hayatına son verdi. Satranç, işte bu koşullarda ve böyle bir atmosferin damgasını taşıyan bir öykü. Metnin en baskın özelliklerinden birisi ise mimari kurgusunun bütünüyle Zweig’ın uçsuz bucaksız diye nitelendirilebilecek psikolojik analiz yeteneğini ve gücünü temel alması.

SatrançStefan Zweig · Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları · 2020238.5k okunma

·

25 views

Yorum yapabilmeniz için giriş yapmanız gerekmektedir.

Gönderi

Betül Kara