Dobrolyubov’un 25 gibi çok genç bir yaşta hayatını kaybetmesi üzücüyken bir de daha 23’ünde böylesine nitelikli bir eleştiri sunması hayatını kaybetmesiydi kim bilir ne kadar değerli yazılar yazacağını yüzümüze çarptığı için insan ister istemez bir acı duyuyor. Oblomov üstüne yazılmış belki de en güzel incelemeyi kendisi yapmış. Zaten Gonçarov’un da Dobrolyubov’dan ve Oblomov yazısından beğeniyle bahsetmesi bunu doğruluyor. Kitapta bahsetmem gereken bir şey daha var. Oblomov’un yanında Dostoyevski’nin

Ezilenler ve Turgenyev’in

Arefesinde kitaplarına yönelik iki inceleme yazısı daha vardı. Yazarın özellikle Dostoyevski’yi yetersiz bulup eseri güzelce eleştirmesi hoşuma gitti. Zaten kitap temelde de Dickens’tan esintiler taşıyordu. Turgenyev’in eserini okumadığım için yapılan eleştiriye dair bir görüş belirtmem doğru olmaz. Neyse Oblomov’a tekrar dönelim. Bu eleştiri yazısında en sevdiğim nokta yazarın Oblomov dışındaki diğer karakterlere de yer vermesiydi. Özellikle Ştolz üstünden yaptığı çıkarımlar çok başarılıydı. Keza Olga ve Zahar da bundan nasibini almıştı. Hatta Olga’nın biraz olsun yerilmesi de hoşuma gitmedi değil. Ama tabii en derin ve ayrıntılı eleştiriler Oblomov üstünden yapılmıştı. Oblomovluk kavramını anlatırken Puşkin’in Onegin’inden, Turgenyev’in Rudin’inden ve Lermontov’un Peçorin’inden sürekli faydalanması ve onları Oblomovluk kavramını açıklarken sürekli baz alması, adeta bir basamak olarak kullanması fikri çok güzeldi. Bu karakterlerden sürekli verilen göndermelerin Oblomov’u daha iyi anlamamıza yardımcı olduğu da aşikardı. Oblomov’un davranışlarının ve karakterinin alt yapısını bu üç karakterin oluşturması gerçekten şaşırtıcı geldi bana. Zira ben bu denli geniş bir açıdan hiç düşünmemiştim. Ama okudukça gerçekten son derece haklı olduğunu görünce benim fikrim de bu yönde pekişti. Okuyucunun ufkunu bu denli geliştiren eserlere her zaman denk gelmezsiniz. Gelince de gerçekten özel bir şeyler hissedersiniz. Bu kitap da bana tam olarak bunları yaşattı. Şiddetle tavsiye ediyorum o yüzden. Kitabı okumadan önce bahsettiğim incelemesi yapılan diğer iki kitabı da okuyup ondan sonra bu esere yönelirseniz sizin için daha iyi olur.