Türk edebiyatında en çok takdir gören ve bir o kadar da yerilen kitapların başında hiç şüphesiz Kara Kitap geliyor. Seven neden bu kadar çok seviyor ya da sevmeyen neden bu kitaptan nefretle bahsediyor bunun cevabını benim gibi çömez bir okuyucunun vermesi çok zor. Bence kitapta belli bir merkez noktasının olmaması kitap üzerinde tartışmaların temel sebebi ve bu tartışmaların sonu gelmeyecek gibi duruyor. Okuyucu kendine göre bir merkez bulabilirse kitaba sıkı sıkaya sarılıyor. “Kara Kitap” bir aşk kitabı, bir aile kitabı, bir polisiye kitap, bir arayış romanı, bir postmodern roman, bir ansiklopedik roman, köşe yazılarıyla derlenmiş bir kitap. Kim ne şekilde okumak isterse alacağı keyif de ona göre değişiyor. Kara Kitap her okuyuşta kendini değiştirebilen ve okuyucunun farklı merkez noktaları bulmasına olanak sağlayan bir roman. Sanırım benim de sevme nedenim bu. Kitabı ilk kez lise yıllarımda okumuştum ve hiçbir şey anlamamıştım. Daha sonra “Kara Kitap Üzerine Yazılar” isimli bir kitabı okuyunca ve kitap hakkında biraz bilgi sahibi olunca ikinci okuyuşta kitabı çok sevdim. Bence biraz bilgi sahibi olmadan “Kara Kitap”ı okumak karanlık bir gecede fenersiz bir labirentte yol almak gibi bir şey. “Kara Kitap’ın Sırları” kitabı da bu bağlamda okura ışık tutacak bir kitap. Bu kitabın “Kara Kitap Üzerine Yazılar”dan farkı daha ziyade Pamuk’un kitabını yazarken tuttuğu kişisel notlarından derlenerek hazırlanması. Diğer kitap daha çok eleştirmenlerin “Kara Kitap” hakkında yazdıkları olumlu ve olumsuz eleştiri yazılarından oluşuyordu. Pamuk bu kitabı yazmaya 33 yaşında başlamış ve 5 yıllık bir çalışmanın ürünü olarak ortaya çıkmış. Amerika’da başlayan yazım süreci farklı yerlere taşınarak nihayetinde İstanbul’da son buluyor. İsveç Akademisi’nin başkanı Horace Engdahl, 12 Ekim 2006’da gazetecilere ödülün gerekçesini açıklarken, Pamuk’un en özgün başarısının Kara Kitap olduğunu söylemişti. Pamuk’un tüm romanlarını en az iki kere okumuş biri olarak bu görüşü şiddetle destekleyenlerdenim. Pamuk’un diğer tüm kitapların özü, çıkış noktası, beslendiği kaynak bence “Kara Kitap”. “Kara Kitap” Pamuk’un kara kutusu bence.
Bu kitapta ise az önce belirttiğim gibi Pamuk’un kişisel notlarından derlenerek hazırlanmış. Nasıl ki güzel bir filmin kamera arkası çekimlerini izlemek en az filmi izlemek kadar heyecan veriyorsa aynı şey kitaplar için de geçerli; hele bu kitap Kara Kitap ise. Yani bu kitapta kısacası kamera arkası görüntüler var. Pamuk kitabı yazarken her bölüm için bir defter tutmuş ve bu defterlere çeşitli notlar almış. Kitabın neyi nasıl anlatacağından tutun da kendisine verdiği öğütlere kadar birçok not varmış bu defterlerde… Kitabın son halini okuyan okur bu defterlerdeki taslakları görünce şaşırmadan edemiyor. Karakterler için ilk düşünülen isimler, kitabın kaç bölümden oluşacağı, kitabın ilk adının ne olduğu (Pamuk ilk olarak kitaba “Altı Milyon” adını vermek istemiş. – İstanbul’un o zamanki nüfusu) hangi bölümlerin çıkartılıp hangilerinin eklendiği, kitaptaki bilgilerden hangisinin gerçek hangisinin kurmaca ya da sallama olduğu ve daha bu gibi pek çok ayrıntı okuru şaşırtıyor. Pamuk’un el yazısı, yazım sırasında bilinçsizce çizdiği şekiller ve resimler, kitaptaki yer ve kişilerin gerçek fotoğrafları da okura bir hayranlık sunuyor. “Kara Kitap”ın şifrelerini çözmek adına önemli bilgiler ve ipuçları barındıran bu kitap okuyucuyu kitabı tekrar okumaya sevk ediyor. Orhan Pamuk’un hiçbir yerde yayınlanmamış özgün yazı, çizim ve fotoğraflarıyla kitabı seven okurlar için ayrı bir heyecan sunuyor kitap. O defterler duruyorsa ve Pamuk bir gün o defterleri bir kitap olarak yayımlarsa okurlar için tüm şifreler de çözülmüş olacak. Belki o zaman tartışmalar bir nebze son bulur ve kitabın hak ettiği değer kendisine ve sahibine iade edilmiş olur.
