Shakespeare hemen bütün oyunlarında yaşamı olanca karmaşıklığı, muğlaklık ve gizemiyle sergilemiş, sorunları ortaya koyarken siyah beyaz yargılarından bilinçli olarak kaçınmıştır. İnsan deneyimini basite indirgeyen kesin çözümler yerine bizlere soru sorma ve kendi çözümlerimizi üretme olanağı sunan Shakespeare böylece eskimeden, demode olmadan günümüze gelmeyi başarmış ender yazarlardan biri. Shakespeare'in sürekli yeni yorumları davet etmesi, çağdaşımız olmasa da güncelliğini koruduğunun en güçlü kanıtıdır kuşkusuz. İlk baskıası 1623'te yayımlanan ilk Folio ile olur. Shakespeare'in Macbeth'i yazarken Holinshed'in Tarihi (1587) isimli kitabından yararlandığı biliniyor. Tarih kitabında Duncan güçsüz hatta beceriksiz olarak yazılmış olsa da Shakespeare bunun tam tersine iyi hatta ideal bir hükümdar vurgusu yapıyor, Machbeth'de. Holinshed‘e göre Macbeth İskoçya tahta üzerinde hak iddia edilebilecek bir konumdadır ve Duncan’ı öldürüp yerine geçtikten sonraki ilk on yıl boyunca iyi bir kral olarak tanınır; Banquo ise Macbeth’in Kral Duncan’ı öldüreceğini bilir, hatta yardım edeceğini söyler kendisine. Buna karşılık Shakespeare’in Macbeth’i tahtı düpedüz gasp ettiği gibi krallığın ilk gününden itibaren kanlı bir despot olarak tanınır. Oyundaki Baquo da tarih kitabındaki Banquo‘dan çok farklıdır. Pekçok eleştirmene göre Shakespeare‘in Holinshed‘deki malzeme üzerine yaptığı değişiklikler tek bir gayeye yöneliktir: Macbeth‘e yükselme arzusu ve politika dışında, bizlere makul görünecek hiçbir amaç veya mazeret tanımamak. Bu yüzden Macbeth’in davranışlarını bir ölçüde anlaşılabilir kılacak, en azından ilk cinayeti mazur gösterecek herhangi bir nedeni yer vermemiştir oyunda. Oyunda kötü şeyler hep gece olur. İyi şeyler ise ışıkla gelir. Kızıl renk kani temsil eder. Giysiler hep gerçeği ve kötülüğü örtmek için kullanılmıştır. Stanley Wells’in işaret ettiği gibi, Macbeth ve Lady Macbeth dışındaki tüm karakterlerin rolleri işlevsel niteliktedir: iyiler safında yer alan hiçbir karaktere üç boyutlu kişilik vermeyen Shakespeare oyunu kişiler arası çatışma yerine tek bir karaktere ve ona en yakın kişi olan karısına odaklar; olayların tümünü Macbeth ve karısının zihninden süzüldüğü şekliyle aktararak “içerden” izleyebildiğimiz karakter sayısını da iki ile sınırlamış olur. Norveçlilerle olan savaşta büyük kahramanlık gösteren Macbeth’i kral ödüllendirmek ister. Cawdor Beyi savaşta ihanet etmiştir ve toprakları elinden alınarak cezalandırılacaktır. Macbeth, Banquo ile savaştan dönerken cadılarla karşılaşır. Cadılar ona önce Cawdor Bey'i sonra kral olacağını müjdelerler. Banquo'ya ise sen krallar yetiştireceksin derler. Macbeth daha o sırada kral olabilmek için Kral Duncan'ı öldürmesi gerektiğini düşünür. Kralla karşılaştıklarında Cawdor beyi olduğunun müjdesi doğrulanır. Macbeth karısına kirli düşüncelerine dair bir mektup yazar. Lady Macbeth daha mektubu okur okumaz bu işi başarmak için kendisinden kadınlığının alınmasını ister. Bir süre sonra Macbeth eve gelir, Lady Macbeth'e kralın bu gece onları ziyaret edeceğini söyler. Lady Macbeth kocasına bu işi gece halletmeleri gerektiğini söyler. Macbeth bunu o kadar da heyecanlı istememektedir artık. Bunun üzerine Leydim Macbeth onun erkekliğinden dem vurur. İsteğini Macbeth'e kabul ettirir. Geceleyin Kral Duncan'ı öldürüp suçunu oğulları Malcolm ve Donalbain (İrlanda) üzerine atarlar. Malcolm İskoçya'dan kaçarak İngiltere'ye sığınır. Macbeth bunun üzerine kral olur. Fakat krallığı da koruması gerekiyordur. Bunun üzerine Banquo'nun kendisine ihanet edebileceğinden korkarak, Banquo ve oğlu Fleance'i öldürtmekk için katil tutar. Fleance katillerden kurtulur. Bu sırada İskoçya soylularından Macduff artık İskoçya'nın yaşanılmaz bir yer olduğu düşüncesiyle İngiltere'ye Malcom'un yanına gider. İngiltere'de bir ordu bulunmaktadır. Bu ordu İskoçya'ya girdiği sırada Lady Macbeth ölür. Artık Macbeth ölenlere üzülmemektedir. Tam aksine kendisi de ölü olmayı istemektedir. Yine de İngiltere ordusu ilk savaşa girmeden bir süre önce cadılara tekrar giderek geleceğini öğrenmek ister. Birnam Ormanı ayaklanıp yürümeden ölmeyeceğini ve anadan doğma kimsenin onu öldüremeyeceğini söylerler. Savaş başladığında İlgiltere 0rdusu Birnam Ormanı'na girdiklerinde sayıları anlaşılmasın diye ağaçlarla birlikte yürüdüklerinden haberciler Macbeth'e "Birnam Ormanı yürüyor!" diye haber getirirler. Macbeth öleceğini anlar fakat hala anadan olmayan kimse gelmemiştir. Macbeth, Macduff ile karşı karşıya geldiğinde onun doğum sonrası olmadığını, annesinin karnından kesilip çıkarıldığını anlar. Hayata gözlerini yummadan konuştuklarından hem ellerindeki anla kanla daha fazla yaşayamadığını hem de hala yaşamak istediğini anlıyoruz. Son olarak Malcolm İskoçya kralı olur.

MacbethWilliam Shakespeare · Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları · 202122,7bin okunma

·

40 görüntüleme

Yorum yapabilmeniz için giriş yapmanız gerekmektedir.

Gönderi

Sümeyye