Itaat
"Hitler iktidara gelmeden önce Almanya'dan ayrılan Musevi bir anne babanın çocuğu olan Milgram, 1960'lı yıllarda özellikle de Hitler döneminde Almanların nasıl iktidara uyum gösterdikleri noktasında bir araştırma yapıyor. Ve deneyinde "Nazi Almanyası' nda yaşanan soykırıma aktif olarak katılanlar bu kötülükleri bilerek, isteyerek ve farkında olarak mı yapmışlardı, yoksa otoritenin isteği doğrultusunda sadece emirleri mi uyguladılar?" sorusuna cevap arıyor.
Deney yapılırken gönüllülere, deneyin amacının "öğrenmede şiddetin rolü" olduğu söyleniyor ve bir odaya öğretmen rolünde bir gönüllü, diğer odaya da öğrenci rolü ile aktör konuyor. Ancak gönüllüler, öğrenci rolündeki kimselerin de kendileri gibi gönüllü katılımcı olduğunu sanıyorlar.
Öğretmen, öğrenciye sorular soruyor ve yanlış cevaplaması durumunda, on beş volttan başlayarak dört yüz elli volta kadar yükselen şiddette elektrik veriyor. Öğretmenin yanındaki uzman (otorite) da öğretmene voltajı sürekli arttırması yönünde etki ediyor. Tabi gerçekte elektrik verilmiyor. Neticede öğrenci rolündekiler aslında aktör!
Burada sınanan, öğrenmede şiddetin rolü değil, öğretmen rolündeki sıradan kimsenin, günlük hayatlarında yapmayı reddettiği davranışları, otoritenin (uzmanın) emirleri doğrultusunda yapıp yapmayacağı yani voltajı ne kadar yükselteceği.
Deneye başlamadan önce yapılan ankette, gönüllülerin yüzde kaçının en yüksek volta kadar elektrik vereceği sorusuna çıkan sonuç: %1. Bu da zaten toplumdaki sadist oranı. Ancak deney yapıldıktan sonra gözlemleniyor ki gönüllülerin %60'ı hiç tanımadıkları, kendilerine hiç zararı dokunmamış insanlara dört yüz elli voltluk elektrik verebilmişler!
İşin ilginci gönüllülerin hiçbiri, deney sonrasında bu deneyi şikayet etme girişiminde bulunmamış! Veya deney tamamlanınca yan odaya geçip öğrenci rolündeki kimsenin sağlığı iyi mi diye kontrol etmemiş.
Deney, ABD'den sonra, İngiltere'de ve Avustralya'da tekrarlandığında gözlemleniyor ki buralarda "itaat" oranı daha düşük ancak yine de yüksek oranda otoriteye itaat mevcut. İspanya'da, Avusturya'da ve Almanya'da oranlar daha yüksek. Örneğin Almanya'da bu oran, yüzde seksen beş çıkmış. Batılı ülkelerin dışında ise, sonuçlar daha da yüksek.
Bu deney emre itaat, otoriteye sadakat, disiplin gibi özelliklerin, yanlış yönlendirildiğinde nasıl yıkıcı olabileceğini gösteriyor.
Milgram yaptığı çalışmalar sonucunda şöyle diyor: "Bizler, ipleri toplum tarafından yönetilen birer kukla olabiliriz. Ama en azından, çevresini algılayabilen, irdeleyebilen kuklalarız. Özgürleşmemizin ilk adımı da bu farkındalık olacaktır.""
yenicaggazetesi.com.tr/mobi/kime-itaat...
·
1 görüntüleme
Yorum yapabilmeniz için giriş yapmanız gerekmektedir.