"Ahmed b. Ebi’l Havârî der ki:
Ebû Suleymân ed-Dârânî’ye, “Falân ve filân kimseleri bir türlü sevemiyorum” dediğimde, “Ben de sevemiyorum. Ama belki bu benim kalbim ve senin kalbinin hastalığıdır, bizde hayr yoktur ve sâlihleri sevemiyoruzdur” dedi.
[Sıfatu’s Safve 4/447]
Allah’a îmân eden kardeşlerine karşı kalbinde sebebli-sebebsiz bir kin, öfke, nefret ve buğuz beslemekten sakın. Sâlihleri sevememek, onlara karşı buğz beslemek; el-velâ ve’l berâ akîdesinde kişinin zayıf olduğunu ve ilminin de nâkıs olduğunu gösterir.
Allah azze ve celle, O’nun sevdiği kuluna buğz ve sevgisizlik beslenmesine buğz etmiş, O’nun sevdiği kullarını Mu’minlerin de sevmesini istemiş ve bunu onlara öğreterek* öğütlemiştir. Sâlihleri sevmek, akîdedir. Kalpteki tevhîdin gücüne ve saflığına delîldir. Tıpkı Allah’ın sevmediği nefislere buğz etmenin, akîde demek olduğu ve tevhîdin kalpteki gücünü ortaya koyduğu gibi.
Sâlihlere karşı buğuz; ya nefsin kibrinden, ya onun hakkında -gıybet, iftira ya da dedikodu gibi- başkalarından işittiğin şeylerden (ki sen bunların doğruluğunu da yakînen bilmezsin), ya da kıskançlık ve haseddendir.
Bunun sebebini sorgula ve kalbini temizle. Düşmanına nefret beslediğin gibi, Mu’min kardeşlerine sevgi besle. Bu ümmet olmanın en büyük kâidesidir (el-velâ ve’l berâ). Bu husûsu basit görüp önemsemeyenler hata etmektedirler. Allah’ın sevdiği velî kuluna düşmanlık eden kimseye Allah’ın harb ilân ettiği (buhârî) hadîsi meselenin ehemmiyetini ortaya koymaktadır.
Bunun için en vecîz yol; o kimsenin gıyâbında duâ etmendir.
Bir kere buğz ettiğin kimsenin gıyâbında duâ et, göreceksin Allah kalbine rıfk ve yüce ahlâkın esintisini koyacak ve sana insâf yolunu açacaktır. Ve sen, Mu’min kardeşlerine gıyâbında her duâyı artırdığında, Allah onların kalplerinde senin sevgi ve kadrini yüceltecektir.
*Allah tebârake ve teâlâ’nın, mu’minlere öğrettiği şu Kur’ânî duâyı hatırla:
«Rabb’imiz, bizi ve bizden önce îmân etmiş kardeşlerimizi bağışla. Kalplerimizde îmân edenlere karşı bir kin bırakma! Rabb’imiz, Sen Raûf ve Rahîm olansın.» Haşr: 10"