Kiralık Konak
Öncelikle merhabalar Cumhuriyet Dönemi yazarlarımızdan Yakup Kadri Karaosmanoğlu'nda ‘‘Kiralık Konak’’ adlı eseri biraz anlatıp yorumlamaya çalışacağım biraz ders anlatır gibi anlatacağım muhtemelen :)
Kiralık Konak: 1922 yılında yayınlanmıştır tamamen sembolik bir romandır. Eserde 3 kuşak çatışması vardır. Konusu büyük bir batı hayranlığı söz konusu, doğu-batı hayranlığından kaynaklı olarak toplumsal ahlaki çöküşün göstergesidir. Konakta bu bağlamda bir semboldür neyin sembolü? Osmanlı'nın 3 kuşak çatışmasının sembolü.
Biraz Kahramanları tanıtalım:
Naim Efendi: Yaşlı bir Osmanlı Bürokratıdır. İstanbul'da büyümüş, Babasından kalan serveti ömür boyu korunmuş, Devletin yüksek mertebelerinde görev yapmasına rağmen servetine hiçbir şey katamamıştır. Oldukça terbiyeli, müşfik ve titiz biridir. Hassas ve kırılgandır ve de kumardan nefret eder. Bir Osmanlı bürokratı olmasına rağmen mutaassıp bir insan değildir. Romanda artık geçerliliği kalmamış birtakım değerleri temsil eden biridir. Sevimli, hazim ve saygı duyulan bir kişidir. Namus ve şerefine düşkündür Seniha’yı korumak adına kendi şerefinden fedakarlıkta bulunur ama yine de ağır tokadı Seniha'dan yer. Ne derler sakınan göze çöp batar bir miktar öyle de olmuştur.
Hakikat de 2 Naim Efendiden söz edilebilir. Birinci somut olarak bulunan erdemli, dürüst, sevgi dolu naim efendi. İkinci Türkiye tarihi içinde tanzimat sonrasından sorumlular arasında yer alan bir dönemi temsil eden Naime efendidir yani Tanzimat Dönemidir.
Konak : Osmanlı devletine.
Naim efendi.: O dönemki padişahı. Temsil eder, Osmanlı neden çöktü? Çünkü otokrasiye kaybetti.
Seniha.: Naim efendinin torunu Servet Bey'in kızıdır. 18 yaşındadır ve Polonyalı bir kadın tarafından büyütülmüştür. Alafranga hayat hayranı, şımarık bir kızdır. Pek çok kişi tarafından beğenilmektedir. Büyük babasını. Bunaltıcı bulur. Alafranga bir züppe olan babası servet bey'in düşüncelerini bile iptidai, garip ve sakat bulur seni romanda. Asır sonu olarak tabir edilen kadın tipine Benzemeye çalışan bir kişi olarak verilir. II. Meşrutiyet dönemini temsil eder.
Servet bey. Naim efendinin damadı eserde 45 yaşında alafranga bir züppe olarak karşımıza çıkar. Alafranga bir hayat için sabahtan akşama kadar çalışır., çene patlatır çok iyi fransızca bilir. Naim efendi ile münakaşa eder onu. Kırmaktan, kaba ifadeler kullanmaktan hiç çekinmez. Eskiye ait hiçbir şeyi kabul etmez. Kısaca vatan hainidir. Serveti fünun dönemini temsil eder. Redingot tarzı giyinişiyle özellikle temsil eder. Redingot Batılılaşma sürecinde giyiliyor, modernize edilmiştir. Batılı tarzdaki bir kıyafeti uyarlanıp bizim giyenimize uyarlanmasıdır. Doğrudan üzerine geçirmek yerine millileştirme işlerdir. Batı karşısında modernleşmenin başladığı anlaşılmaktadır.
Hakkı Celis: Naim efendinin yeğeninin oğludur. Yazdığı şiirlerle genç kızların ilgisini çeker. Çok hassas ve dalgın bir gençtir. Ağır başlı ve mahcup tavırlı birisidir. Hakkı Celis'in tek arzusu Seniha'nın gönlüne gidebilmektir. Memleket sorunlarıyla ilgisizdir. Ancak Seniha'ya delicesine aşıktır. Ona göre dünyanın yapılabilecek en iyi şeyi, hayatını Seniha’ya olan aşkını ve şiirini dayayarak geçirmektedir. Hayalperest kafada biridir yani karnı tok olunca keyfince aşk şiir diyebiliyor hayatın gerçeklerinden habersiz maalesef.
Faik Bey: Naim efendinin torunu Cemil Bey'in arkadaşıdır, Seniha'nın çay partilerinin olmazsa olmazıdır. Mecliste hikayeler anlatmayı, kadınlara üstü kapalı imalı laflar söylemeyi dans etmeyi, piyano çalmayı sever, kumar oynar. Senihaya ilgisi geçici bir hevesten ibarettir. Bu aşk evlilikle sonuçlanmaz terk edilir ve onun ruhi yapsın da bir değişime gitmesine neden olur.
Olay örgüsü: Seniha’nın verdiği her pazartesi çay partileri, Faik Bey'e karşı olan platonik aşkın gün yüzüne çıkması, aralarındaki münasebetin giderek artması. Konakta savurganlık almış başını gitmekte, sık sık toplantılar, eğlenceler düzenleniyor oluşuyla Naim Efendi’nin mal varlığı hızla tükenir. Faik Bey Seniha’yla evlenmeyi kabul etmez ama birliktelikleri, dışarıda dolaşmaları devam eder. Seniha iyice şirazeden çıkmıştır. Faik Bey’le birlikte olduklarını bile büyükbabasından saklamaz. Naim Efendi, Seniha’nın bu davranışlarından dolayı yıkılıp hasta düşer. Seniha ise onu ziyaret bile etmez. Davranışları iyice değişmiştir, vakitli vakitsiz vurur kapıyı çıkar, uzun süre ortadan kaybolur. Seniha'nın hastalanıp Büyükada'daki halasına gitmesi, Seniha'nın bunalıma girmesinin yanında Faik Bey'in hep Fransa hakkında konuşması Avrupa hayranlığından dolayı ailesini bırakıp Avrupa'ya gitmesi sonrasında ailesinin yaşadığı sıkıntılar. Servet Bey'in konaktan ayrılıp modern Avrupa tarzındaki apartmana çıkması. Naim Efendi'nin konakta tek kalması ve bu sırada git gide yaşamda lüks hayattan eser kalmaması giderek maddi sıkıntılara girmeye başlanıyor oluşu. Seniha Avrupa'dan döner Faik bey evlenme hazırlığına girer ve ayrılırlar. Hakkı Celis’in Seniha'nın halini gördükten sonra bu aşkın son bulması ülkede harp çıktıktan sonra millet aşkına dönmesi. Naim Efendi’nin konağı kiraya ver vermek istemesi. Hakkı Celis ve Seniha'nın ilk münasebeti sonrası hakkı Celisin tekrar cepheye dönmesi sonrasında yine Servet beylerde düğün gecesinin andıran ziyaretlerin olduğu bir gün burada Hakkı Celis’in öldüğünün duyulması. 
Yakup Kadri Karaosmanoğlu
·
83 görüntüleme
Yorum yapabilmeniz için giriş yapmanız gerekmektedir.