"Bu kitabı Atatürk, ölümünden bir buçuk yıl kadar önce, III Türk Dil Kurultayı'ndan hemen sonra 1936-1937 yılı kış aylarında Dolmabahçe Sarayı'nda kendi eliyle yazmıştır." önsözüyle başlar. Önsözün devamında Atatürk'ün kişiliği hakkında bir şeyler öğrenmiş oluruz: Atatürk önerdiği terimlere gelen eleştirileri hoşgörüyle karşılardı hatta buna sevinirdi. Hepimize örnek olması gereken davranışlardan biri bu. Hayatımızın bir noktasında patron ile lider arasındaki farkları duymuşuzdur, lider gibi görünen patronlar içinde gerçek bir lidere sahip olduğumuz için şanslı bir milletiz. Bu şansın sonucunda da böyle bir esere sahip olduk. Atatürk sayesinde nasıl terimlere sahip olduk bir bakalım: Bu’ud – boyut mekan – uzay satıh – yüzey kutur – çap nısf-ı kutur – yarıçap kavis – yay muhit-i daire – çember mümâs – teğet zâviye – açı re’sen mütekabil zâviyeler – ters açılar zâviyetan’ı mütabâdiletân-ı dâhiletan – iç ters açılar kaaide – taban ufkî – yatay şâkulî – düşey amûd – dikey zâviyetân-ı mütevâfıkatân – yöndeş açılar va’zîyet – konum mustatîl – dikdörtgen muhammes – beşgen müselles-i mütesâviyü’l-adlâ’ – eşkenar üçgen müselles-i mütesâviyü’ssâkeyn – ikizkenar üçgen şibh-i münharif – yamuk mecmû – toplam nisbet – oran tenasüb – orantı mesâha-i sathiyye – alan müştak – türev müsavi – eşit mahrut – koni faraziye – varsayı hat – çizgi mukavves – eğri seviye – düzey dılı – kenar muvazi – paralel-koşut menşur – pürüzma hattı mail – eğik veter – kiriş re’s – köşe zaviyei hadde – dar açı hattı munassıf – açıortay muhit – çevre kaim zaviyeli müselles – dikey üçgen tamamlıyan zaviye – tümey açı murabba – kare mümaselet – imsiy umumi totale – ökül küre – yüre Günümüzde terimlerden bazılarını değişikliğe uğramış haliyle biliyoruz: “varsayı, pürüzma, dikey üçgen, dikey açı, tümey açı, imsiy, ökül, yüre” terimleri yerine, bugün sırasıyla “varsayım, prizma, dik üçgen, dik açı, tümler açı, benzerlik, tüm/bütün, küre” terimleri kullanımda. Bu değişiklikler olmasaydı kuracağımız cümleler şöyle olacaktı: "Üçgenin iç açıları toplamı 180 derecedir” yerine “Müsellesin, zaviyetan-ı dahiletan mecmu’ü 180 derece”, “Eşkenar üçgen” yerine “Müselles-i mütesaviyü’l-adla”, “Bir üçgenin alanı, tabanı ile yüksekliğinin çarpımının yarısına eşittir.” yerine “Bir müsellesin mesaha-i sathiyesi, kaidesiyle irtifaının hasıl-ı darbının nısfına müsavidir.” Hem yazım hem okunuş hem de anlayış açısından paha biçilemez bir armağan bizlere. Minnettarım, anlayışımızı genişletmesine, değişen terimlere rağmen geometri öğretiyoruz diye önümüze koyulan ders kitaplarından daha anlaşılır olmasına... İyi ki vardın, iyi ki varsın.

GeometriMustafa Kemal Atatürk · Panama Yayınları · 20181,806 okunma

·

53 görüntüleme

Yorum yapabilmeniz için giriş yapmanız gerekmektedir.

Gönderi

Güneşsensei