Duygular oldukça soğuk tanımlanmış. Olay örgüsü baskın ve duygulardan ziyade didaktik bir beyin jimnastiği belirgin. arkadaş, komşu, iş arkadaşı ilişkileri ise neredeyse yok gibi. İskandinav yaşam stilinin bireyselliğini iliklerinize kadar hissettiren bir roman.
Eva, Elias’ı sevmiyor ama zorunda kalarak bir evlilik yapıyor. Arada ufak tefek olaylarda patlayacak olsa da kendisini tutuyor. Çünkü Elias’ın da Johan gibi gitmesinden korkuyor. Elias, Eva’nın ev işlerini yapmasını garip buluyor ama Eva tek başına yaşayamayacağının da farkında.
Eva ile Elias eşit değil gibi ama Eva, Elias’ı kabul ediyor. Başka çaresi yok. Sanki bir kızgınlığı var gibi hissediyorum. Johan’ın terk etmesi ve onun yokluğunda Elias’ın bunu değerlendirmesi. Eva bu yüzden mi hiç seni seviyorum demiyor Elias’a, ama eş olarak görevini yerine de getiriyor.
Elias’ın babalık görevinden kendini çekmesi ve eşinin ailesi ile mesafeli olması da aslında ailenin bariyerlerle kurulduğunu gösteriyor. Duygudan yoksun bir birliktelik.
Elias Eva’nın güzelliğine vuruluyor yaşlandığında bununla övünemiyor olamaması da aslında bir değersizlik hissini gösteriyor. Herkese eşini göstermesi neden bu kadar mutluluk veriyor? Bu güzel kadın beni seçti çünkü sizin sandığınızın aksine ben de az değilim demek mi istiyor? Baktığımız zaman Elias zaten Johan ile kıyaslandığında oldulça alt bir kumaş. Daha çok onun yancısı. Onu taklit ederek, onun arkadaşlığı ve fikirleriyle kendini geliştiriyor ama bir yere kadar. Fikirleri var ama çoğu zaman suskun, konuşmayı başlatmakta zorlanıyor ve sosyal biri değil. Sanki Johan’ın gitmesiyle de her şey bitiyor.
Johan neden kaçıyor? Komünist takılırken birden kapitalist takılması, eşini ve kızını bırakması çok sert bir hareket değil mi? Üstelik bunu en yakın arkadaşına bırakıyor. Demek ki evine davet ettiği en yakın arkadaşının eşini beğendiğini biliyor. Bu da garip. Sanırım Johan ailesini hep bir yük olarak görüyor, onu atmadan ilerlemeyeceğine kani oluyor. Çünkü Almanya’ya gidebilecekken ailesiyle geçinmesi zor diye gitmek istemiyor. Amerika macerasında da bu sefer tamamen gemileri yakıyor ve ailesini tamamen silip yola çıkıyor. Ben bu durumu kendisini cezalandırma olarak görüyorum. Komünizmden kapitalizme teslim olmasını ailesini terk edip çekeceği belki vicdan azabıyla teskin etmeyi amaçlıyor. Günahının kefaretini ödemek gibi.
Elias’ın bariz bir yalnızlığı var. Geçmişte de şimdi de. Şimdi daha fazla özellikle de kırk yaş sendromuyla beraber. Bu yaşta insanlar geriye dönüp yaptıkları ve yapamadıklarının muhasebesini yaparlar. Neyi farklı yapsaydı her şey daha farklı olabilirdi? Çünkü insan yaşlandığında geride ölümsüz bir şey bırakma isteği ağır basıyor. Belki yetiştirilmiş çocuk ve torunlar, iyi bir kariyer, bilimsel buluşlar ve yapıtlar ya da hayran bir kitle. Elias’ın ise eli tamamen boş.
Zamana adapte olamayan insanların kabusudur yeni olan herşey. Elias da yeni sisteme, yeni meslektaşlarına ve öğrencilerine alışamıyor. Kendi gençliğinde olduğu gibi olmasını bekliyor. Ama hayat bir defa yıkanılan bir nehir ve zaman inanılmaz acımasız. Evrim de zaten bunu söylüyor adapte olamazsan ölürsün. Elias adapte olamıyor ve kabul edemediği kendi ölümü.
Elyas konuşacak kimsesi yok. Yalnız. Ne eşi ne diğer arkadaşlarıyla aynı düzlemde beraber. Sanki her şey Johan ile bitmiş gibi. Eva bir süre bunu kapatsa da bir yerden sonra boya dökülüyor ve gerçek orada rahatsızlık vermeye devam ediyor. Okuldaki bir öğretmenin bir kelimesiyle bir süre canlansa da o da boşa düşüyor. İletişim kuramıyorlar. Daha doğrusu Elias iletişim kuramıyor.
Elias, Eva’nın fiziksel değişiminden ve ruhsal değişiminden rahatsız ama hangisinden daha fazla diye sorarsanız tam bir cevap vermek zor. Yüzü çöken, kilo alan, cildi kırışan Eva aynı zamanda lüks ve pahalı şeylere olan tutkusu görünür oluyor. Belki de anormal olmayan bu durum Elias için yeni ve bu onu kabullenemiyor. Daha önce talep etse anormal görmeyeceği bir şeyi ister hale gelince Elias buna anlam veremiyor ki aslında Eva da yıllar içinde değişiyor ve tutsaklığı, kapana sıkışmışlığı son buluyor.
Son paragrafta Elias sanki evliliğinin üzerini çiziyor. Okuldan atılacak olması, Eva’nın okuyamayacak olmasını önemsemiyor. Bitti diyor feci ama geri dönüşü yok.
Mahcubiyet ve Haysiyet 
Dag Solstad
·
43 views
Yorum yapabilmeniz için giriş yapmanız gerekmektedir.