ihtida edenler ve dini aylar..
İhtidalara etki eden pek çok faktör bulunduğunu biliyoruz. Gerçekten de
yılın belli mevsimlerinin veya aylarının buna etkisi söz konusu mudur? Bilindiği gibi hemen her dinde bazı gün ve gecelere veya aylara özel anlamlar yüklenmiş, kudsiyet izafe edilmiştir. Müslümanlann cuma gününe, bayram günlerine, kandil gecelerine, Receb, Şaban ve Ramazan aylarına bakışını da bu çerçevede ele almak gerekir.
Bu gün, gece ve aylar, ibadetlerin yoğunlaştığı, manevi hayatın bütün ağırlığı ile hissedildiği anlarla doludur. Acaba müslümanların dini hislerinin coşkunluk gösterdiği aylarda, özellikle Ramazan ayında ihtida hadiselerinde bir artış olmuş mudur? Müslümanların dini coşkunlukları gayrimüslimlere etki etmiş ve onların din değiştirmelerine sebep olmuş mudur? İslamın böyle gün, gece ve aylarda daha iyi yaşanması, müslümanların daha samimi ve dindar insanlar olarak görünmeleri gayrimüslimler üzerinde ne gibi tesirler husule gelmiştir? Bu tesir müsbet midir?
Bunun aksini düşünmek de mümkündür. Acaba dini gün, gece ve aylarda ortaya çıkan yoğun dini duygular müslümanları gayrimüslimler karşısında daha kapalı, hatta müsamahasız bir kitle haline getirmiş ve bunun sonucu olarak da ihtidalarda azalma mı görülmüştür? Aşağıdaki tablo bu konuda fikir verecek durumdadır. (tablo 5)
Şüphesiz bu tablo bize ihtida kayıtlarının aylara göre dağılışını verse de "ihtidaların dağılışı" hususunda kesin bir bilgi vermez. Çünkü kayıtlarda yer alan tarihler, özellikle dolaylı kayıtlardaki tarihler her zaman ihtida tarihi olmayabilir. Yaklaşık bir fikir vermesi bakımından ele alındığında ise yüzde itibariyle gösterdikleri değerlere göre ihtidaların yoğunluğunun R.ahir, Şevval, Receb, C.evvel, C.ahir, Muharrem, R.evvel, Ramazan, Safer, Şaban, Zilkade ve Zilhicce şeklinde yukarıdan aşağı sıralandığı görülmektedir.
Daha gerçekçi değerlere ve sonuçlara ulaşabilmek için "ihtida i'lamlarını"
yani "doğrudan" kayıtlan ele almak gerekir. Bu durumda şöyle bir tablonun
oluştuğuna şahit oluyoruz: (tablo 6)
Burada daha gerçekçi bir durum sergilendiğine inanıyoruz. Zira değerlendirmeye alınan 478 ihtidanın tamamı "ihtida i'lamı" tarzındaki kayıtlardır. Dolayısıyla bu kayıtlarda belirtilen tarihler pek az istisnası ile ihtida tarihinden farklı olacaktır. Büyük bir ekseriyeti ise şüphesiz bir-iki gün farkı ile gerçek ihtida tarihini yansıtmış olmaktadır. Bu durumda yüksek değerden başlamak üzere ihtida yoğunluğu bakımından aylar şöyle bir sıra ta.kip etmektedir: Şevval, Receb, R.evvel, R.ahir, C.ahir, C.evvel, Muharrem, Safer, Ramazan, Zilkade, Zilhicce, Şaban. Bu iki tablonun mukayesesi ise şöyle bir sonuç verecektir: (tablo 7)
Dikkat edilirse Şevval ayı her iki tabloda da ilk sıralan işgal ediyor. Acaba
Şevval'in, ihtidaların en yoğun biçimde yaşanan bir ay olmasının sebebi nedir? Ramazan ayından hemen sonra yoğun ihtida olayları ile karşılaşılmasında, yeni müslümanların henüz oruç tutmayı göze alamamalarının etkisi var mıdır? Bu sorulara ancak günümüzde yaşayan mühtediler hakkında yapılacak anket çalışmaları ile cevap verilebilir. Ancak bu veriler ışığında ayların ihtidalarda fazla etkili olmadığını söylemek mümkündür.
Sicillere Göre Bursa'da İhtida Hareketleri ve Sosyal Sonuçları (1472-1909) , s.42
·
79 views
Yorum yapabilmeniz için giriş yapmanız gerekmektedir.