Burada, muhalif görüşünün, muhalifin kastetmediği bir anlam çerçevesine oturtularak değerlendirildiği görülmektedir. Nitekim, Taftazânî, İnsan fiillerinde-ki görüşleri nedeniyle Mu’tezileye yöneltilen tekfir oklarının ve Mecûsîlik ithamı-nın hakikati yansıtmadığını ifade etmektedir. Taftazânî’ye göre “İnsan, fiillerinin hâlıkıdır (yaratıcısıdır)” diyen için “tevhid ehli değil müşriktir” denilemez. Zira şirk; Mecûsîlerde olduğu gibi “varlığı zorunlu olma” manasında ya da putperestler-de olduğu gibi “ibadete layık olma” manasında “ulûhiyette ortak” kabul etmektir. Oysa Mu’tezile bunu kabul etmemekte ve insanın yaratıcılığını, Allah’ın yaratıcılığı gibi görmemektedir. Çünkü, Mu’tezile’ye göre insanın yaratıcılığı, Allah tarafından yaratılan sebep ve âletlere dayanmaktadır
Doç. Dr. Recep ARDOĞAN