-Söyle, şeytan var mı yok mu?
-Ah tabi ki yok. Bunlar boş inançlar.
-Öyle mi? Emin misin bundan?
-Kesinlikle, akşam yemeğini nerede yiyeceğimden ne kadar eminsem bundan da o kadar eminim.
Şeytan bir kahkaha attı (tabi sinirinden). En sevmediği şey varlığının kabul edilmemesiydi ve ilk hamlesini yaptı; kafa kesmedi, racon kesti.
Komünizmde inançsızlık esastır. Stalin Rusya'sında da din yavaştan ortadan kaldırılmaya çalışılmakta, kiliselere kilit vurulmakta, insanlar ateizme zorlanmaktadır. İşte bu minvalde kitabın ilk eleştirisi dinsizliğe yapılır. Hem de çok acımasızca.
Şeytan varlığını sert bir şekilde gösterdikten sonra eğlenceyi başlatır. Kara büyü, vampir, uçan süpürge, çıplak kadınlar, kelle almalar, bahar baloları... İşte karşınızda M.Bulgakov'un sihirli kaleminden yükselen hiciv sanatının başyapıtı Usta ile Margarita.
Leyla ile Mecnun dizi setinden kopmuş da gelmiş bir senaryo tadında, Mecnun'la astral seyahate çıkmışçasına yer yer kahkahalarla kopmalık kesitler sunan, şeytan ve ekibinin absürt komedi kıvamındaki bu büyülü gerçekçiliğine hepiniz hoşgeldiniz.
Para insanı kul eder, köle eder, esir eder ve sonunda rezil eder. Woland efendimizin öncülüğünde çıkacağımız ahlak yolculuğunda maddeye tapan zavallı insancıkları göreceksiniz. On ruble için birbirlerini ezen, bedava elbise için saç baş yolan ve hatta bedava olmasa da black friday kapsamında indirim çılgınlığında tüketimin dibine vuran kapitalizmin velinimeti zavallıları seyre dalacaksınız.
Her köşe başını işgal etmiş bolca dayıya sahip liyakatsızları, makam mansıp* sevdası (* yanlış bir kullanım, aynı anlama gelen iki kelime zaten) yüzünden asılsız ihbarlarla üstlerinin koltuğuna göz diken doyumsuzları, ölen yeğeninin dairesine yerleşebilmek için yüzlerce kilometre uzaklardan koşup gelen miras avcısı hayırlı akrabaları ( Sovyet Rusya'da bir dairede bir ailenin kalması lüks bir durum. Özellikle büyük dairelerde bir kaç aile birlikte yaşatılır. Komünizme giden yolda aile kavramını yok etmenin ilk adımları ) göreceksiniz.
Ahlaken yozlaşmışlığın yanında bir de iradesini teslim etmiş korkak bir toplum oluşmuştur. Hatta bu korkaklığı en büyük ahlaki çöküntü olarak gösterir Bulgakov. Kendisini de korkaklar kervanına kattığını unutmayalım. Stalin'in baskıcılığına boyun eğmiştir. İncelemesini okuduğunuz bu kitabı gizli gizli yazmıştır.
Zamanda ve mekanda yolculuk eden büyük şeytan Woland Türkiye'ye de uğrar mı? Ateşiyle buraları da yakıp geçer mi? Cübbeli Ahmet yanmayan kefen satar mı? Hatipoğlu şeytanı anlatırken du'lu geçmiş zamanı terk eder mi? Adnan hocanın ekibine kara bir kedicik daha katılır mı?
Kitabın kapağında da dikkatinizi çekmiştir kara kedi. Nedir, ne yapar bu romanda? Kara kedimiz şeytanın yardımcılarından birisi ve adı da Behemoth'tur. Behemoth İncil'de geçen su aygırına benzer bir yaratıkmış ve ancak Tanrı tarafından durdurulabilirmiş. Şeytanın yardımcısı olması nedeniyle uygun bir düşünce olabilir. Benim şahsi düşüncem ise isminden ayrı olarak, bizim toplumda sıklıkla gördüğümüz kara kediye dair batıl inançlar. Rusya'da da benzer bir inanış olabilir ve Bulgakov buradan hareketle toplumla dalgasını geçmiş diye düşünüyorum.
Kara kedi demişken dizisinde de çok sevimliydi kerata. Evet dizisi var bu güzel eserin. Benim gibi kitabı okurken karakterleri kafasında şekillendirmekte zorlanan okurlar kitapla eş zamanlı olarak seyredebilirler. Kitapla bire bir olmuş. Ruslar, bir edebi eser diziye çevrilirken nasıl katledilir öğrenememişler.
İsmini sıklıkla duyduğum fakat içeriğini ve incelemesini daha önce hiç okumadan başladığım bu eser beni müthiş derecede şaşırttı. Klasik bir yergi bekliyordum. Öyle değilmiş meğerse. Zaman zaman ahlaki seyahatlere çıkarıp derin düşündüren zaman zaman da kahkaha attırıp kopartan bu anadan üryan kara mizahı okumaya tüm 1K yoldaşları davetlidir.
