Cennet Uslu, Robert Nozick: Anarko-Kapitalizme Karşı Minarkizm
Locke kendinin sahibi olma hakkı çerçevesinde, diğerleri karşısında bireylerin kendisi üzerinde mutlak ve tam bir egemenliğe (elbette bu egemenlik diğerlerinin haklarına müdahale etmeme koşuluna bağlıdır) sahip olduğunu kabul ederken, “kendi kendisi karşısında” bu egemenliğine bazı sınırlamalar getirir. Bu sınırlamaların tam ve açık bir teorik formülasyonu olmamakla birlikte, Locke için örneğin, kişi hayat hakkından vazgeçemez, intihar edemez, birine kendisini öldürmesi ve işkence yapması için yetki veremez, aynı şekilde kendisini başka birinin kölesi haline getiremez (Locke 2004:XIV/168, IV/23). Nozick, Locke’taki bu tutarsızlığı ortadan kaldırarak kendinin sahibi olma hakkının kişiye, kendisi üzerinde tam bir mülkiyet hakkı ve mutlak bir egemenlik verdiğini kabul eder. Bunun anlamı kişinin rızası olduğu sürece bütün haklarını devredebileceği ve bü- tün haklarından vazgeçebileceğidir. Nozick gönüllü rızanın kişinin hakları ile çizilen ahlâkî yan sınırlamaları geçişken kıldığını belirtir. Nozick’e göre Locke’un kişinin kendisi üzerine egemenliğine sınırlama getiren anlayışı paternalist bir yaklaşımdır (Nozick 2000:96). Bu paternalist görüşün terk edilmesinin sonuçları önemlidir. Örneğin, A ve B kişileri bir sözleşme ile kendilerini köle ve efendi ilişkisi içine sokabilirler. Bu ilişkide ahlâken gayri meşru hiç bir durum söz konusu değildir. Bu sözleşmeyi bir iş ortaklığı sözleşmesinden esasta ayıran herhangi bir fark yoktur. Bununla birlikte insanların bu tür hak devir ve feragatlerine çok kolaylıkla ve sıklıkla gidecekleri söylenemez. Kendinin sahibi olma hakkına ilişkin bu yorumun sağduyuyu zorladığı doğru olabilir, ama liberteryen ilkelere uygun ve felsefî olarak iç tutarlılığa sahip olduğu açıktır. Kendinin sahibi olma ilkesi üzerine yükselen hakları temel ahlâkî kriter alan ve her türlü davranışın ve eylemin ahlâkî meşruiyeti için kişinin gönüllü rızasını şart koşan bir anlayış, bu sonuçları da kabul etmek durumundadır.
·
1 views
Yorum yapabilmeniz için giriş yapmanız gerekmektedir.