Noam Chomsky, 'Medya Denetimi' adlı kitabında, demokrasi, halkla ilişkiler, propaganda ve buna benzer bazı konularda düşüncelerini ifade ediyor. Demokrasi kavramına kısaca değindikten sonra yürürlükte olanla, istenen ve olması gerekenleri ayrıntıya girmeden kısa örneklerle açıklıyor.
Medya Denetimi ya da propaganda ile toplumun nasıl kontrol altına
alınabileceğini ve nasıl istenen tarafa doğru yönlendirebileceğini;
egemen gücün kendilerine karşı çıkmaya hazır ya da potansiyel tehlike
teşkil edecek toplumun çeşitli unsurlarını nasıl da 'şaşkın sürü'ler
haline getirileceğini de açıklayıcı ve aydınlatıcı bilgilerle anlatıyor.
Türkiye'de iyi tanındığını düşündüğüm ve her daim muhalif bir ses olan Noam Chomsky'in bu kitabının sayfa sayısı az olsa da işlenen konu itibarıyla okunmaya, okutulmaya ve anlaşılmaya değer bir çalışmadır.
Alıntılarda ayrıntılı bir şekilde düşünce yapısını vermeye çalıştığım kitaptan örneğin pasif bir toplumun nasıl ateşli bir savaş yanlısı olacağını geçmişten verdiği şu örnekle açıklamaya çalışıyor: "1916 yılında “Peace Without Victory" (Zafersiz Barış) sloganıyla başkan" seçilen Woodrow Wilson'un "o barışçıl halkı, histerik bir savaş çığırtkanı haline dönüştürdü ve Alman olan her şeyi yakıp yıkmak, tüm Almanları lime lime etmek, savaşa gidip dünyayı kurtarmak isteyen insanlar yaratmayı başardı"ğını gördüğümüzde aynı senaryoların şimdi de oynanmadığını söyleyebilir miyiz? Ya da yanı başımızda bitmeyen savaşların müsebbibi kimler ve ne amaçlıyorlar?
Chomsky, Amerikan liberal demokrasi düşünce savunucularından biri olan Walter Lippmann'ın yazılarına göz atıldığında hiç de öyle özgürlükçü, demokratik bir yapının önerilmediğini, bunun yerine 'rıza üretimi' söylemiyle toplumların belli bir yöne ya da düşünceye doğru kaydırılabileceğini ifade ederken, 'seçilmiş sınıf'
kavramıyla da küçük elit bir topluluğun ülkeyi yönetmesi gerektiğini ve bunu yaparken de 'halkı kenara atmasını' hiç de önemli olmadığını belirtiyor. Chomsky burada Lippmann'ın görüşünün tamamen Leninist bir görüş olduğunu söylüyor. ikisi de 'devlet' olgusunu temel alıp ve buna göre de ikisi de 'hegelci' mantıkla hareket ediyor.
'Şaşkın Sürü' kavramını öğrenmek bile kitabın okunması için yeterli. 'Şaşkın Sürü' kimdir? Niçin bu isim kullanılmıştır. Amerikan örneği yerelden genele yani tüm dünyaya uygulandığında 'şaşkın sürü'ler var mı, yoksa bir kuruntu mu? Devletlerin
'şaşkın sürü'lere ihtiyacı var mı? Örneğin, 'şaşkın sürü' evcilleşmesse ne olur? Niçin bu kavram önemli. Şu an da yaşadığımız hayat içinde bunları görebiliyor muyuz?
Chomsky, Amerikan siyasi, sağlık, işçi ve işveren ilişkileri, halkla ilişkiler gibi çeşitli konularda eleştirilerini sunuyor. Toplumun tepkisiz kalarak köleleştirildiğini anlatmaya çalışıyor. Medya ellerinde olduğu sürece istedikleri haberleri istedikleri şekilde vererek toplum mühendisliği sayesinde, esas mevzuların hep gizlenerek arka plana itildiğini belirtiyor. Tekelleşen medyanın halkın derdine çare değil, sorunun ana kaynağı olduğunu belirterek 'şaşkın sürü' kavramıyla toplumun nasıl tepkisiz hale getirildiğini çarpıcı bir şekilde anlatıyor. (Bu konuda alıntılara bakılabilir.)
Noam Chomsky'in bu kitabı az sayfası sayısı, anlaşılır ve kolay diliyle medyayı kimlerin kontrol etmek istediklerini anlatmaya çalışıyor. Bunu yaparken de bir 'sistem'den bahsediyor ve isimlerin ise gelip geçici olduğunu söylüyor.
Muhalif kimliğiyle, muhalif olarak yazmaya devam ediyor. Kısa bölümler içinde seçilen başlıklar altında görüşlerini açıklayıp, toplumu uyarıyor. 'Size sunulan ya da gösterilenler gerçekten öyle mi diye bir düşünün, sorgulayın' diyor.
Propagandanın nasıl evrilleşip 'halkla ilişkiler' adını alıp, daha yumuşak söylemlerle daha hoş ve özlü sözlerle toplumları nasıl uyuttuğunu artık görmenizi istiyor. Bunu içinde yaşadığınız ülkeye bakmanız yeterli.
Ezcümle: Kitap kapağı, anlatım, çeviri, baskı olarak güzel ve okunmaya değer.
+ Bendeki okuduğum kitap Haziran 2005 tarihli ve kitabın yeni baskısı yapılıyor.
+ 19/20 Nisan 2018 tarihinde okunup, notlar çıkarılmıştır.
