Kitaba değinmeden önce ilk defa PDF’den bir kitap okuduğumu ve bu formattan hiç haz almadığımı belirteyim, kesinlikle kitabın tadı farklı oluyor.
Kitaba gelince istatistik ilgilendiğim bir alan olduğu için kitap ilgimi çekmişti ve siteden bir arkadaşımız pdf linkini atmıştı, okumak isteyenler için ben de paylaşayım linki : yadi.sk/d/N62V_4mK3Sycf2
Gece nöbetine gelirken yanıma kitap alamayınca serviste okumaya başladım, girişi oldukça başarılı, hiç sıkmadan 40-50 sayfa getiriyor, sonra örneklerden midir ya da PDF okuduğum için mi bilmiyorum ben sıkılmaya başladım. Zaten istatistiğe ilginiz yoksa size de biraz sıkıcı geleceğini söyleyebilirim.
Kitap, 'İstatistiğin' bazen istatistikçi tarafından bazen bize aktaran dergi, makale tarafından bazen de kasıtsızca bizi nasıl yanılttığını anlatıyor. İstatistikçinin çalışmasından çıkan veriler ve analiz sonuçları, satıcı, halkla ilişkiler uzmanı veya reklam yazarının seçiminden geçerken çarpıtılabiliyor, tersine çevrilebiliyor, abartılabiliyor. İstatistikleri incelerken verileri ve sonuçları istatistikçinin paşa gönlüne göre ayar çekebileciğini unutmayın.
Peki İstatistik nasıl yalan söyler? İstatistik, kullandığı ortalamayla, grafiklerle ve nedensellik ilişkilerindeki vurgusuyla bizleri yanıltır. Kitaptan birkaç örnekle değineyim.
ABD’de çiftliklerin 3’de 2’si elektrikten ‘yararlanabilir’. İşte hilesi bu sözcükte. Yani 1/3 hiç yararlanmıyor, bu da gayet basit şekilde söylenebilir ama 2/3 sinin hepsi kullanmıyor, bunlar kullanabilir ama daha kullanmıyor. Kelimelerle istenilen şekilde vurgulanarak yanıltılıyor.
Bir örnek daha vereyim, sigara içenlerin mi içmeyenlerin mi üniversitede daha iyi notlar aldıklarını incelemeye alınmış ve sigara içenlerin içmeyenlere oranla daha düşük notlar aldıkları yönünde çıkmış. Araştırmaya göre yüksek not almanın sigarayı bırakmakta yattığı sonucuna varmışlar. Sigara içme ve düşük not alma birlikte görülüyorsa, sigara içmek düşük not almaya neden olmaktadır. Peki bu ilişki tersine olamaz mı? Yani düşük not alan öğrenciler sıkıntılarından kendilerini sigaraya vuruyor olamazlar mı? Baktığımız da bu sonuca da varılabiliyor ama ilk sonuç lanse edilmeye çalışılıyor.
Tatil için ortalama sıcaklığı yaklaşık 20 derece olan bir yer arayan tatilci sadece ortalama sıcaklığa bakıp sıcaklık dağılımını ihmal ettiği zaman tatil burnundan gelebilir. San Nicolas' da sıcaklık dağılımı minimum 8, maksimum 30 dereceyken çölde minimum -9, maksimum 40 derece arasında değişmektedir. Bunu göz ardı eden tatilci gece donacak gündüz yanacaktır, ama kızmaya hakkı yoktur çünkü verilen ortalama istatistik doğrudur. Yazarın dediği gibi iyi ambalajlanmış bir istatistik sizi hem yanlış yere götürür hem de istatistikciyi kimse suçlayamaz.
Değinmek istediğim bir konu da sitede karşımıza çıkan ‘Gitmek mi zor Kalmak mı’ ‘aşk mı para mı’ gibi lanet olası anket soruları. :)
Sevgili anketör arkadaşlar! Bu platformda yaptığınız anketlerdeki yanılma payınız manyetik alanda pusula kullanarak yön bulmaya çalışmak ile aynı sonuca varıyor. Bunun en büyük sebebi seçtiğiniz örneklem, yani sitedeki sevgili denek arkadaşlarımız. Genel olarak anketleri inceler hatta yorumda yaparım, gözlemlediğim kadarıyla seçtiğiniz örneklem öncelikle anketi yanlış yönlendirmeye yatkın :) Ayrıca örnekleminiz şu faktörler itibariyle bütünü temsil etmiyor, 1.Sitenin yaklaşık %95’i Üniversite mezunu. 2. Örneklemin sadece internet kullananlarla kısıtlı olması 3. Belki anketine 50 cevap geliyor, oysa sitede herhalde 5000e yakın üye vardır, yani 1/100’lük kısım anketinize geri dönüş yapıyor ve 99/100’lük kısım göz ardı edilerek sapma yanılma payını oluşturuyor. Sağlıklı bir istatistik analizi için sapma kaynağının ortadan kaldırıldığı temsil gücü olan bir örneklem kullanılmalıdır. Göz göre göre istatistiğin sizi kandırmasına izin vermeyin ve 
Ceylan Akın e bu anket işkencesini yapmaktan vazgeçin :)
Bir grafiği, tabloyu bir anket sonucunu incelediğimizde güvenilirliği, etkinliği, tutarlılığı ve anlamlılığı irdelenmeli. Nasıl mı? Kabaca araştırmanın kime, ne zaman yapıldığı, araştırmaya esas örneklemin doğru ya da tam mı eksik mi olduğuna dair ufak çaplı bir sorgulama sahte bir istatistiği alt etmenize yardımcı olabilir.
Son olarak Darrell Huff’un kitabın amacını anlattığı cümlesiyle noktayı koyayım.. ‘Dalavereciler bunları nasıl olsa biliyor; ben dürüst insanlar, öğrensinler de kendilerini korusunlar diye yazdım.’
·
181 görüntüleme
Yorum yapabilmeniz için giriş yapmanız gerekmektedir.