Kulunuzdan Gayrısı İttihatçıdır Yıl 1908. Şemsi Paşa, Manastır postanesinden çıkar. İttihat ve Terakki Cemiyetinin bir fedaisi: Mülazım Atıf Efendi. Ve eli tetiktedir, kalabalıkları delen bir kurşunla II. Abdülhamid’in görevlendirdiği Şemsi Paşa’ya gelir ve ölür. Herkesin ateşten bir gömleğin giydiği, entrikaların yaşandığı, fedailerin kol gezdiği, II. Abdülhamid’in kurtlarla dans ettiği yıllarda İstanbul’un havası çözülmesi zor bir bulmaca gibiydi. Şemsi Paşa’nın öldürülmesi II. Abdülhamid’in üzerinde büyük bir tesir bırakacaktır. Selanik ve civarı ordu müfettişi olan Hüseyin Hilmi Paşa’ya soruyor: “Kimdir bu İttihatçılar?” cevap çok manidardır: “Kulunuzdan gayrısı İttihatçıdır.” Devleti Aliyye Osmaniye, Dünya Kamuoyunda en söz edilen ve en dikkat çekici dönemlerini yaşadı. Emperyalist güçlerin, İngiltere Kralı Edward ile Rus Çarı Nikola’nın Osmanlıyı paylaşmak için yaptıkları Reval Görüşmeleri izlenilecek günümüze kadar devam edecek: sömürme ve kan dökmekten başka bir şey değildir. Keza, Osmanlı’nın özgür ve hoşgörüyle yönettiği toprakları top yekûn bir istilayla bölündü, alındı. Deyim yerindeyse Osmanlı Coğrafyası içten/dıştan ihanetin en büyüğünü yaşadı. Hatırı sayılan iki tarih hocası: İlber Ortaylı, Erol Şadi Erdinç; Alper Çeker’in sorularına cevap veriyor. Okurunu, Osmanlı Siyasetinin ateşli çalkantısında kıvılcımlara gizli örgütlenmelere ve ardı kesilmeyen darbelere, başka bir ifadeyle II. Abdülhamid ile muhalefet eden İttihat ve Terakki Cemiyetin yaşanan olaylara götürecektir. Osmanlı’nın bürokratik camiasında “Batı’nın askeri gücündeki tekniğin altında ne var, kaynağı nedir?” sorulara hitaben 1860’ta Avrupa’ya gönderilen Genç Osmanlılardır. Jön Türkler ile saltanat yönetimine bir muhalefet oldu. Dahası İttihat ve Terakki Cemiyeti ismini alan bir kesimin faal/muhalefet/etkin oldukları bir süreç oldu. Bu süreç içinde İttihat ve Terakki Cemiyeti 15 yıl iç/dış olayların ana kaynağı olacaktır. II. Meşrutiyetin ilan edilmesi, II. Abdülhamid’in tahttan indirilmesi, Bab-ı Ali Baskını, I. Dünya Savaşına girilmesi gibi mühim olayların tümünde İttihatçıların etkisi büyüktür. Elbette II. Abdülhamid kıvrak zekâsıyla, duruşuyla üstün bir yönetim göstererek; Osmanlı’nın bulunduğu zor durumda korumuş ve en iyi bir şekilde dıştan/içten korumuştur. İttihatçıların gizli oyunlarına karşı aynı duruşu göstererek ilk organize istihbarat teşkilatı olan, Hafiye Teşkilatını(Yıldız İstihbarat Teşkilatı) kurmuştur. Teşkilat, özellikle ülke içinde Ermeni komitacılara karşı istihbarat faaliyetlerinde bulunmuştur. Bunun yanında Paris, Roma, Londra gibi çeşitli merkezlerde kişi ve kurumları yakından takip etmekteydi. Ortaylı ile Erdinç Hocalar, daha çok İttihatçıların faaliyetleri üzerinde sohbet etmişlerdir. Aynı zamanda Teşkilat-ı Mahsusa, İttihatçıların lideri olan Enver Paşa tarafından kurulmuştur. 1911’de kurulup, 1914’e kadar gizli faaliyetlerde bulunmuştur. 1918’de İttihat ve Terakki Hükümetinin iktidardan ayrılması ile bu teşkilat tasfiye edildi. Erdinç Hocanın sohbetiyle İttihatçılara karşı büyük bir düşmanlık ortaya çıkıyor ve bu düşmanlığın nedeni I. Dünya Savaşının kaybedilmesidir. Böylece bir kısmı yargılanıyor, bir kısmı kaçıyor. Bunların bir bölümü emperyalizme karşı silahlı mücadeleyi seçiyor, Enver Paşa bunlardan. Diğerleri propaganda ile mukavemeti savunuyor, bu da Talat Paşa grubudur. Kalanların bir bölümü Mustafa Kemal’i bekliyor ve onu benimseyip hareketine katılıyorlar. Elbette Malta’ya sürgüne gönderilenlerde var. Hulasa, “Kimdir bu İttihatçılar?” sorusunu soran okur; Ortaylı ve Erdinç hocaların tarihin kişi ile olaylara hâkim olmaları, durumlara farklı bir yorum katmaları okurlarını hoşnut edecektir. İnkılap Kitapevinin “İttihat ve Terakki” kitabını basım emeğine saygı göstermemle beraber kitap 288 sayfaya sahiptir. 115’inci sayfaya kadar fotoğraflarında içinde kullandığı Alper Çeker’in İlber Ortaylı ile Erol Şadi Erdinç tarihçilerle muhabbet tadında söyleyişi mevcuttur. Geri kalan 173 sayfa ise İttihat ve Terakki Cemiyetin Nizamnamesiler ve kongrelerin orijinal Osmanlıca Türkçesinin eski basımları ile kitap tamamlanmıştır. İlber Ortaylı, Erol Şadi Erdinç İTTİHAT VE TERAKKİ Osmanlı İmparatorluğu’nda Gizli Örgütlenmeler Ve Darbeler Hazırlayan: Alper Çeker İnkılap Yayınları Eylül 2016, İstanbul 288 Sayfa. 21 Ekim 2016 Cuma Aydın/23:32:22 Bu yazı Ayraç Dergisinde yayınlandı. Yunus ÖZDEMİR.

İttihat ve Terakkiİlber Ortaylı · İnkılap Kitabevi · 2016562 okunma

·

261 görüntüleme

Yorum yapabilmeniz için giriş yapmanız gerekmektedir.

Gönderi

Yunus Özdemir